Hoe inzicht in je klimaatimpact bijdraagt aan een duurzame revolutie

Het besef dat er een beter inzicht nodig is in de milieuprestaties van bedrijven groeit de afgelopen decennia. Voormalig PostNL topman Peter Bakker zei jaren geleden tijdens een conferentie al eens: “Accountants kunnen de wereld redden.” Hij bedoelde daarmee dat goede verslaggeving over dit thema zorgt dat de feiten klip en klaar op tafel komen en daarmee ook het begin van verandering ten goede komt. Maar dat is niet eenvoudig, want er is een gebrek aan eenduidige definities over hoe je de impact precies moet meten. Het is een van de missies van Piet Sprengers om daarin verandering aan te brengen. PCAF speelt daarin een centrale rol waar het gaat om CO₂-impact die financiële instellingen hebben met hun financieringen en beleggingen.

De aandacht voor duurzaamheid in het bedrijfsleven – en daarmee ook de aandacht voor klimaatriscico’s – speelt inmiddels al enige tijd. Is het niet gek dat we dan na al die jaren eigenlijk nog steeds geen eenduidige standaarden hebben over hoe je die impact meet?

“In zekere zin wel. Veel mensen reageren ook wat verbaasd als ik ze vertel dat wij in 2012 bij ASN Bank concludeerden dat we eigenlijk geen goed meetbare lange termijn doelen op het vlak van duurzaamheid hadden. Toch waren we toen de eerste en nog steeds zijn we samen met moederbedrijf De Volksbank de enige die een balansbrede klimaatdoelstelling hebben. Terwijl het natuurlijk al vanaf de oorsprong in onze genen zit om in te zetten op verbetering van mensenrechten, klimaat en biodiversiteit. We deden veel, maar hadden nog geen gestructureerde manier om onze impact te monitoren. En dus wisten we ook niet of onze inspanningen voldoende in lijn lagen met onze strategie en de afspraken van het klimaatakkoord van Parijs. Dat moest anders, vonden we. En daar is eigenlijk de historie van PCAF begonnen. We geloven dat financiële instellingen een belangrijke rol kunnen spelen in de transitie naar een wereld met hernieuwbare energie, want met onze beleggingen en financieringen kunnen we behoorlijk wat invloed uitoefenen. Met een coalition of the willing zijn we toen begonnen om via PCAF een methodiek te ontwikkelen om de CO-impact per asset categorie beter te meten. Daarmee hebben de instellingen een instrument in handen om beter onderbouwde keuzes te maken én hun stakeholders te informeren. Het is een heel praktische methode.”

Jullie zijn hiermee echt een trendsetter?

“PCAF speelt internationaal zeker een voorlopersrol. Het is duidelijk merkbaar dat het bij vrijwel alle grote financiële instellingen op de radar staat. In het begin moesten we vanuit ASN Bank flink lobbyen om andere Nederlandse financiële instellingen mee te krijgen en was er hier en daar wat argwaan over onze rol. Maar inmiddels is die achterdocht volledig verdwenen en werken we heel nauw samen. PCAF is inmiddels ook geen Nederlands initiatief meer maar een wereldwijde organisatie met een secretariaat in Nederland. Er is al een Noord-Amerikaanse afdeling actief. En ook in andere landen is een enthousiaste beweging op gang gekomen. Het is eigenlijk een exportproduct geworden. Terugkijkend denk ik dat de klimaatconferentie van Parijs veel momentum heeft gecreëerd.  Sindsdien zijn niet alleen financiële instellingen maar ook centrale banken in hun rol als toezichthouder zich steeds nadrukkelijker bezig gaan houden met klimaatrisico’s en aanverwante thematiek.”

De vraag is natuurlijk of een gemeenschappelijke taal’ ook echt bijdraagt aan een verandering. Je kunt immers alles wel goed gaan meten, maar zolang de klimaatimpact nog geen prijskaartje heeft, is er toch geen prikkel om ook echt dingen te gaan veranderen?

“Money rules the world. Ik ben het met je eens dat het goed beprijzen van externaliteiten – zoals de CO₂-uitstoot – de beste en eenvoudigste manier is om verandering te bewerkstelligen. De markt doet dan zijn werk. De markt werkt nu niet goed omdat de huidige generatie eigenlijk leeft op kosten van volgende generaties. We leven op de pof. En dus moeten we de markt beter laten werken. En wat is daarvoor nodig? Goede informatie op basis van eenduidige begrippen geeft inzicht waar het goed gaat en waar niet. Als de prijs voor CO₂ toeneemt, weet je waar de kansen en risico’s in je portefeuille zitten.”

Als alle financiële instellingen eenduidig gaan rapporteren over de CO₂-impact van hun beleggingen en financieringen zou de overheid  dan op basis van die informatie hen straks fiscaal kunnen straffen en belonen en zo de markt bijsturen?

“Dat is geen goed idee. Beprijzen moet je doen bij de bron. Bij de veroorzaker van de CO₂-uitstoot dus en niet bij de financier.”

De Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD) geeft ook handreikingen aan financiële instellingen voor het rapporteren over klimaatrisico’s. Hoe verhoudt dat zich tot PCAF?

“In de meest eenvoudige zin is PCAF een praktische invulling van het raamwerk dat TCFD biedt. Ik zie echter wel een belangrijk verschil. Deze Task Force denkt vanuit de impact die klimaatverandering heeft op de financiële sector, daar kan de PCAF methode heel bruikbaar zijn. Maar  PCAF kijkt ook verder, naar de impact van de financiële sector op klimaatverandering. Heel praktisch: als een bepaalde regio door klimaatverandering hogere risico’s van overstromingen krijgt, kun je als bank besluiten om daar voortaan geen hypotheken meer te verstrekken. Dan is het risico van je balans af. Maar dat levert natuurlijk geen vooruitgang voor de samenleving op. Ik zie  meer partijen – zoals De Nederlandsche Bank en de Financial Stability Board – vooral naar de stabiliteit van de bankensector op zich kijken. Dat is juridisch ook hun verantwoordelijkheid en het is ook nodig, maar wat mij betreft staat er meer op het spel.”

Een veilige financiële sector is niet hetzelfde als een veilige maatschappij?

“Precies. Maar het vergt nog wat ambassadeurswerk om dat overal tussen de oren te krijgen.”

Hoe zien de klimaatrapportages van financiële instellingen er over 5 jaar uit?

“Ik ga ervan uit dat ze dan allemaal heel helder inzicht geven in hoe de footprint van hun beleggingen en financieringen eruit zien. En vooral ook hoe dat in lijn ligt met de klimaatafspraken die er in Parijs zijn gemaakt. De wereldwijde temperatuurstijging moet binnen veilige marges blijven. De methodologie van PCAF staat in dienst van dat doel. Cijfers zijn tenslotte geen doel op zich. Daar ligt nog wel een andere uitdaging. Bij de conferentie in Parijs is een scenario geschetst op basis van een opwarming van de aarde met 1,5 tot 2,5 graden. Maar inmiddels geven alle signalen aan dat het harder zal gaan en een opwarming van 3 of 4 graden realistischer is. Dus moeten we bij het in kaart brengen van risico’s eigenlijk met heel andere scenario’s rekenen. Heel eerlijk, dat doen we ook bij ASN Bank nog niet.”