Νόμος 4734/2020:Ενσωμάτωση της 5ης Οδηγίας για την Πρόληψη και Καταστολή της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες

Ο νέος Νόμος υπ’ αριθμ. 4734/2020 (ΦΕΚ Α’ 196/08.10.2020) με τίτλο «Τροποποίηση του ν. 4557/2018 (Α΄ 139) για την πρόληψη και καταστολή της νοµιµοποίησης εσόδων από εγκληµατικές δραστηριότητες και της χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας - Ενσωµάτωση στην ελληνική νοµοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/843 (L 156) και του άρθρου 3 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/2177 (L 334) και λοιπές διατάξεις» ενισχύει το νομικό πλαίσιο για την πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, διευρύνοντας τις δυνατότητες συνεργασίας των εμπλεκόμενων αρμόδιων φορέων, καθώς και την πρόσβαση σε μητρώα και διαθέσιμες πληροφορίες. 

Πρόκειται για την ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/843 (5th AML Directive) για την τροποποίηση της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 (4th AML Directive), η οποία ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με το Ν.4557/2018 («Πρόληψη και Καταστολή της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας»).

Αναγκαιότητα και σκοπός ρύθμισης

H σχέση μεταξύ του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας και οι δεσμοί μεταξύ των εγκληματικών και των τρομοκρατικών ομάδων συνιστούν ολοένα και μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πρόληψη της χρήσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα κάθε στρατηγικής για την αντιμετώπιση αυτής της απειλής.

Η προς ενσωμάτωση Οδηγία έχει στόχο να εντοπίζει, να διερευνά τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, αλλά και να την αποτρέπει στο μέλλον. Οι διαρκώς εξελισσόμενες πρακτικές στη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και στη συγκέντρωση χρημάτων ή περιουσιακών στοιχείων για τρομοκρατικούς σκοπούς απαιτεί διαρκή επανεξέταση και βελτίωση του υφιστάμενου πλαισίου, αύξηση της διαφάνειας των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, των εταιρικών και άλλων νομικών οντοτήτων, βελτίωση της συνεργασίας των εμπλεκόμενων αρμόδιων αρχών, καθορισμό κριτηρίων όσον αφορά στις συναλλαγές με τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, περιορισμό της ανωνυμίας και ανάγκη πρόβλεψης σχετικής εποπτείας στις περιπτώσεις υπηρεσιών ανταλλαγής μεταξύ εικονικών νομισμάτων και παραστατικών νομισμάτων και υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών.

Οι ρυθμίσεις του νέου Νόμου

Το βασικό νομοθετικό κείμενο αποτελεί ο Ν. 4557/2018, επί του οποίου προβλέπονται οι κάτωθι τροποποιήσεις με τον νέο Νόμο: • Τροποποίηση ορισμών για τον πραγματικό δικαιούχο και το ανώτερο διοικητικό στέλεχος.

• Προσθήκη ορισμών για το ηλεκτρονικό χρήμα, τα εικονικά νομίσματα και τους παρόχους υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών.

•Τροποποίηση ορισμών για τις τρομοκρατικές πράξεις, την τρομοκρατική οργάνωση, τα τρομοκρατικά εγκλήματα, καθώς και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.

• Επέκταση Πεδίου Εφαρμογής Ν. 4557/2018:

• σε κάθε πρόσωπο που αναλαμβάνει να παρέχει, είτε άμεσα είτε μέσω άλλων συνδεδεμένων προσώπων, υλική βοήθεια, συνδρομή ή συμβουλές σχετικά με φορολογικά θέματα, ως κύρια επιχειρηματική ή επαγγελματική δραστηριότητα

• σε πρόσωπα που εμπορεύονται ή ενεργούν ως μεσάζοντες στο εμπόριο έργων τέχνης σε ελεύθερους λιμένες

• σε παρόχους υπηρεσιών ανταλλαγής εικονικών νομισμάτων και παραστατικών νομισμάτων

• σε παρόχους υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών • H Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ορίζεται ως Αρμόδια Εποπτική Αρχή για α) τους παρόχους των υπηρεσιών ανταλλαγής εικονικών νομισμάτων και β) τους παρόχους υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών.

• Ενίσχυση πλαισίου ασφαλούς υποβολής καταγγελιών μέσω διαύλων επικοινωνίας για άτομα που επιθυμούν να αναφέρουν παραβάσεις από υπόχρεα πρόσωπα.

• Διεύρυνση συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων εποπτικών αρχών των κρατών μελών.

• Αρμόδιες εποπτικές αρχές: υποχρέωση α) συγκέντρωσης επαρκών οικονομικών και τεχνικών πόρων για τον έλεγχο συμμόρφωσης των εποπτευόμενων υπόχρεων προσώπων και β) συγκρότησης ειδικών υπηρεσιακών μονάδων εξειδικευμένου προσωπικού που θα ασκεί τα εποπτικά καθήκοντα.

• Αρμόδια αρχή για ενημέρωση ορίζεται η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών στο πλαίσιο αναβάθμισης του ρόλου της αντί των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών.

• Προσθήκη στις αρμοδιότητες του Κεντρικού Συντονιστικού Φορέα (Υπουργείο Οικονομικών): α) διαβίβαση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή του καταλόγου των αρμοδίων εποπτικών αρχών και των στοιχείων επικοινωνίας τους, β) διασφάλιση επικαιροποίησης πληροφοριών.

• Περιγραφή αρμοδιοτήτων Επιτροπής Στρατηγικής, η οποία αποτελεί τον μηχανισμό καθορισμού σε εθνικό επίπεδο της στρατηγικής για την αντιμετώπιση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και της χρηματοδότησης της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής.

• Μείωση των ορίων και των μέγιστων ποσών για τα οποία οι υπόχρεες οντότητες επιτρέπεται να παρεκκλίνουν από τα μέτρα δέουσας επιμέλειας αναφορικά με το  ηλεκτρονικό χρήμα.

• Τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί που ενεργούν ως αποδέκτες καρτών πληρωμής δέχονται τις πληρωμές που πραγματοποιούνται με ανώνυμες προπληρωμένες κάρτες μόνον εφόσον αυτές έχουν εκδοθεί από υπόχρεα πρόσωπα με εγκατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση

• Προβλέπεται η εφαρμογή μέσων ηλεκτρονικής ταυτοποίησης για την εξακρίβωση και επαλήθευση της ταυτότητας του πελάτη από τα υπόχρεα πρόσωπα.

• Προσθήκη νέου άρθρου (16Α) στον ν. 4557/2018 για εφαρμογή μέτρων αυξημένης δέουσας επιμέλειας:

• όταν τα υπόχρεα πρόσωπα συναλλάσσονται με πρόσωπα με εγκατάσταση σε τρίτες χώρες που χαρακτηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως υψηλού κινδύνου νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες ή χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και

• όταν τα υπόχρεα πρόσωπα συναλλάσσονται με πελάτες που πραγματοποιούν συναλλαγές με τρίτες χώρες που χαρακτηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως υψηλού κινδύνου νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες ή χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

• Ως τρίτα μέρη στα οποία τα υπόχρεα πρόσωπα μπορούν να επαφίονται για την εφαρμογή μέτρων δέουσας επιμέλειας νοούνται:

• όσα εδρεύουν σε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης

• όσα εδρεύουν σε τρίτη χώρα που είναι μέλος της Ομάδας Χρηματοπιστωτικής Δράσης (Financial Action Task Force - FATF)

• όσα εδρεύουν σε τρίτη χώρα που δεν έχει χαρακτηρισθεί ή επισημανθεί ως τρίτη χώρα υψηλού κινδύνου σε πράξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

• Προσθήκη νέου άρθρου (21Α) στο ν. 4557/2018: εφαρμογή κεντρικού αυτοματοποιημένου μηχανισμού ηλεκτρονικής ανάκτησης δεδομένων (Σύστημα Μητρώων Τραπεζικών Λογαριασμών και Λογαριασμών Πληρωμών) για την έγκαιρη πρόσβαση σε δεδομένα που επιτρέπουν την εξακρίβωση των στοιχείων των φυσικών ή νομικών προσώπων που κατέχουν ή ελέγχουν λογαριασμούς πληρωμής, τραπεζικούς λογαριασμούς και θυρίδες ασφαλείας που τηρούνται εντός της ελληνικής επικράτειας

• Μέτρα προστασίας των αναφερόντων προσώπων: εξασφάλιση νομικής προστασίας και ενίσχυσηεσωτερικής διαδικασίας υποβολής καταγγελίας για φυσικά πρόσωπα που εκτίθενται σε απειλές, εχθρικές ενέργειες ή δυσμενείς εργασιακές ενέργειες, όταν αναφέρουν τις υπόνοιές τους για νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες ή χρηματοδότηση της τρομοκρατίας είτε προς την Αρχή Καταπολέμησης Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες («Αρχή»), είτε εντός του εκάστοτε υπόχρεου προσώπου.

• Δυνατότητα Αρχής για ανταλλαγή εμπιστευτικών πληροφοριών, αυθόρμητα ή κατόπιν αιτήματος της Μονάδας Χρηματοπιστωτικών Πληροφοριών

. • Προσθήκη νέου άρθρου (34Α) στο ν. 4557/2018: συνεργασία μεταξύ των ελληνικών και των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών με σκοπό την αποτροπή της απαγόρευσης ή της επιβολής παράλογων και υπερβολικά περιοριστικών όρων κατά τη μεταξύ τους ανταλλαγή πληροφοριών.

Στόχοι

Ο παρών νόμος στοχεύει στη βελτίωση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, ενώ παράλληλα επιδιώκεται η δημιουργία ενός ρυθμιστικού περιβάλλοντος που θα επιτρέπει στις επιχειρήσεις να αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους χωρίς να υφίστανται δυσανάλογο κόστος συμμόρφωσης.

• Βραχυπρόθεσμοι στόχοι Νέου Νόμου:

• Επέκταση πεδίου εφαρμογής του ν. 4557/2018 ώστε να περιλαμβάνει τους παρόχους υπηρεσιών ανταλλαγής εικονικών και παραστατικών περιουσιακών νομισμάτων, καθώς και τους παρόχους θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών.

• Περιορισμός της ανωνυμίας στις συναλλαγές, που επιτυγχάνεται μέσω της μείωσης των ορίων και των μέγιστων ποσών των ανώνυμων προπληρωμένων καρτών, κάτω από τα οποία τα υπόχρεα πρόσωπα επιτρέπεται να μην εφαρμόζουν ορισμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας προς τον πελάτη.

• Ενίσχυση της πρόσβασης της Αρχής σε όλα τα μητρώα και τις πληροφορίες που τηρούν τα υπόχρεα πρόσωπα.

• Αποσαφήνιση ειδικότερων ζητημάτων αναφορικά με το πεδίο εφαρμογής (υπόχρεοι καταχώρισης και εξαιρέσεις) του Κ.Μ.Π.Δ.

• Αντιμετώπιση κανονιστικών και τεχνικών ζητημάτων που προέκυψαν κατά τη λειτουργία του Κ.Μ.Π.Δ.

• Προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. • Έκδοση καταλόγου σημαντικών δημόσιων λειτουργημάτων και ειδικών καθηκόντων και αρμοδιοτήτων για τον προσδιορισμό των πολιτικώς εκτεθειμένων προσώπων.

• Μακροπρόθεσμοι στόχοι Νέου Νόμου:

• Ενίσχυση της διαφάνειας των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών των εταιρικών και άλλων νομικών οντοτήτων και νομικών μορφωμάτων.

• Ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ αρμοδίων αρχών σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο, μέσω της ενίσχυσης των αρμοδιοτήτων και της εποπτείας της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών σε θέματα νοµιµοποίησης εσόδων από εγκληµατικές δραστηριότητες και χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας.

Πλατής – Αναστασιάδης και Συνεργάτες, Δικηγορική Εταιρεία

Η Δικηγορική Εταιρεία Πλατής – Αναστασιάδης και Συνεργάτες είναι μέλος του δικτύου EY Law με παρουσία σε 83 χώρες παγκοσμίως και αποτελείται από δυναμικό 2.200+ συνεργατών.

Πιο συγκεκριμένα, είμαστε μία ανεξάρτητη δικηγορική εταιρεία που στελεχώνεται από 25 δικηγόρους. Η Εταιρεία μας παρέχει νομικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας σε ένα ευρύ πλαίσιο εμπορικών και χρηματοοικονομικών συναλλαγών.

Ιδιαίτερα στη γεωγραφική μας περιφέρεια, έχουμε διαρκή συνεργασία με τις αντίστοιχες δικηγορικές εταιρείες συνεργαζόμενες με την EY, προκειμένου να προσφέρουμε με επαγγελματισμό και συνέπεια υπηρεσίες στους πελάτες μας με διασυνοριακές συναλλαγές.

Η εμπειρία μας, μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε καλύτερα τις ανάγκες των πελατών μας και να τους προσφέρουμε ολοκληρωμένες λύσεις που λαμβάνουν υπόψιν τους τομείς της λογιστικής, της φορολογίας και των χρηματοοικονομικών συμβουλευτικών υπηρεσιών.

Η πρακτική που υιοθετείται από τη Δικηγορική Εταιρεία Πλατής – Αναστασιάδης και Συνεργάτες είναι η έμφαση στην εξεύρεση λύσεων. Συνεργαζόμαστε στενά με τους πελάτες μας προκειμένου να υιοθετήσουμε καινοτόμους και πρακτικούς τρόπους αντιμετώπισης των θεμάτων που τους απασχολούν. Βασική προτεραιότητά μας είναι να βοηθήσουμε τους πελάτες μας να επιτύχουν τους επαγγελματικούς τους στόχους. Η πείρα, η αφοσίωση και ο ενθουσιασμός που μας διακρίνει έχουν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ισχυρού πελατολογίου στο οποίο περιλαμβάνονται εγχώριες και διεθνείς εισηγμένες εταιρείες, εταιρείες Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.