Family offices στην Ελλάδα - κίνητρα για ίδρυση εταιρειών διαχείρισης οικογενειακής περιουσίας

Με το νέο νόμο 4778/2021 (ΦΕΚ Α’ 26/19.02.2021) θεσπίζεται η δυνατότητα διαχείρισης των χρηματικών ροών και της οικογενειακής περιουσίας φυσικών προσώπων με φορολογική κατοικία στην Ελλάδα, από εταιρείες ειδικού σκοπού (εταιρείες διαχείρισης οικογενειακής περιουσίας) και ρυθμίζεται ο σκοπός, το είδος των παρεχόμενων υπηρεσιών, λοιπές προϋποθέσεις λειτουργίας τους, καθώς και φορολογικά ζητήματα (προσδιορισμός ακαθάριστων εσόδων, ποσοστού κέρδους, φορολογητέου εισοδήματος, υπολογισμός φόρου εισοδήματος και εφαρμοζόμενη διαδικασία καταβολής του, θέματα Φ.Π.Α.).

Σκοπός λειτουργίας

• Με βάση το νέο νόμο, η διαχείριση της οικογενειακής περιουσίας φυσικών προσώπων με φορολογική κατοικία στην Ελλάδα, μπορεί να πραγματοποιείται από εταιρείες ειδικού σκοπού οι οποίες λειτουργούν με οποιαδήποτε από τις νομικές μορφές που προβλέπονται στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (μεταξύ των οποίων ανώνυμη εταιρεία, εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, ιδιωτική κεφαλαιουχική εταιρεία, προσωπικές εταιρίες κλπ) αλλά όχι ως νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. 

• Αποκλειστικός σκοπός των παραπάνω εταιρειών ειδικού σκοπού είναι να παρέχουν υποστήριξη σε φυσικά πρόσωπα με φορολογική κατοικία στην Ελλάδα και στα μέλη των οικογενειών τους (λ.χ. ως τέτοια ορίζονται ο έτερος των συζύγων/ μέρος συμφώνου συμβίωσης, τα άγαμα τέκνα τους, οι γονείς τους) κατά τη διοίκηση και διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων και επενδύσεών τους, που κατέχουν είτε άμεσα είτε έμμεσα, μέσω νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων. 

• Ίσως κρίνεται σκόπιμη η συμπλήρωση του εν λόγω πλαισίου πλαισίου προκειμένου το πεδίο εφαρμογής του να καλύπτει επιπλέον λ.χ. τη δυνατότητα οι παραπάνω εταιρίες να παρέχουν αντίστοιχες υπηρεσίες: α) όχι μόνο στα ίδια τα φυσικά πρόσωπα-μέλη της οικογένειας αλλά και σε εταιρίες ή άλλες οντότητες που έχουν στην κυριότητά τους ή κατέχουν ή διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία για λογαριασμό των μελών της οικογένειας (συμπεριλαμβανομένων όσων έχουν μορφή ιδρύματος ή trust/εμπιστεύματος του Αγγλοσαξωνικού δικαίου), β) στη διοίκηση και διαχείριση περιουσιακών στοιχείων φορολογικών κατοίκων αλλοδαπής (ιδίως με δεδομένο ότι η υπαγωγή στα καθεστώτα των άρθρων 5Α και 5Β ν.4172/2013 έχει ανώτατο όριο την δεκαπενταετία, μετά το πέρας της οποίας το φυσικό πρόσωπο μπορεί να έχει εγκαταλείψει την Ελλάδα) και/ή γ) χωρίς περιορισμό γενεών (π.χ. με την πρόβλεψη δυνατότητας για παροχή υπηρεσιών σε ανιόντες και κατιόντες ανεξαρτήτως βαθμού και οικονομικής κατάστασης, αλλά και σε πρόσωπα του ευρύτερου συγγενικού κύκλου που εντάσσονται στην Β’ Κατηγορία του άρθρου 29 ν. 2961/2001 (π.χ. ενδεικτικά: ετεροθαλείς ή αμφιθαλείς αδελφοί, ανίψια κλπ).

Τρόπος λειτουργίας 

• Για την παροχή των υπηρεσιών των εταιρειών ειδικού σκοπού διαχείρισης οικογενειακής περιουσίας απασχολούνται εργαζόμενοι διαφόρων ειδικοτήτων, αν και μπορεί αυτές να ανατίθενται σε τρίτα πρόσωπα, ανεξάρτητα από το κράτος στο οποίο είναι εγκατεστημένα, υπό την επιφύλαξη των διατάξεων του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος για τη δυνατότητα ή μη έκπτωσης από το φορολογητέο εισόδημα των δαπανών που καταβάλλονται προς φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα που είναι φορολογικός κάτοικος σε κράτος μη συνεργάσιμο ή που υπόκειται σε προνομιακό φορολογικό καθεστώς. 

• Στις εταιρείες ειδικού σκοπού διαχείρισης οικογενειακής περιουσίας μπορούν να συμμετέχουν μέλη της οικογένειας, καθώς και νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες στις οποίες συμμετέχουν τα παραπάνω φυσικά πρόσωπα ή/και μέλη της οικογένειας αυτών.

• Φυσικά πρόσωπα μέλη της εταιρείας αυτής δεν μπορεί να είναι και εργαζόμενοι στην παραπάνω εταιρεία ειδικού σκοπού. 

• Για την ίδρυση και λειτουργία εταιρείας ειδικού σκοπού διαχείρισης οικογενειακής περιουσίας απαιτείται σωρευτικά α) να απασχολεί στην Ελλάδα προσωπικό τουλάχιστον πέντε (5) ατόμων εντός δώδεκα (12) μηνών από την ίδρυσή της και εφεξής και β) να πραγματοποιεί στην Ελλάδα δαπάνες λειτουργίας τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου (1.000.000) ευρώ ετησίως. 

• Σκόπιμη είναι η πρόβλεψη εξαίρεσης από την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 4 παρ. 3(β) και παρ. 4 ν. 4172/2013 (με τις οποίες προβλέπεται ότι ένα νομικό πρόσωπο ή μία νομική οντότητα είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας για οποιοδήποτε φορολογικό έτος, εφόσον ο τόπος άσκησης πραγματικής διοίκησης είναι στην Ελλάδα), με την εισαγωγή διάταξης που να αποκλείει την πιθανότητα οι δραστηριότητες διαχείρισης και διοίκησης της εταιρείας ειδικού σκοπού (family office) να θεωρηθούν ότι καθιστούν την Ελλάδα τόπο φορολογικής κατοικίας των εταιρειών, των οποίων περιουσιακά στοιχεία θα διαχειρίζονται οι εταιρείες αυτές.

• Σκόπιμη ίσως είναι η πρόβλεψη για υποχρέωση διενέργειας χαμηλότερου ποσού δαπανών λειτουργίας προκειμένου να καταστεί ανταγωνιστικό του Ελληνικό πλαίσιο λειτουργίας των εταιρειών ειδικού σκοπού (family offices) με βάση και τα ισχύοντα στη διεθνή πρακτική. 

• Αναμένεται κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων με την οποία θα καθορίζονται μεταξύ άλλων και οι υπηρεσίες που μπορούν ενδεικτικά να παρέχουν οι εταιρείες αυτές έτσι ώστε να μπορούν να οριοθετηθούν με ασφάλεια οι πηγές εσόδων αυτών. 

Προσδιορισμός φορολογητέου εισοδήματος

• Τα ακαθάριστα έσοδα από τις παρεχόμενες υπηρεσίες των εταιρειών ειδικού σκοπού διαχείρισης οικογενειακής περιουσίας και προσδιορίζονται με την προσθήκη ποσοστού κέρδους επτά τοις εκατό (7%) στο σύνολο των πάσης φύσεως εξόδων και αποσβέσεών τους, πλην του φόρου εισοδήματος (μέθοδος κόστους πλέον περιθώριο κέρδους). 

• Για τον προσδιορισμό του φορολογητέου εισοδήματος της εταιρείας, τα έξοδα (επί των οποίων υπολογίζεται το προαναφερόμενο ποσοστό κέρδους), εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδά της, εφόσον τεκμηριώνονται από αντίστοιχα παραστατικά στοιχεία σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4308/2014 (βλ. αντίστοιχη διάταξη που ισχύει για τα γραφεία ν. 89/67).

• Αν για οποιονδήποτε λόγο τα έσοδα της εταιρείας, όπως προκύπτουν από τα βιβλία που τηρεί, είναι μεγαλύτερα από τα έσοδα, όπως προσδιορίζονται με την παραπάνω μέθοδο «κόστους πλέον περιθώριο κέρδους» λαμβάνονται υπόψη τα έσοδα που προκύπτουν από τα βιβλία. 

• Ο φόρος εισοδήματος των παραπάνω εταιρειών υπολογίζεται με τον συντελεστή φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων (24%). 

• Δεν φαίνεται να προβλέπεται κάποια ειδική μεταχείριση/ εξαίρεση όσον αφορά την υπαγωγή σε φόρο εισοδήματος των μερισμάτων που θα διανέμονται από την υπόψη εταιρεία στους εταίρους, ούτε κάποια απαλλαγή από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης. 

• Για την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος και την καταβολή του φόρου των παραπάνω εταιρειών εφαρμόζονται οι διατάξεις που ισχύουν για την υποβολή δήλωσης φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων και την πληρωμή του φόρου αυτών. 

• Οι παραπάνω εταιρείες είναι υπόχρεες σε παρακράτηση φόρου εισοδήματος για τις πληρωμές που διενεργούν σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις. 

ΦΠΑ 

• Οι εσωτερικές πράξεις που διενεργούνται μεταξύ της εταιρείας ειδικού σκοπού διαχείρισης οικογενειακής περιουσίας και των προσώπων που συμμετέχουν σε αυτή, αποτελούν πράξεις εκτός του πεδίου εφαρμογής του Φ.Π.Α. 

• Χρειάζονται διευκρινίσεις ως προς το περιεχόμενο των εξαιρούμενων του πεδίου του ΦΠΑ «εσωτερικών πράξεων» καθώς και έλεγχος συμβατότητας της διάταξης με το Κοινοτικό δίκαιο. 

Έναρξη εφαρμογής 

• Οι παραπάνω διατάξεις εφαρμόζονται από το φορολογικό έτος 2021 και εφεξής.

Πληροφορίες για την ΕΥ 

Η ΕΥ κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως στον χώρο των ελεγκτικών, φορολογικών, υπηρεσιών εταιρικής στρατηγικής και συναλλαγών και συμβουλευτικών υπηρεσιών. Η βαθιά γνώση και η ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουμε συμβάλλουν στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης στις κεφαλαιαγορές και τις οικονομίες σε ολόκληρο τον κόσμο. Δημιουργούμε ηγετικά στελέχη που συνεργάζονται για να τηρήσουν τις υποσχέσεις μας προς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Mε τον τρόπο αυτό συμβάλλουμε σημαντικά στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου για τους ανθρώπους μας, για τους πελάτες μας και για τις κοινωνίες μας. Το λογότυπο ΕΥ αναφέρεται στον παγκόσμιο οργανισμό και μπορεί να αναφέρεται σε μία ή περισσότερες από τις εταιρείες μέλη της Ernst & Young Global Limited, καθεμία από τις οποίες αποτελεί ξεχωριστή νομική οντότητα. Η Ernst & Young Global Limited, μια βρετανική εταιρεία περιορισμένης ευθύνης δια εγγυήσεως, δεν παρέχει υπηρεσίες σε πελάτες. Πληροφορίες αναφορικά με τον τρόπο που η ΕΥ συγκεντρώνει και χρησιμοποιεί τυχόν προσωπικά δεδομένα καθώς και περιγραφή των δικαιωμάτων των υποκειμένων σύμφωνα με τη νομοθεσία περί προσωπικών δεδομένων είναι διαθέσιμα στο σύνδεσμο ey.com/privacy. Για περισσότερες πληροφορίες για τον οργανισμό μας, παρακαλούμε επισκεφθείτε το ey.com 

Γενικές πληροφορίες για τις φορολογικές υπηρεσίες της EY παγκοσμίως 

Η επιχείρησή σας θα πετύχει μόνο εάν την οικοδομήσετε σε ισχυρά θεμέλια και την αναπτύξετε με βιώσιμο τρόπο. Στην EY, πιστεύουμε ότι η διαχείριση των φορολογικών σας υποθέσεων με υπευθυνότητα και προνοητικότητα, μπορεί να κάνει τη διαφορά. Έτσι, οι 50.000 πλήρως καταρτισμένοι φορολογικοί σύμβουλοί μας, σε περισσότερες από 150 χώρες, διαθέτουν εξειδικευμένες τεχνικές επιχειρηματικές γνώσεις και επαγγελματική εμπειρία, παρέχοντας με συνέπεια και ακλόνητη δέσμευση υπηρεσίες υψηλής ποιότητας – όπου και αν βρίσκεστε και όποιες φορολογικές επιχειρηματικές υπηρεσίες και αν χρειάζεστε.