Πώς να επαναπροσδιορίσετε την απασχόληση, την εργασία και την ευημερία, στη μετά-COVID-19 εποχή

Αυτοί είναι σημαντικοί προβληματισμοί για τις επιχειρήσεις, καθώς προσπαθούν να επανεξετάσουν τη στρατηγική τους και τα επιχειρηματικά τους σχέδια για τη μετά-COVID-19 εποχή.

• Ο εταιρικός σκοπός πρέπει να είναι αυθεντικός. Οι ηγέτες πρέπει να επιδείξουν πλήρη δέσμευση στις αξίες τους, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις αυξανόμενες απαιτήσεις των ενδιαφερόμενων μερών, όπως εξηγεί η Debbie Crosbie, CEO της TSB Bank: «Στο τρέχον περιβάλλον, δεν υπάρχει μέρος να κρυφτείς. Αν θέλετε να λέγεστε επιχείρηση που καθοδηγείται από έναν σκοπό, τότε θα πρέπει να ηγηθείτε δια του παραδείγματος και να τηρήσετε όσα υπόσχεστε».
• Το κέρδος δεν είναι απαγορευμένη λέξη. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, υπάρχει ένας ισχυρός δεσμός μεταξύ εταιρικού σκοπού και κέρδους. Εν μέσω μιας σοβαρής ύφεσης, η ανάκαμψη εξαρτάται από τις ακμάζουσες επιχειρήσεις. Αρκετοί από τους ομιλητές ανέφεραν ότι, ικανοποιώντας τους πελάτες τους, οι επιχειρήσεις τους παρέχουν μία πολύτιμη υπηρεσία στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Πρέπει να ενθαρρύνουμε την καινοτομία και την παραγωγικότητα και να μην φοβόμαστε να επιβραβεύουμε την επιτυχία.

O John Fallon, CEO της Pearson, συμφώνησε με τα ανωτέρω, λέγοντας: «Πληρώνουμε μερίσματα στους μετόχους μας: εκατοντάδες χιλιάδες απλοί άνθρωποι, των οποίων οι συντάξεις εξαρτώνται από εκείνα. Πληρώνουμε τους φόρους μας. Πληρώνουμε για τις δημόσιες υπηρεσίες και τις υποδομές. Στη συνέχεια, επανεπενδύουμε ό,τι έχει απομείνει, στην έρευνα και την ανάπτυξη, για να δημιουργήσουμε νέα προϊόντα και υπηρεσίες, τα οποία ελπίζουμε να έχουν μια ακόμη πιο θετική συμβολή στην κοινωνία».

Η τεχνολογία υπήρξε δεκανίκι για τον παγκόσμιο πληθυσμό εν μέσω αυτής της κρίσης, και με τις γρήγορες εξελίξεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και της αυτοματοποίησης, ο κόσμος γίνεται πιο ψηφιακός, αλλάζοντας ουσιαστικά το μέλλον της εργασίας.

Για πολλούς ανθρώπους – και ειδικά για τη νεότερη γενιά – οι εποχές που αποφοιτούσες από το σχολείο και ξεκινούσες μια καριέρα και απλά εργαζόσουν μέχρι τη συνταξιοδότηση, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Μπαίνουμε σε μια εποχή όπου η επανεκπαίδευση θα γίνει δεύτερη φύση, καθώς αναδύονται νέες θέσεις εργασίας και οι παλιές εξαφανίζονται με αυξητικό ρυθμό. 

Αντίστοιχα, όσοι πρόκειται να τελειώσουν τώρα το σχολείο και το πανεπιστήμιο, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν τη βαθύτερη ύφεση των τελευταίων ετών, η οποία φέρνει εκτεταμένη ανεργία.

Οι ομιλητές ομόφωνα δήλωσαν ότι οι επιχειρήσεις τους έχουν καθήκον να αναβαθμίζουν τους εργαζομένους όλων των ηλικιών, για να γεφυρώσουν τα άμεσα και μακροπρόθεσμα κενά δεξιοτήτων. Αυτό περιλαμβάνει τη συνεργασία με κυβερνήσεις και ακαδημαϊκά ιδρύματα, όπως σχολιάζει η Leena Nair, CHRO της Unilever: «Η ανεργία είναι η πρόκληση που καθορίζει την εποχή μας. Πρέπει να βρούμε συστημικές λύσεις για τις οικονομίες στις οποίες δραστηριοποιούμαστε, για να επιμορφώσουμε με ταχύτητα, να επανεφεύρουμε την εκπαίδευση και να διασφαλίσουμε ότι υπάρχει προσφορά ανθρώπινου κεφαλαίου στους κατάλληλους κλάδους».

• Γεφυρώνοντας το ψηφιακό χάσμα. Οι ψηφιακές δεξιότητες είναι απαραίτητες και κινδυνεύουμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο δύο ταχυτήτων, με ψηφιακά έχοντες και ψηφιακά αποκλεισμένους. Και πάλι, οι εταιρείες πρέπει να εργαστούν για τον ψηφιακό αλφαβητισμό εργαζόμενων όλων των ηλικιών, ώστε να τους δώσουν τα εφόδια για να μπορέσουν να ανταγωνίζονται για τις θέσεις εργασίας του μέλλοντος. Αλλά πρέπει, επίσης, να αντιμετωπίσουμε και το ζήτημα της ανισότητας στην πρόσβαση στην τεχνολογία. Η τεχνολογία θα πρέπει να θεωρηθεί ως βασικό αγαθό, το οποίο είναι απαραίτητο για όλους ανεξαιρέτως.
• Μην ξεχνάτε τις μη τεχνικές δεξιότητες (soft skills). Εν μέσω μιας τεχνολογικής επανάστασης, είναι εύκολο να παραβλεφθεί ο ανθρώπινος παράγοντας, κάτι για το οποίο ο John Fallon, CEO της Pearson, είναι παθιασμένος: «Τα soft skills είναι αυτό που πασχίζουν να αναπαράξουν οι μηχανές. Πρέπει, λοιπόν, να συνεχίσουμε να δίνουμε έμφαση στην οικοδόμηση ομάδων, στην ενσυναίσθηση και, κυρίως, στην ικανότητα να μάθουμε».

Τα lockdowns μπορεί να μας ανάγκασαν να απομακρυνθούμε σωματικά, αλλά, παραδόξως, μας έφεραν, παράλληλα, και πιο κοντά συναισθηματικά, τονίζοντας την ανάγκη για μεγαλύτερη κατανόηση των αναγκών των άλλων.

Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκδοση της έρευνας, EY Future Consumer Index, φαίνεται ότι οι βασικές επιθυμίες των ερωτηθέντων έχουν μετατοπιστεί από τις υλικές απολαύσεις, σε πιο βασικές σωματικές και συναισθηματικές ανάγκες, όπως η «ποιότητα» και η «υγεία».

Τα lockdowns μάς επέτρεψαν να δημιουργήσουμε περισσότερες προσωπικές επαφές. Με τα παιδιά, τους συντρόφους και τους ηλικιωμένους γονείς, να περνάνε μπροστά από την κάμερα κατά τη διάρκεια βιντεοκλήσεων, όλοι έχουμε πλέον μια εικόνα για τη ζωή των συναδέλφων μας. Στο μέλλον, πρέπει να διατηρήσουμε και να αξιοποιήσουμε αυτήν τη δυναμική, εμπλουτίζοντας τις εργασιακές μας σχέσεις με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση. Ωστόσο, όπως τονίζει η Debbie Crosbie, CEO της TSB Bank Plc: «Με το οικιακό και εργασιακό περιβάλλον να γίνονται σχεδόν ένα, είναι κρίσιμο να υποστηρίζουμε τους ανθρώπους μας και να τους παρέχουμε επαρκή προσωπικό χώρο και ιδιωτικότητα».

Η Kerry Dryburgh, Executive Vice President, People and Culture (CHRO) της bp, μας υπενθυμίζει ότι: «Το να μένουμε συνδεδεμένοι, έχει να κάνει με το πώς αντιμετωπίζουμε ο ένας τον άλλον. Να γνωρίζεις ουσιαστικά το άτομο με το οποίο συναναστρέφεσαι. Όχι μόνο το όνομά του, αλλά και τα ονόματα των παιδιών του, καθώς και τα περιβάλλοντα στα οποία ζουν και εργάζονται, για να κατανοήσεις και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν καθημερινά».

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι μοιράζονται τους προβληματισμούς τους για την ψυχική υγεία. Σε πρόσφατο άρθρο της EY, το 44,4% των ανθρώπων που εργάζονταν από το σπίτι κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δήλωναν ότι η ψυχική τους υγεία έχει φθίνει.

Πολλές επιχειρήσεις αρχίζουν να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη την ψυχική υγεία, παρέχουν πλατφόρμες για συζητήσεις και εξασφαλίζουν παροχές ευεξίας στους εργαζόμενους. Σύμφωνα με τη Leena Nair, CHRO της Unilever, μερικοί άνθρωποι έχουν συγκλονιστεί από τα πρόσφατα γεγονότα: «Πώς φροντίζετε τους απομονωμένους υπαλλήλους; Πώς φροντίζετε τους υπαλλήλους που αντιμετωπίζουν προβλήματα με το ανοσοποιητικό τους σύστημα; Πώς φροντίζετε τους υπαλλήλους που έχουν την ευθύνη της φροντίδας άλλων ανθρώπων; Εναπόκειται σε εμάς να τους παρέχουμε την υποστήριξη που χρειάζονται για να διαχειριστούν αυτές τις δύσκολες στιγμές».

Επιχειρήσεις όλων των τύπων και μεγεθών, αποδείχθηκαν εξαιρετικά ευπροσάρμοστες κατά τη διάρκεια της πανδημίας, εφαρμόζοντας την εξ αποστάσεως εργασία, επαναπροσδιορίζοντας εργασιακούς ρόλους, και στρέφοντας την παραγωγή σε ιατρικά και άλλα απαραίτητα εφόδια. Παράλληλα, κατάφεραν να συντηρήσουν τις σχέσεις τους με τους πελάτες τους, ελλείψει της δυνατότητας προσωπικής επαφής.

Ο John Fallon, CEO της Pearson Plc, αναλογίστηκε: «Αν μου έλεγες ότι, σε περιθώριο μόλις τριών ημερών, θα έπρεπε να βάλουμε 24.000 άτομα να εργάζονται από το σπίτι, και ότι θα πάει τόσο καλά και ομαλά, όπως και πήγε, νομίζω ότι θα μου προκαλούσε μεγάλη έκπληξη. Ίσως ορισμένες μεγάλες επιχειρήσεις μάθαμε ότι μπορούμε να κινηθούμε γρηγορότερα και να είμαστε πολύ πιο ευέλικτοι από όσο νομίζαμε».

Είναι σημαντικό να διατηρηθεί η δυναμική αυτή. Η ταχύτητα με την οποία οι επιχειρήσεις αντέδρασαν, εξέπληξε τους πάντες, αλλά αυτό δε θα πρέπει να θεωρηθεί ως μεμονωμένο περιστατικό, όπως εξηγεί ο CEO της ASOS, Nick Beighton: «Έχουμε βιώσει μια δεκαετία διαταραχών, μέσα σε 10 εβδομάδες. Καθώς οι παγκόσμιες εξελίξεις συνεχίζουν να επηρεάζουν τους πελάτες και τους ανθρώπους μας, πρέπει να ενσωματώσουμε την ευελιξία, τους ευέλικτους τρόπους εργασίας και τη γρήγορη λήψη αποφάσεων στις επιχειρήσεις μας».

Στο άρθρο, Επανεκκίνηση και οικοδόμηση μιας ανθεκτικής ανάκαμψης, η EY υποστηρίζει ότι η ανθεκτικότητα πρέπει να καταστεί βασική ικανότητα, σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο και απρόβλεπτο κόσμο.

Οι επιχειρήσεις πρέπει να συνεχίσουν να ενθαρρύνουν την αλλαγή. Ο CEO της EDF, Simone Rossi, προτρέπει τις ηγεσίες να μην υποτιμούν τις δυνατότητες των ανθρώπων τους: «Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε για το τι είμαστε ικανοί. Αν θα μπορούσαμε να ενδυναμώσουμε τους ανθρώπους μας και να τους ενσταλάξουμε ένα μόλις μέρος του εταιρικού σκοπού μας, τότε τα προγράμματα αλλαγής θα μπορούσαν να είναι πολύ πιο αποτελεσματικά».

Η εργασία εκτός των συνηθισμένων ορίων του γραφείου, έχει απελευθερώσει ένα νέο πνεύμα ανεξαρτησίας και ευέλικτης εργασίας.

Οι άνθρωποι απαιτούν μεγαλύτερη αυτονομία. Η μετάβαση σε ένα πιο ρευστό περιβάλλον εργασίας ήταν ήδη σε εξέλιξη, αλλά, όπως και με πολλά άλλα πράγματα, τα lockdowns έχουν επιταχύνει αυτή τη μετατόπιση. Όπως λέει ο CEO της ASOS, Nick Beighton: «Έχουμε θέσει περίπου 10.000 υπαλλήλους σε καθεστώς τηλεργασίας. Υποθέτω ότι, ως ηγέτης, δεν είχα άλλη επιλογή – όπως και τα υπόλοιπα ηγετικά στελέχη της επιχείρησης – από το να τους εμπιστευτώ. Αυτό ήταν ένα μεγάλο μάθημα για εμένα».

Οι εργοδότες θα πρέπει, όλο και περισσότερο, να προσαρμοστούν στις ανάγκες και τις επιθυμίες των ανθρώπων τους. Όταν τα γραφεία ανοίξουν ξανά, είναι πιθανό η εργασία από το σπίτι να παραταθεί για να αποφύγουμε τις χρονοβόρες και δαπανηρές μετακινήσεις, έτσι ώστε οι εργασιακές υποχρεώσεις να ταιριάζουν καλύτερα με τις προσωπικές υποχρεώσεις των εργαζομένων. Ο Simone Rossi, CEO της EDF, προβλέπει ότι στη νέα κανονικότητα, «η εργασία στο γραφείο δε θα είναι πλέον καθήκον, αλλά δικαίωμα». Καθώς οι οργανωτικές δομές γίνονται πιο ρευστές, οι εργαζόμενοι θα έχουν μεγαλύτερο λόγο στο είδος και τον τρόπο της εργασίας τους, με υψηλότερο βαθμό συνεργασίας και περιορισμένη λήψη αποφάσεων από τα πάνω προς τα κάτω.

Αυτό μπορεί να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για γυναίκες και όσους φροντίζουν άλλους ανθρώπους. Η φροντίδα, είτε των παιδιών, είτε των συντρόφων, είτε των γονέων, υπήρξε για πολύ καιρό μια αφανής δραστηριότητα, που πρέπει κανείς να συνδυάσει με τις εργασιακές υποχρεώσεις του, κάτι το οποίο μπορεί να επηρεάσει την εξέλιξη της σταδιοδρομίας του.

Έχοντας δει την τεράστια παραγωγικότητα και δημιουργικότητα που μπορεί να φέρει η απομακρυσμένη εργασία, οι εργοδότες πρέπει να αναγνωρίσουν την αξία των ευέλικτων ωραρίων. Η CEO της TSB, Debbie Crosbie, πιστεύει ότι αυτό αποτελεί: «Μια εξαιρετική ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε τι πραγματικά εννοούμε με την ευέλικτη εργασία. Δεν είναι μερικές ώρες, περιστασιακά. Πρόκειται για τη δημιουργία ενός εντελώς νέου, ευέλικτου εργασιακού περιβάλλοντος».

Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβάλει στη διευκόλυνση όλων εκείνων με αυξημένες προσωπικές υποχρεώσεις, και να τους προσφέρει περισσότερες ίσες ευκαιρίες σταδιοδρομίας.

Τα lockdowns αποτέλεσαν το έναυσμα της συζήτησης σχετικά με το μέλλον της εργασίας, δημιουργώντας ερωτήματα σχετικά με την τοποθεσία από όπου εργαζόμαστε, τις δεξιότητες, τη διοίκηση, την ψυχική υγεία και, κυρίως, τον εταιρικό σκοπό.

Μπορούμε να δημιουργήσουμε μακροπρόθεσμη αξία μόνο εάν παραμείνουμε πιστοί στον εταιρικό μας σκοπό και, ως εργοδότες, χρειαζόμαστε ανθρώπινο κεφάλαιο που να μπορεί να μας βοηθήσει να ανταποκριθούμε στις ευθύνες που έχουμε απέναντι στους πελάτες μας, στους μετόχους μας και στην κοινωνία στο σύνολό της.

Όμως, οι εργαζόμενοι απαιτούν, επίσης, να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες που έχουν, και είναι σαφές, από την εμπειρία των τελευταίων μηνών, ότι οι προσδοκίες των ανθρώπων γύρω από το τι είναι ουσιαστική εργασία, έχουν αυξηθεί. Έχοντας πάρει μια γεύση από το τι σημαίνει να καθοδηγούνται από έναν εταιρικό σκοπό και να φροντίζουν για την κοινότητα, δε θα θέλουν να επιστρέψουν στην πρότερη κανονικότητα.

Πρέπει να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με άλλες επιχειρήσεις, κυβερνήσεις και ακαδημαϊκούς, για να δημιουργήσουμε ικανοποιητικές εργασιακές ζωές για τις υφιστάμενες και τις επόμενες γενιές.

Βασικές ερωτήσεις για τους εργοδότες

• Πώς μπορούμε να εξισορροπήσουμε την ευελιξία της απομακρυσμένης εργασίας, με τη συντροφικότητα του χώρου εργασίας;
• Πώς μπορούμε να ευθυγραμμίσουμε τον εταιρικό σκοπό, με την επιτυχία και την κερδοφορία;
• Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε καλύτερα την ευημερία των ανθρώπων μας;
• Πώς μπορούμε να βελτιώσουμε τις δυνατότητες επανακατάρτισης και προσαρμοστικότητάς μας;
• Πώς μπορούμε να εξισορροπήσουμε την εμπιστοσύνη των εργαζομένων, με τις επιχειρησιακές ευθύνες και τη διαχείριση κινδύνων;