Greenwashing – czym grozi malowanie trawy na zielono?
Dowiedz się więcej już 19 września podczas webcastu
Prawnicy niecierpliwe czekają na usunięcie luk prawnych: 28% z nich zgłosiło, że w ubiegłym roku wzrosła ich tzw. ekspozycja na spory ESG, a 24% spodziewa się jej pogłębienia w ciągu najbliższych 12 miesięcy, zgodnie z corocznym badaniem trendów w sporach sądowych ESG 2023 przeprowadzonym przez firmę prawniczą Norton Rose Fulbright.2
Wątłe otoczenie regulacyjne, połączone z wymaganiami interesariuszy dotyczącymi wyników etycznych i środowiskowych, stawia organizacje pod ogromną presją, co prowadzi do wzrostu tak zwanego “greenhushingu” (przyp. Justyny Hamady na podstawie What is green-hushing? - The Corporate Governance Institute: praktyki, w której firmy podejmują kroki, aby nie mówić głośno o swoich strategiach klimatycznych. Robią to poprzez unikanie lub odmowę. Zapytane o cele klimatyczne firmy, odmawiają odpowiedzi. Niepytane, nie podejmują żadnych działań). Firmy obawiające się oskarżenia o greenwashing, decydują się na milczenie na temat swoich ambicji środowiskowych i społecznych (różnorodność, równość i integracja).
Rob Locke, Partner Zarządzający EY Oceania Forensic & Integrity Services, sugeruje, że „oczekiwania dotyczące „zieloności” rosną, a procesy zarządcze w organizacjach próbują dorównać im kroku.”
W jaki sposób firmy mogą wykorzystać dobre zarządzanie, aby umieścić zrównoważony rozwój w centrum swojej strategii i informować o postępach w przejrzysty i autentyczny sposób?
Mamy obecnie do czynienia z sytuacją, że oczekiwania dotyczące „zieloności” rosną, a procesy zarządcze w organizacjach próbują dorównać im kroku.
Rozdział 1
"Szybkowar"
Presja prowadzi do chaosu organizacyjnego.
W przypadku zrównoważonego rozwoju, presja w trójkącie nadużyć wzrasta, ponieważ inwestorzy, aktywiści, klienci, konsumenci, pracownicy, dostawcy i organy regulacyjne mają coraz wyższe oczekiwania wobec strategii firmy i sprawozdawczości w tym obszarze. Firmy są zmuszone do reagowania. Jak to zrobić?
Tradycyjnie firmy szukały regulacji lub inspiracji u konkurencji, ale w zakresie ESG żadna z tych metod nie znajduje zastosowania. Obietnice są zatem składane gwałtownie, a wewnętrzne praktyki wraz z obecnymi strukturami systemów, procesów i kontroli, które pozwalają organizacji na samodzielne zarządzanie, często wydają się nieproporcjonalne do tego wyzwania.
Spójrzmy na cele zerowego zużycia energii netto. Plany tak zwanych pionierów - obecnie kwestionowane przez aktywistów, grupy inwestorów i organizacje pozarządowe (NGO) - mogły być ustalone w dobrej wierze, ale nie były poparte niezbędną należytą starannością, danymi i procesami.
Rezultat? Greenwashing. Słownik Cambridge definiuje greenwashing jako „zachowania lub działania, które sprawiają, że ludzie wierzą, że firma robi więcej dla ochrony środowiska niż ma to miejsce w rzeczywistości”. Organizacja pozarządowa Planet Tracker3, zidentyfikowała sześć głównych rodzajów greenwashingu, które są „coraz bardziej wyrafinowane” i „rozprzestrzeniają się szybko i szeroko”, ponieważ ESG staje się cechą zrównoważonych i społecznie świadomych firm odnoszących sukcesy biznesowe.4
Kontrola rzetelności raportowanych wskaźników będzie się nasilać w miarę zbliżania się do uzasadnionej pewności, a niezrealizowanie celów w zakresie emisji dwutlenku węgla może mieć również konsekwencje finansowe. Badania przeprowadzone niedawno wśród globalnych firm z branży spożywczej i napojów wykazały różnice w zwrocie dla akcjonariuszy i wzroście EBITDA między firmami osiągającymi najlepsze i najgorsze wyniki w zakresie celów ESG, a tylko 4% jest przekonanych o osiągnięciu wymaganych redukcji emisji w zakresie 3.5
Podobnie jak w przypadku wpływu na klimat i społeczeństwo, greenwashing to nie tylko wewnętrzna sprawa danej organizacji. Osiągnięcie celów ESG oznacza ujawnienie szczegółów odnośnie łańcuchów dostaw.
Jednak dokładne dane dotyczące ryzyka klimatycznego, emisji gazów cieplarnianych, wpływu na różnorodność biologiczną, traktowania pracowników, praw człowieka, przejrzystości podatkowej, przeciwdziałania korupcji i łapownictwu, różnorodności zarządów i wielu innych aspektów ESG często nie są łatwo dostępne i wymagają od firm współpracy, a w razie potrzeby, zbadania całego łańcucha dostaw w celu ich pozyskania.
Rozdział 2
Okazje pukają do drzwi
Możliwości popełnienia oszustwa w obszarze ESG są liczne i zyskowne.
„W rachunkowości finansowej określasz swoją pozycję i składasz oświadczenia, ale mogą one być uzasadnione zasadami rachunkowości” - wyjaśnia Zain Raheel, Lider EY Canada Forensics & Integrity Services. Debety muszą odpowiadać kredytom. Jednak jeśli chodzi o rachunkowość środowiskową (niefinansową), istnieje niewiele pewników, stąd mogą zdarzać się okazje do oszustw. „Obecnie oczekuje się polegania na danych, które mogą wykazywać istotne ograniczenia, jeśli zostaną poddane kontroli” - dodaje.
Według Morningstar6 aktywa w globalnych zrównoważonych funduszach w 2021 r osiągnęły rekordową wartośc 2,97 bln USD w 2021 r. Wciąż jednak istnieją niepotwierdzone lub wprowadzające w błąd twierdzenia dotyczące zielonych finansów.
Dane ESG mogą być manipulowane, a pracownicy polegają na nieodłącznych słabościach i niejednoznaczności raportowania zrównoważonego rozwoju. W ramach systemu sprawozdawczości finansowej zazwyczaj istnieje silna struktura raportowania zatwierdzona przez kadrę zarządzającą. Ponieważ jednak programy ESG są wielofunkcyjne i mniej dojrzałe, kontrola nad nimi musi być proporcjonalna.
„Obecnie oczekuje się bazowania na danych, które mogą wykazać istotne ograniczenia, gdy zostaną poddane analizie.
76%
inwestorów obawia się, że firmy traktują wybiórczo działania na rzecz zrównoważonego rozwoju.
42%
ekologicznych deklaracji składanych przez firmy online jest przesadzonych, fałszywych lub wprowadzających w błąd.
Nic więc dziwnego, że 76% inwestorów oskarża firmy o wybiórcze podejście w zakresie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju[7]. Globalne badanie EY przeprowadzone wśród przedstawicieli finansowej kadry managerskiej i inwestorów instytucjonalnych, opublikowane w listopadzie 2022 r., wykazało brak wskaźników ESG[8]. Zdecydowana większość (88%) inwestorów stwierdziła, że „o ile nie ma takiego wymogu regulacyjnego, większość firm dostarcza nam jedynie ograniczone informacje z zakresu ESG, przydatne w podejmowaniu decyzji.”9
Eksperci z MIT i Uniwersytetu w Zurychu zwrócili niedawno uwagę na rozbieżność ocen ESG wśród głównych agencji ratingowych, apelując o „większą przejrzystość” i harmonizację ujawnień ESG.
Regulacje dotyczące zielonych deklaracji, w tym tych dotyczących tematów ESG, takich jak net-zero, a także tych zawartych w materiałach marketingowych, również się zaostrzają. Międzynarodowe organy koordynowane przez brytyjski Urząd ds. Konkurencji i Rynków (Competition and Markets Authority) stwierdziły, że 42% ekologicznych oświadczeń złożonych online przez firmy było przesadzonych, fałszywych lub wprowadzających w błąd - co z kolei mogło naruszać prawo konsumenckie10. Obowiązkowe struktury raportowania są już przygotowywane i mają na celu ograniczenie zarówno nieumyślnego błędnego raportowania, jak i nieuczciwych roszczeń.
Rozdział 3
Racjonalizacja łamania reguł
Nie wszyscy pracownicy są orędownikami ochrony środowiska.
Raport EY ze Światowego Badania Uczciwości w Biznesie 2022 wykazał, że normy etyczne pogarszają się od czasu pandemii, zarówno na poziomie kierownictwa, jak i pracowników.11
Odpowiedzi osób, które określiły się jako członkowie zarządu, były szczególnie wnikliwe:
Próba: Światowe Badanie Uczciwości w Biznesie 2022, członek zarządu (442), Światowe Badanie Uczciwości w Biznesie 2020, członek zarządu (333)
Base: Global Integrity Report 2022 Board members (442), and Global Integrity Report 2020 Board members (333)
Spośród listy nieuczciwych działań, w tym fałszowania dokumentacji finansowej, przyjmowania lub oferowania łapówek oraz wprowadzania w błąd organów regulacyjnych lub audytorów, 43% członków zarządu i 35% menedżerów wyższego szczebla podjęłoby co najmniej jedno z nich dla osobistej korzyści. Trzydzieści dziewięć procent pracowników byłoby skłonnych wykonać nielegalne lub nieetyczne działanie dla własnej korzyści lub na prośbę przełożonego.
Pracownicy popełniający oszustwa ESG będą usprawiedliwiać swoje działania podobnie jak w przypadku popełniania oszustw finansowych. „Nikt nie ucierpi”, „to nic wielkiego” i „to dla dobra większości firmy” to powszechne uzasadnienie. A ponieważ wynagrodzenia są coraz bardziej powiązane z wynikami ESG, osobiste trudności stanowią potencjalny czynnik ryzyka oszustwa na każdym poziomie organizacji.
Ton i działania ze strony kadry zarządzającej są kluczowe. A jednak zarządy zbyt często nie rozpoznają, gdzie istnieją ryzyka i problemy związane z ESG, zwłaszcza w zakresie kwestionowania komunikacji i raportowania ESG organizacji. Czy brak doświadczenia na najwyższych szczeblach jest problemem dla ewoluujących wyzwań i standardów, przed którymi stoją firmy?
Badania przeprowadzone przez Stern Center for Sustainable Business Uniwersytetu w Nowym Jorku wykazały pewne luki: Zespół zbadał kwalifikacje ESG 1 188 dyrektorów zarządu Fortune 100.12 Zaledwie 6% miało odpowiednie doświadczenie związane z każdym z elementów „E” lub „G” w ESG; tylko trzy osoby (0,2%) posiadały specyficzną wiedzę na temat klimatu. Czy twój zarząd jest przygotowany do rozpoznania, do kogo w ramach swoich zespołów zarządzających należy skierować trudne pytania natury ESG?
Radcowie prawni przejmują coraz więcej odpowiedzialności. Na przykład zespoły ds. społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) i ESG przesuwają swoje raportowanie do radców prawnych: Badanie Chief Legal Officers (CLO) przeprowadzone w 2022 r. przez Association of Corporate Counsel wykazało, że 24% zespołów CSR i ESG w organizacjach ma takie linie raportowania, w porównaniu do zaledwie 15% w 2020.13 Raport z 2023 r. wykazał, że odsetek ten nieznacznie spadł do 23%, ale 69% CLO uważa, że zwiększy się nacisk na ESG (w porównaniu z 66% w 2022 r.).14
Rola działów prawnych w zakresie ESG szybko ewoluuje, ale brak kontrolowanego środowiska regulacyjnego utrudnia kształtowanie polityki ESG.
90%
działów prawnych zgłasza wyzwania związane z tworzeniem polityk, w których nie ma konkretnych przepisów związanych z kwestiami środowiskowymi.
92%
działów prawnych ma trudności w tworzeniu polityk dotyczących kwestii społecznych, przy braku konkretnych przepisów.
Rozdział 4
Silne ramię prawa
Trójkąt nadużyć określa trzy elementy, które przyczyniają się do wzrostu ryzyka nadużyć.
Presja, okazja i racjonalizacja, czyli elementy trójkąta nadużyć, są obecne we współczesnym środowisku ESG. Jednocześnie, aktualnie krajobraz regulacyjny stanowi podatny grunt dla każdego z nich.
Odpowiednie regulacje ustanawiają równe warunki działania i zapewniają, że ambicjom zawsze towarzyszą działania. Międzynarodowa Rada Standardów Zrównoważonego Rozwoju, ustanowiona przez MSSF w 2021 r., pracuje również nad standardami, które powinny stanowić globalny kanon ujawniania informacji na temat zrównoważonego rozwoju, aby zaspokoić potrzeby zarówno inwestorów, jak i opinii publicznej.
W Wielkiej Brytanii duże firmy są teraz zobowiązane są do raportowania ryzyka związanego ze zmianami klimatu zgodnie z zaleceniami globalnego Taskforce on Climate-related Financial Disclosures (TCFD).
Dyrektywa UE w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD) oznacza, że firmy będą zobowiązane do publikowania szczegółowych informacji na temat wyników w zakresie zrównoważonego rozwoju. W Stanach Zjednoczonych Komisja Papierów Wartościowych i Giełd zaproponowała zmiany zasad, które wymagałyby ujawniania informacji związanych z klimatem.
Dane EY Future Consumer Index wskazują, że globalni konsumenci są coraz bardziej „zieloni”. Odsetek osób, które twierdzą, że kupowanie lub zachowywanie się w sposób zrównoważony jest naczelną zasadą ich codziennego życia, wzrósł z 47% w maju 2021 r. do 53% w październiku 2022 r. Kusi to firmy, aby wyolbrzymiać swoje zielone referencje. Organy regulacyjne przygotowują się:
- Ustawa o rynkach cyfrowych, konkurencji i konsumentach, która ma zostać wprowadzona w Wielkiej Brytanii wiosną 2023 r., nada Urzędowi ds. Konkurencji i Rynków (CMA) uprawnienia do nakładania kar na firmy za wprowadzające w błąd oświadczenia ekologiczne.
- Tymczasem Komisja Europejska właśnie opublikowała projekt dyrektywy w sprawie zielonych ujawnień, która ma na celu zaoferowanie „wspólnych kryteriów” dla przedsiębiorstw, które chcą składać deklaracje środowiskowe.15
Badanie EY 2022 General Counsel Sustainability Study, obejmujące wywiady z 1000 radcami prawnymi i dyrektorami prawnymi z firm reprezentujących 12 branż w 20 krajach, pokazało, że wyzwania związane z procesami sądowymi i zwiększoną egzekucją prawa należą do ryzyk związanych z kwestiami lub praktykami związanymi ze zrównoważonym rozwojem.16
„Rośnie liczba sporów konsumenckich dotyczących wprowadzających w błąd reklam związanych z twierdzeniami dotyczącymi ESG” - wyjaśnia Chandan Sarkar, Partner Forensic & Integrity Services w Ernst & Young LLP. „Wszystko, od zrównoważonych opakowań po twierdzenia o redukcji emisji dwutlenku węgla, jest pod lupą, a sądy zezwalają na rozwój roszczeń do etapu „odkrywania faktów”, co stanowi godną uwagi zmianę”.
Greenwashing negatywnie wpływa na doświadczenia klientów z produktem lub usługą firmy, jak wyjaśniają naukowcy piszący na temat tego zagadnienia w Harvard Business Review: „[...] gdy klienci uważają, że firma wprowadza ich w błąd stosując greenwashing, bezpośrednio wpływa to na sposób, w jaki postrzegają jej produkty lub usługi.”17 IW opublikowanym badaniu naukowcy oszacowali, że firmy postrzegane jako stosujące greenwashing odnotowały średni spadek o 1,34% w swoim wyniku American Customer Satisfaction Index (ACSI).18 Już tak znikoma zmiana w wyniku satysfakcji klientów może mieć znaczące konsekwencje dla wyników biznesowych organizacji.
Osłabienie marki, utrata klientów, nagłówki szkodzące reputacji oraz walka o rekrutację i zatrzymanie coraz bardziej świadomych klimatu pracowników to tylko niektóre z licznych zagrożeń wynikających z greenwashingu. Co więc robią firmy w tej sprawie?
Related article
Rozdział 5
Wzmocnienie uczciwości
Uczciwość jest ważna; istnieje jednak rozdźwięk pomiędzy tym, co firmy deklarują w zakresie ESG, a ich rzeczywistą odpowiedzialnością.
Rekordowy odsetek - 97% respondentów Światowego Badania Uczciwości w Biznesie 2022 zgadza się, że uczciwość jest ważna[19]. Jednak kierownictwo wyższego szczebla jest często zbyt pewne skuteczności firmowych programów uczciwości, co prowadzi do rosnącej luki między deklaracjami a rzeczywistością. Ma to wpływ na aspiracje organizacji w zakresie ESG i zwiększa możliwość stosowania greenwashingu.
W tym kontekście, greenwashing może być postrzegany jako rozbieżność między deklaracjami (tym, co organizacja mówi), a działaniami (tym, co faktycznie robi).
Kierownictwo wyższego szczebla i członkowie zarządu powinni upewnić się, że potrafią uzasadnić swoje deklaracje rozważyć potencjalne ryzyko komercyjne, reputacyjne, prawne i finansowe związane ze składaniem oświadczeń bez pokrycia. W przeciwnym razie mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności za naruszenie podstawowej zasady uczciwości w zarządzaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej.
Warto rozważyć, co stało się w sektorze usług finansowych, w którym na skalę globalną wprowadzono szereg przepisów mających na celu zapewnienie, że organizacje są pociągane do odpowiedzialności zarówno za swoje inwestycje, jak i za sprzedawane produkty.
„Jeśli inwestujesz w „zielony” fundusz, potrzebujesz teraz solidnej dokumentacji, że fundusz ten zasługuje na swoją nazwę” - mówi Sarkar. „Należy przyjrzeć się stosowanym wskaźnikom, aktualności informacji oraz sprawdzić czy informacje ujawniane są odpowiednio i zgodnie z przepisami”.
Sprawozdawczość klimatyczna i kryzysy
Reputacja korporacyjna i kariery dyrektorów generalnych są szybko niszczone przez publiczne ujawnienie rozbieżności ich deklaracji i działań. Gdy wejdą w życie nowe rygorystyczne obowiązki informacyjne dotyczące wyników spółki w zakresie ESG, indywidualne postawy staną się przedmiotem jeszcze ściślejszej kontroli. Firmy stojące w obliczu kontroli ujawnianych informacji, możliwości pogłębionego porównania z konkurencją i bardziej transgranicznego egzekwowania przepisów, powinny zrozumieć, w jaki sposób mogą weryfikować (poprzez strategię, dane i raportowanie) oświadczenia publiczne. Bez takich filarów, ryzyko utraty reputacji może być równoznaczne z „greenwashingiem”, niezależnie od intencji. „W przypadku ESG znacznie trudniej jest dostrzec, skąd nadejdzie zagrożenie i jak na nie zareagować” - mówi David Higginson, Partner, Forensic & Integrity Services, Ernst & Young LLP. „Zdolność do szybkiego i skutecznego zarządzania problemem greenwashingu musi zostać przesunięta wyżej na liście priorytetów zarządu”. Powołuje się on na badania EY, z których wynika, że 58% dyrektorów/członków zarządów i 37% innych pracowników byłoby „dość” lub „bardzo zaniepokojonych”, gdyby ich decyzje stały się przedmiotem publicznej kontroli.20
Uczciwość może być pojęciem trudnym do zdefiniowania, nie tylko dlatego, że organizacje stają przed różnorodnymi dylematami etycznymi. Chodzi o to by uczynić to, co niematerialne, namacalnym, o powiązanie biznesu i społeczeństwa poprzez wbudowanie uczciwości w kulturę i zachowania organizacji. Jednak mniej niż połowa respondentów Światowego Badania Uczciwości w Biznesie EY 2022 stosuje podstawowe środki wspierające uczciwość, takie jak regularne szkolenia na temat regulacji (43%) lub etyki (38%), stosowanie sankcji w celu przeciwdziałania niewłaściwym zachowaniom (32%) i weryfikację swoich dostawców (30%) lub klientów (28%).
Należy zauważyć, że dostawcy podlegają tym samym naciskom, mogą być zachęcani przez równie korzystne okazje oraz racjonalizować swoje decyzje w podobny sposób jak ich klienci i odbiorcy. Innymi słowy: istnieje ten sam trójkąt nadużyć, więc podlegają tym samym ryzykom greenwashingu, których wpływ może odbić się na całym łańcuchu dostaw.
Organizacje powinny bazować na faktach. Członkowie zarządów muszą pozostać przy tej strategii , ponieważ to jej trzymają się organy regulacyjne. Niektóre z nich już dziś stosują zaawansowaną analizę danych, by upewnić się że twierdzenia zawarte w wygładzonych raportach CSR odpowiadają oficjalnym wynikom ESG.
Uporządkowana i obligatoryjna sprawozdawczość pomoże zredukować niejasności i zapewni większe zaufanie do raportowania ESG. Nie ma wątpliwości, że w miarę wzrostu presji ze strony zainteresowanych podmiotów, przedsiębiorstwa będą w coraz większym stopniu musiały raportować na zewnątrz kluczowe kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem, często poddawać deklarowane wyniki zewnętrznej weryfikacji oraz ujawniać wskaźniki odnoszące się do ich działalności, takie jak emisje gazów cieplarnianych. Komunikacja ta stanowi fundament umowy społecznej organizacji z interesariuszami. Co więcej, umieszczenie zrównoważonego rozwoju w centrum strategii firmy przynosi korzyści finansowe. W niedawno przeprowadzonym badaniu wśród ponad 500 firm zaangażowanych w poprawę swoich wyników środowiskowych, 69% stwierdziło, że dzięki swoim inicjatywom klimatycznym uzyskują wyższą wartość finansową niż oczekiwano.21
Zalecenia i działania
Chandan Sarkar, Partner, Forensic & Integrity Services, Ernst & Young LLP, Zain Raheel, Lider EY Canada Forensics & Integrity Services , Rob Locke, Partner Zarządzający EY Oceania Forensic & Integrity Services i David Higginson, Partner, Forensic & Integrity Services, Ernst & Young LLP przyczynili się do powstania tego artykułu.
Lokalna perspektywa
Polscy przedsiębiorcy, podobnie jak przedsiębiorcy w całej Unii Europejskiej, już wkrótce staną przed wyzwaniami wynikającymi z Dyrektywy o sprawozdawczości dotyczącej zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSRD), która ma wspierać walkę UE z kryzysem klimatycznym oraz kształtować nowoczesny, zasobooszczędny i konkurencyjny rynek unijny. Pierwsze podmioty zostaną objęte dyrektywą już od 1 stycznia 2026 r., Te, które już podlegają dyrektywie UE w sprawie sprawozdawczości niefinansowej („NFRD”), będą musiały przestrzegać zmienionych zasad dotyczących lat podatkowych rozpoczynających się już od 1 stycznia 2024 r.
Z uwagi na ograniczony czas na przygotowanie się do wdrożenia dyrektywy , warto jak najszybciej się z nią zapoznać i rozważyć jakie praktyczne działania w zakresie budowanie strategii zrównoważonego rozwoju można podjąć zawczasu.
Solidne procesy dotyczące m.in. zarządzania ryzykiem, przeciwdziałania korupcji, ochrony sygnalistów, weryfikacji kontrahentów, opatrzone przejrzystymi procedurami operacyjnymi i szczelnymi mechanizmami kontrolnymi, osadzone w etycznej kulturze korporacyjnej sprawią, że spółka będzie w stanie raportować pozytywne informacje, budować przewagę konkurencyjną (w tym w łańcuchu wartości swoich kontrahentów) oraz wzmacniać swoją pozycję rynkową.
Local contact
Justyna Hamada
EY Polska, Dział Zarządzania Ryzykiem Nadużyć, ManagerRelated articles
Podsumowanie
Strategia ESG powinna być ustalana na poziomie zarządczym oraz zintegrowana z kulturą i taktyką biznesową. Cele i wskaźniki ESG organizacji muszą być widoczne i mierzalne, aby można je było poddać szczegółowej analizie i uniknąć zarzutów o greenwashing.
