Νόμος 4701/2020: Πλαίσιο χορήγησης μικροχρηματοδοτήσεων, ρυθμίσεις χρηματοπιστωτικού τομέα και άλλες διατάξεις

Ο νέος Νόμος υπ’ αρ. 4701/30.06.2020 (ΦΕΚ Α’128) με τίτλο «Πλαίσιο χορήγησης μικροχρηματοδοτήσεων, ρυθμίσεις χρηματοπιστωτικού τομέα και άλλες διατάξεις», εισάγει νέο τύπο εποπτευόμενης οντότητας, αυτής των Ιδρυμάτων Μικροχρηματοδοτήσεων, βασιζόμενος στον Ευρωπαϊκό Κώδικα Καλής Πρακτικής για την Παροχή Μικροπιστώσεων (European Code of Good Conduct for Microcredit Provision) και παρέχει τη δυνατότητα άντλησης κεφαλαίου έως είκοσι πέντε χιλιάδων (25.000) ευρώ από τους δικαιούχους. 

Αναγκαιότητα και σκοπός ρύθμισης

H αυξανόμενη ζήτηση για νέες εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης, όπως αποτυπώνεται και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, δημιούργησε την ανάγκη συγκρότησης θεσμικού πλαισίου για την διευκόλυνση των πολύ μικρών επιχειρήσεων στην πρόσβαση χρηματοδότησης, καθώς και για την ενίσχυση κοινωνικών ομάδων για την αντιμετώπιση της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού. 

Σκοπός του εν λόγω Νόμου είναι η θέσπιση ενός θεσμικού πλαισίου για την δραστηριότητα της παροχής μικροχρηματοδοτήσεων, με σκοπό την παροχή πρόσβασης σε εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης φαινομενικά αποκλεισμένων από τον τραπεζικό δανεισμό ομάδων, όπως κυρίως οι πολύ μικρές ή νεοφυείς επιχειρήσεις, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι κοινωνικά ευάλωτες ομάδες. Απώτερος στόχος της νομοθετικής παρέμβασης είναι η ένταξη και ενεργοποίηση αδρανών πόρων που θα συμβάλουν στην επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας, ενώ παράλληλα θα διασφαλίζεται μία δομημένη και εποπτευόμενη διαχείριση των παρεχόμενων μικροπιστώσεων.

Οι ρυθμίσεις του νέου Νόμου

Οι κύριες διατάξεις του νέου Νόμου προβλέπουν τα κάτωθι: •Θέσπιση κανόνων για την ανάληψη, άσκηση και εποπτεία της δραστηριότητας χορήγησης μικροχρηματοδοτήσεων.

• Πεδίο Εφαρμογής:

Ιδρύματα Μικροχρηματοδοτήσεων με έδρα στην Ελλάδα, καθώς και τα υποκαταστήματά τους που λειτουργούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ από το πεδίο εφαρμογής του νομοσχεδίου: τα Πιστωτικά Ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένων των υποκαταστημάτων τους, Εταιρείες Χρηματοδοτικής Μίσθωσης, Εταιρείες Πρακτορείας Επιχειρηματικών Απαιτήσεων και Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων.

• Βασικοί Ορισμοί:

• «μικροχρηματοδότηση» ή «μικροπίστωση» (microfinance): πίστωση χρηματικού ποσού ανώτατου ύψους €25.000.

• «ίδρυμα μικροχρηματοδοτήσεων»: νομικό πρόσωπο με έδρα στη Ελλάδα, που λαμβάνει άδεια χορήγησης μικροχρηματοδοτήσεων από την Τράπεζα της Ελλάδος.

• «πολύ μικρή οντότητα»: νομικό πρόσωπο το οποίο, σύμφωνα με την έννοια της παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 4308/2014 («Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα, συναφείς ρυθμίσεις και άλλες διατάξεις»), κατά τη στιγμή της σύναψης της σύμβασης μικροχρηματοδότησης, δεν υπερβαίνει τα όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια (α) Σύνολο ενεργητικού (περιουσιακών στοιχείων) €350.000 (β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών €700.000 (γ) Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 10 άτομα.

• Διαδικασία Αδειοδότησης Ιδρυμάτων Μικροχρηματοδοτήσεων:

• Η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) ορίζεται αρμόδια για την αδειοδότηση και εποπτεία των ιδρυμάτων μικροχρηματοδοτήσεων.

• Εταιρική μορφή λειτουργίας Ιδρυμάτων Μικροχρηματοδοτήσεων:κεφαλαιουχική (ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ) ή αστική εταιρεία. Σε κάθε περίπτωση, το νομικό πρόσωπο θα πρέπει να είναι αποκλειστικού σκοπού παροχής μικροχρηματοδοτήσεων.

• Κάλυψη αρχικού κεφαλαίου ίσου τουλάχιστον με το ποσό των διακοσίων πενήντα χιλιάδων (250.000) ευρώ και υποχρέωση διατήρησης ίδιων κεφαλαίων τουλάχιστον ίσων με το αρχικό κεφάλαιο.

• Η ΤτΕ υποχρεούται εντός τεσσάρων (4) μηνών από την παραλαβή της πλήρους αίτησης (περιλαμβανομένων όλων των συνοδευτικών εγγράφων)  να εκδόσει την αιτούμενη άδεια με Απόφαση του αρμόδιου διοικητικού της οργάνου.

• Έλεγχος μετόχων: Έγγραφη γνωστοποίηση προς την ΤτΕ, πριν την απόκτηση, για το ύψος της προτεινόμενης συμμετοχής και ακολούθως, αξιολόγηση από την ΤτΕ της καταλληλότητας και ορθότητας των προτεινόμενων αποκτήσεων ειδικής συμμετοχής εντός 30 εργασίμων ημερών. Ειδικότερα, κάθε φυσικό/νομικό πρόσωπο που μεμονωμένα ή έπειτα «από κοινού δράση» αποφασίζει να αποκτήσειή να αυξήσει περαιτέρω άμεσα ή έμμεσα ειδική συμμετοχή σε Ίδρυμα Μικροχρηματοδοτήσεων, ούτως ώστε η αναλογία των δικαιωμάτων ψήφου ή των μεριδίων κεφαλαίου που κατέχει να φθάνει ή να υπερβαίνει τα όρια του 20%, του 1/3 ή του 50%, ή ώστε το Ίδρυμα να καταστεί θυγατρική του επιχείρηση, υποχρεούται να απευθύνει έγγραφη γνωστοποίηση στην ΤτΕ.

• Θέσπιση Μητρώου Ιδρυμάτων Μικροχρηματοδοτήσεων: Τηρείται στον επίσημο διαδικτυακό τόπο της Τράπεζας της Ελλάδος.

• Δικαιούχοι

Ως δικαιούχοι Μικροχρηματοδότησης ορίζονται οι παρακάτω:

(α) πολύ μικρές οντότητες,

(β) φυσικά πρόσωπα για τη σύσταση πολύ μικρών οντοτήτων,

(γ)φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα και

(δ)Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, που συστάθηκαν βάσει του ν. 4430/2016. 

Οι ανωτέρω δικαιούχοι μπορούν να λάβουν μικροχρηματοδότηση σχετικά με τις κατωτέρω δραστηριότητες:

1. Όλες τις μορφές πιστώσεων μέχρι €25.000, είτε για την κάλυψη επενδυτικών αναγκών, είτε ως κεφάλαιο κίνησης.

2. Προϊόντα χρηματοδοτικής μίσθωσης μέχρι €25.000 για την απόκτηση εξοπλισμού.

3. Αυτοτελείς εγγυήσεις μέχρι € 25.000, οι οποίες δεν  επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν για τη λήψη δανείων από άλλα χρηματοδοτικά ιδρύματα. 

Επιπλέον, στους δικαιούχους Μικροχρηματοδότησης περιλαμβάνονται οι εξής κατηγορίες:

(ε) φυσικά πρόσωπα που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, µε τουλάχιστον δεκαετή φορολογική κατοικία στην Ελλάδα, καθώς και

στ) φυσικά πρόσωπα για κάλυψη δαπανών που σχετίζονται, άμεσα ή έμμεσα, µε την εκπαίδευση, ή µετεκπαίδευσή τους.

Αυτές οι κατηγορίες δικαιούχων μπορούν να λάβουν μικροχρηματοδότηση σχετικά με τις εξής δραστηριότητες:

1. Μορφές πιστώσεων που αποβλέπουν στην ενίσχυση δημόσιων πολιτικών ή την κοινωνική και οικονομική ένταξη ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, μέχρι €25.000, και οι οποίες αφορούν, ιδίως, στην αντιμετώπιση της ανεργίας ή της αναστολής ή μείωσης του χρόνου εργασίας για λόγους που δεν οφείλονται σε οικεία βούληση.

• Προβλέπεται η υποχρέωση των Ιδρυμάτων Μικροχρηματοδοτήσεων για παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών επιχειρηματικής εκπαίδευσης και καθοδήγησης στους δικαιούχους μικροχρηματοδοτήσεων.

• Κύριοι όροι χορήγησης μικροχρηματοδοτήσεων:

• Δεν απαιτείται παροχή εμπράγματης ασφάλειας.

• Ένας δικαιούχος μπορεί να λαμβάνει από ένα ή περισσότερα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων νέα μικροχρηματοδότηση, υπό την προϋπόθεση ότι το συνολικό ποσό της αρχικής και της νέας μικροχρηματοδότησης, ανεξαρτήτως ιδρύματος χορήγησης, δεν υπερβαίνει τις €25.000 για κάθε δικαιούχο. •Δυνατότητα απαίτησης παροχής εγγύησης πριν από τη χορήγηση μικροχρηματοδότησης.

• Η διάρκεια αποπληρωμής της χορηγηθείσας μικροχρηματοδότησης δεν μπορεί να είναι μικρότερη από δώδεκα (12) μήνες, και δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δέκα (10) έτη.

• Δικαίωμα πρόωρης εξόφλησης, με αντίστοιχη μείωση του συνολικού κόστους της μικροχρηματοδότησης. •Οι συμβάσεις μικροχρηματοδοτήσεων απαλλάσσονται από τέλη χαρτοσήμου, καθώς και από την επιβολή της εισφοράς του ν. 128/1975.

• Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών μπορεί να ορίζεται ανώτατο όριο επιτοκίου µικροχρηµατοδότησης.  

Το ευρύτερο θεσμικό πλαίσιο

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο Νόμος εισαγάγει μία σημαντική ρύθμιση που θα συμβάλει στην χρηματοοικονομική διαπαιδαγώγηση των πλέον οικονομικά αδύναμων τμημάτων της οικονομίας, ορίζοντας ως υποχρεωτική την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών επιχειρηματικής εκπαίδευσης και καθοδήγησης στους δικαιούχους. Με τον τρόπο αυτό, θα επιτευχθεί ένας ελάχιστος εξορθολογισμός ως προς την απορρόφηση και αξιοποίηση των μικροχρηματοδοτήσεων από τους δικαιούχους μειώνοντας τον πιστωτικό κίνδυνο των ιδρυμάτων μικροχρηματοδοτήσεων και κατ’ επέκταση τον κίνδυνο δημιουργίας ενός νέου είδους μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στο ευρύτερο χρηματοοικονομικό σύστημα της χώρας. 

Τέλος, πρέπει να επισημανθεί ότι ο Νόμος αποτελεί το πιο πρόσφατο εγχείρημα θεσμοθέτησης εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης σε μία σειρά τέτοιων νομοθετικών πρωτοβουλιών της τελευταίας δεκαετίας. Συγκεκριμένα, τα τελευταία έτη έχουν εισαχθεί στην ελληνική έννομη τάξη, κατά παρέκκλιση από τις ευρωπαϊκές συνήθεις πρακτικές, νέοι τύποι χρηματοδοτικών οντοτήτων, με σκοπό την διευκόλυνση της πρόσβασης σε εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης, αλλά και της εν γένει καλύτερης διαχείρισης του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ενδεικτικά από αυτά είναι η διπλή προσέγγιση που έγινε μέσω των Νόμων 4351/2015 και 4416/2016 στην θεσμοθέτηση του Crowdfunding, o Νόμος 4354/2015 για τις Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις και η ίδρυση της Εναλλακτικής Αγοράς του Χρηματιστηρίου Αθηνών. 

Εν κατακλείδι, αξίζει να αναφερθεί ότι από νομοτεχνικής άποψης, ο Νόμος παρουσιάζει σημεία που χρήζουν διασαφήνισης, κάτι το οποίο αναμένεται να συμβεί μέσω της έκδοσης των σχετικών κανονιστικών πράξεων της ΤτΕ, η οποία κατέχει και τον ρόλο της εποπτικής αρχής των Ιδρυμάτων Μικροχρηματοδότησεων. 

Πλατής – Αναστασιάδης και Συνεργάτες, Δικηγορική Εταιρεία

Η Δικηγορική Εταιρεία Πλατής – Αναστασιάδης και Συνεργάτες είναι μέλος ενός Εξειδικευμένου Νομικού Δικτύου (EY Law) το οποίο λειτουργεί σε 80+ χώρες παγκοσμίως και αποτελείται από δυναμικό 2.400 συνεργατών.

Πιο συγκεκριμένα, είμαστε μία ανεξάρτητη δικηγορική εταιρεία η οποία αποτελείται από 25 δικηγόρους. Η Εταιρεία μας παρέχει νομικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας σε ένα ευρύ πλαίσιο εμπορικών και χρηματοοικονομικών συναλλαγών.Ιδιαίτερα στη γεωγραφική μας περιφέρεια, έχουμε διαρκή συνεργασία με τις αντίστοιχες δικηγορικές εταιρείες συνεργαζόμενες με την EY, προκειμένου να προσφέρουμεμε επαγγελματισμό και συνέπεια υπηρεσίες στους πελάτες μας με διασυνοριακές συναλλαγές.

Η εμπειρία μας, μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε καλύτερα τις ανάγκες των πελατών μας και να τους προσφέρουμε ολοκληρωμένες λύσεις που λαμβάνουνυπόψιν τους τομείς της λογιστικής, της φορολογίας και των χρηματοοικονομικών συμβουλευτικών υπηρεσιών.Η πρακτική που υιοθετείται από τη Δικηγορική Εταιρεία Πλατής – Αναστασιάδης και Συνεργάτες είναι η έμφαση στην εξεύρεση λύσεων. Συνεργαζόμαστε στενά με τους πελάτες μας προκειμένου να υιοθετήσουμε καινοτόμους και πρακτικούς τρόπους αντιμετώπισης των θεμάτων που τους απασχολούν. Βασική προτεραιότητά μας είναι να βοηθήσουμε τους πελάτες μας να επιτύχουν τους επαγγελματικούς τους στόχους. Η πείρα, η αφοσίωση και ο ενθουσιασμός που μας διακρίνει έχουν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ισχυρού πελατολογίου στο οποίο περιλαμβάνονται εγχώριες και διεθνείς εισηγμένες εταιρείες, εταιρείες Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.