Vier vragen over toezicht, diversiteit en de menselijke maat

2. In hoeverre lijkt de Tweede Kamer als controleur van het regeringsbeleid op een raad van commissarissen?

Nijboer: “Ik begrijp de vraag wel, maar democratie is onvergelijkbaar met de governance van een bedrijf. Politici hebben het wel vaker over de BV Nederland. Daar heb ik een hekel aan. Een land is echt iets wezenlijk anders dan een onderneming. Wij werken met een volksvertegenwoordiging die de gevoelens en geluiden van de samenleving naar boven probeert te halen, die wetten formuleert en het land beter probeert te maken. Er zijn natuurlijk wel elementen die in beide systemen terugkomen. De controlerende taak van de Kamer heeft elementen van toezicht bij bedrijven. Maar instemming van de Kamer is veel sterker dan bijvoorbeeld die van de raad van commissarissen. De werelden liggen te ver uit elkaar. Politiek gaat over alles, is veel ruimer en heeft een veel grotere bestuurlijke impact.”

Van der Linde: “Daar komt de politiek niet zo goed vanaf, vrees ik. In die vergelijking zou je een raad van bestuur van zeventien mensen hebben en een raad van commissarissen van 150 mensen die te pas en te onpas willen meesturen. Ik ben het met Henk eens: een land is geen BV. We zijn wetgever en we controleren namens meer dan zeventien miljoen mensen de regering. En die controlerende rol zouden we veel scherper moeten uitoefenen. Hoeveel accountants zitten er in de Tweede Kamer? Geen? Als wij toch het controlerend orgaan zijn, ook bijvoorbeeld op het gebied van accountants, dan kunnen we dat veel beter inrichten. Die stappen zetten we gelukkig wel, langzamerhand. We zijn bezig met een groot programma “inzicht in kwaliteit”. Aan de Comptabiliteitswet is een artikel toegevoegd dat gaat over de gewenste opstelling van de Kamer wanneer een minister om geld vraagt. Wat kost het een plan en wat levert het op? Dat zijn heel basale vragen die in bedrijven ook worden gesteld. Ook ex post moeten we beter kijken wat er is gerealiseerd. Het kritisch doorvragen en evalueren, zoals ook commissarissen en accountants dat doen, kan in de Kamer veel beter.”

3. In hoeverre is diversiteit van belang binnen het toezicht?

Nijboer: “Ik ben voorstander van een wettelijk vrouwenquotum, zowel voor de raad van bestuur als de raad van commissarissen. Ik ben echter ook voor diversiteit op het gebied van leeftijd, opleiding, achtergrond. We denken altijd dat we als Nederland vooroplopen. Maar dat is echt niet zo. Het Nederlandse bedrijfsleven loopt hopeloos achter, zeker in de bancaire sector. Er bestaat te weinig diversiteit, terwijl diversiteit loont. Dat wil echter niet zeggen dat de besluitvorming in divers samengestelde teams eenvoudiger verloopt. Dat is heel iets anders. Bedrijven zeggen al tien jaar dat het belangrijk is, maar er is te weinig veranderd. Dat is teleurstellend. Dan verhardt de politiek ook. Stel als rvc gewoon voor dat elke aftredende man wordt vervangen door een vrouw, net zo lang tot het is geregeld. Er is kwaliteit genoeg. Als je het echt belangrijk vindt, dan stuur je op resultaat heb ik geleerd. Het bedrijfsleven loopt hier wel dertig jaar achter op de politiek.”

Van der Linde: “Ik vind diversiteit enorm belangrijk. Het is echt niet meer van deze tijd dat de toplagen van Nederlandse bedrijven hoofdzakelijk door mannen worden bevolkt. Ik vind de discussie over het vrouwenquotum echter sleets. Tegelijkertijd vind ik alle bezwaren ertegen ook sleets. Het haalt het slechtste in de discussie naar boven. Het is soms bedreigend. Het halen van de doelstelling lukt soms net niet. Dan krijg je weer een discussie over het glazen plafond enzovoort. Bedrijven moeten het gewoon regelen. Punt. Als je er positief mee omgaat dan zie je ook heel veel mogelijkheden. De talentklasjes zitten vaak op een leeftijd van dertig tot 35 jaar. Dat is nu juist de leeftijd dat veel vrouwen zwanger zijn. Daar moet wat mee gebeuren. Talentvolle vrouwen verdienen maatwerk. Ik daag alle rvc’s uit om zich daar actief mee te bemoeien.”