Korupcja na eksport. Raport Transparency International

Z jaką intensywnością ścigane są działania korupcyjne wśród 47 największych eksporterów towarów i usług na świecie? I do której grupy została w tym roku zakwalifikowana Polska? O tym mówi m.in. najnowszy raport Transparency International „Exporting Corruption”.

Niedawna publikacja (Exporting Corruption. Progress report 2020: Assessing enforcement of the OECD Anti-Bribery Convention) jest piętnastą edycją wydawanego cyklicznie raportu. Badanie obejmuje 47 największych światowych gospodarek (w tym 43 sygnatariuszy Konwencji Antykorupcyjnej OECD z 1997 r.) odpowiedzialnych za 83% globalnego eksportu. Tegoroczna edycja kładzie szczególny nacisk na funkcjonowanie gałęzi eksportu w czasach epidemii COVID-19, porównując starania poszczególnych państw m.in. w walce z korumpowaniem przedstawicieli zagranicznych władz.

Autorzy publikacji formułują dziewięć głównych wniosków, z których zdecydowana większość nie napawa optymizmem. Jedynie cztery kraje (USA, UK, Szwajcaria, Izrael) utworzyły grupę opisaną jako „Egzekwowanie aktywne” (Active Enforcement), co stanowi spadek o ponad jedną trzecią (39%) w porównaniu do poprzedniej edycji badania z 2018 r. Polska znalazła się w gronie 19 krajów odpowiedzialnych na 36,5% światowego eksportu, które zostały zakwalifikowane do ostatniej z czterech grup, o niskim poziomie egzekucji (Little or No Enforcement).

Raport Transparency International zwraca również uwagę, że niemal w każdej badanej gospodarce występują spółki, agencje, pośrednicy, a także pracownicy zaangażowani w proceder międzynarodowej korupcji oraz powiązane z nim pranie pieniędzy. Z szeregu przyczyn badanie wskazuje m.in. na ciągle zbyt rzadkie wynagradzanie ofiar międzynarodowej korupcji, znikomą aktywność państw nie będących sygnatariuszami Konwencji Antykorupcyjnej (Chiny, Hong Kong, Indie, Singapur) w tym obszarze działania, a przede wszystkim ograniczony dostęp do informacji publicznej, w tym statystyk, wyroków czy danych o beneficjentach rzeczywistych. Należy jednak wspomnieć, że w podsumowaniu tej ostatniej kwestii Polska wraz z sześcioma innymi krajami została zakwalifikowana do pierwszej z pięciu grup, jako posiadająca dostępny publicznie centralny rejestr przedsiębiorców (Central register publicly accessible without obstacles).

Z pozytywnych aspektów autorzy raportu Transparency International(1) zwracają uwagę na postępującą międzynarodową współpracę pomiędzy organami ściągania. Ma się to objawiać wzrostem liczby wspólnych postępowań przeciw przypadkom korupcji transgranicznej. I to pomimo licznych przeszkód, jak chociażby brak instrumentów z zakresu wzajemnej pomocy prawnej (MLA – Mutual Legal Assistance) w niektórych krajach.
Swoje rekomendacje eksperci Transparency International formułują w 10 zaleceniach, wśród których szczególny nacisk kładą na aktywność poszczególnych gospodarek w międzynarodowych ciałach antykorupcyjnych, a także umacnianie znaczenia jak najszerszego, nieograniczonego dostępu do centralnych baz danych i informacji publicznej.