Υπουργική Απόφαση για τη Νοσοκομειακή Κατ’ Οίκον Νοσηλεία και Φροντίδα Υγείας (Hospital at Home)

Στις 19 Μαΐου 2023, εκδόθηκε η Υπουργική Απόφαση υπ’ αριθμόν Γ2α/οικ.28804 (ΦΕΚ Β’ 3396/19.05.2023, εφεξής η «ΥΑ για την ΚΟΝ») με αντικείμενο τη ρύθμιση ειδικών θεμάτων για την οργάνωση και λειτουργία της Νοσοκομειακής Κατ’ Οίκον Νοσηλείας και Φροντίδας Υγείας (εφεξής «ΚΟΝ»). Τα προγράμματα ΚΟΝ αναμένεται να έχουν πολυάριθμα και σημαντικά οφέλη για τον ασθενή, το νοσοκομείο-Κέντρο Αναφοράς ΚΟΝ, αλλά και το Εθνικό Σύστημα Υγείας («ΕΣΥ»), αφού η παροχή των υπηρεσιών γίνεται με ασφάλεια και σεβασμό στον ασθενή, με λιγότερο κόστος, αποσυμφορίζονται οι υφιστάμενες δομές, βελτιώνεται η ποιότητα των νοσοκομειακών υπηρεσιών υγείας και μειώνεται ο κίνδυνος ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων που συχνά οδηγεί σε επιπλοκές, συνεχιζόμενες νοσηλείες
και τελικά στην επιβάρυνση του συστήματος υγείας.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα, στο πρόγραμμα αυτό θα ενταχθούν εντός του 2023, οκτώ (8) νοσοκομεία της χώρας. Η αρχή θα γίνει από το Ογκολογικό Νοσοκομείο «Άγιος Σάββας», στο οποίο ήδη εφαρμόζεται το καινοτόμο πιλοτικό πρόγραμμα «ΟΙΚΟΘΕΝ», που σχεδιάστηκε με τη συμβολή ομάδων εργασίας της
ΕΥ Ελλάδος.

Ενώ η δυνατότητα οργάνωσης και λειτουργίας τέτοιων προγραμμάτων είχε ήδη προβλεφθεί από το Μάιο του προηγούμενου έτους (από το άρθρο 50 του Ν. 4931/2022, που τροποποιεί το άρθρο 28 του Ν. 2071/1992), εκκρεμούσε η ρύθμιση  διάφορων ειδικότερων ζητημάτων που θα βοηθούσαν στην υλοποίηση προγραμμάτων ΚΟΝ. H ΥΑ για την ΚΟΝ αφορά στον καθορισμό των όρων και προϋποθέσεων                                                                                                                                                                                                                                                   
για τη δημιουργία συστήματος παροχής νοσοκομειακής φροντίδας στο σπίτι από νοσοκομειακές μονάδες–Κέντρα Αναφοράς του ΕΣΥ για παιδιά και ενήλικες με σοβαρά σύνθετα προβλήματα υγείας ή/και χρόνιες παθήσεις, τα οποία είτε αναγκάζουν τους ασθενείς να απευθύνονται συχνά στο νοσοκομείο είτε απαιτούν μακροχρόνια νοσηλεία.

Τι ορίζεται ως «ΚΟΝ»;

Σύμφωνα με την ΥΑ για την ΚΟΝ, «νοσοκομειακή φροντίδα στο σπίτι» είναι η παροχή φροντίδας στον ασθενή στο σπίτι, σε συνθήκες ανάλογες της ενδονοσοκομειακής φροντίδας, ιατρονοσηλευτική υποστήριξη και συνεχή παρακολούθηση με παράλληλη στήριξη από εκπαιδευόμενους φροντιστές (γονείς και άλλα μέλη της οικογένειας τα οποία έχουν εκπαιδευτεί σχετικά με τις ανάγκες του ασθενή τους) με παράλληλη εξασφάλιση ιατρονοσηλευτικής υποστήριξης όταν το επιβάλλουν οι ανάγκες του ασθενούς (ο αντίστοιχος διεθνής όρος είναι Hospital at Home). Παράλληλα, εξασφαλίζεται η δυνατότητα της άμεσης πρόσβασης και εισαγωγής στο Κέντρο Αναφοράς ή σε διασυνδεδεμένη-προκαθορισμένη δομή, σε περίπτωση επιδείνωσης της κατάστασης του ασθενούς.

Ποιες μονάδες μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες ΚΟΝ και πώς καλύπτονται οι σχετικές δαπάνες;

Το άρθρο 1 της ΥΑ για την ΚΟΝ ορίζει ότι οι υπηρεσίες ΚΟΝ παρέχονται από διατομεακές-διεπιστημονικές ομάδες, με δυναμικότητα επίβλεψης 100-120 ασθενών κατ’ έτος, διασυνδεδεμένες με τμήματα βραχείας-ημερήσιας νοσηλείας καθώς και με νοσηλευτικές κλίνες του Κέντρου Αναφοράς, δηλαδή μιας κλινικής ή τμήματος νοσοκομείου του ΕΣΥ, ή διασυνδεδεμένες με το κέντρο κλινικές.
Ο ορισμός και συντονισμός του συστήματος που περιλαμβάνει το Κέντρο Αναφοράς ΚΟΝ και τις διασυνδεόμενες Νοσοκομειακές Δομές ανήκει στην εκάστοτε Υγειονομική Περιφέρεια. Οι δαπάνες της ΚΟΝ βαρύνουν τον προϋπολογισμό του νοσοκομείου όπου ανήκει το Κέντρο Αναφοράς ΚΟΝ.

Ποιοι ασθενείς μπορούν να ενταχθούν σε προγράμματα ΚΟΝ;

Ασθενείς που νοσηλεύονται σε τμήματα και κλινικές που είτε έχουν οριστεί ως Κέντρα Αναφοράς ΚΟΝ ή είναι διασυνδεόμενες με αυτά, και πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, μπορούν να συνεχίσουν τη νοσηλεία τους στο σπίτι, υπό την προϋπόθεση ότι διασφαλίζονται συνθήκες ανάλογες με αυτές της νοσοκομειακής φροντίδας. Για τις ανάγκες παροχής υπηρεσιών στο πλαίσιο της ΚΟΝ, η οικία του ασθενούς εξομοιώνεται με το νοσοκομειακό περιβάλλον.

Ειδικότερα, κατά το άρθρο 2 της ΥΑ για την ΚΟΝ, η παρούσα απόφαση αφορά:

• ασθενείς, παιδιά και ενήλικες, με διαφορετική υποκείμενη κύρια νόσο (χρόνια αναπνευστικά αποφρακτικά ή περιοριστικά νοσήματα, νευρολογικές παθήσεις ταχέως ή βραδέως εξελισσόμενες όπως νόσος κινητικού νευρώνα, μυασθένεια, κυστική ίνωση, χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια και άλλα χρόνια νοσήματα) και ογκολογικούς ασθενείς που χρειάζονται εξειδικευμένη μακροχρόνια φροντίδα, καθώς και                                                                                                                                                                                              
• ογκολογικούς ασθενείς για την υπό προϋποθέσεις χορήγηση ογκολογικής θεραπείας κατ’ οίκον.

Τα κριτήρια ένταξης ενός ασθενούς σε πρόγραμμα ΚΟΝ βασίζονται κυρίως στην πολυπλοκότητα και την χρονιότητα της νόσου, καθώς και στην ανάγκη τεχνολογικής-εξειδικευμένης υποστήριξής του, ενώ τα κριτήρια ένταξης διαφέρουν αναλόγως των χαρακτηριστικών των ασθενών. Η πορεία της υγείας του ασθενούς, η συμμόρφωση και ανταπόκριση στην θεραπεία ορίζουν την ένταση και τη διάρκεια της φροντίδας σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ομάδας ΚΟΝ (άρθρο 3 παρ. 1 της ΥΑ για την ΚΟΝ). Όσον αφορά σε ειδικές κατηγορίες ασθενών, όπως παιδιατρικοί ασθενείς, ενήλικες χρονίως πάσχοντες ασθενείς και ογκολογικοί ασθενείς που χρήζουν νοσηλεία κατ’ οίκον ή μπορούν να λάβουν θεραπεία κατ’ οίκον, η ΥΑ προβλέπει συγκεκριμένα κριτήρια ένταξης.

Ποιες είναι οι γενικές προϋποθέσεις ασφαλούς λειτουργίας και εφαρμογής της ΚΟΝ;

• Το Κέντρο Αναφοράς ΚΟΝ εξασφαλίζει τη συνεχή ιατρονοσηλευτική υποστήριξη και παρακολούθηση του ασθενούς που συμμετέχει σε πρόγραμμα ΚΟΝ και παρέχει τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης και εισαγωγής του ασθενούς στο νοσοκομείο οποιαδήποτε στιγμή αυτό καταστεί αναγκαίο.                                                                                                                                                                          
• Το περιβάλλον της οικίας του ασθενούς είναι κατάλληλο για την παροχή υπηρεσιών ΚΟΝ. Η καταλληλότητα αυτή ελέγχεται και πιστοποιείται από την ομάδα ΚΟΝ πριν την τελική επιλογή του ασθενή.                                                                                                                         
• Ο ασθενής πληροί τα κριτήρια ένταξης στο πρόγραμμα ΚΟΝ, το οποίο πιστοποιείται από τον θεράποντα ιατρό και επιβεβαιώνεται από την ομάδα ΚΟΝ. Στη συνέχεια, υπογράφεται από τον ασθενή (ή τους νόμιμους κηδεμόνες του σε περίπτωση ανήλικου ασθενή) έντυπο συγκατάθεσης για τη συμμετοχή του στην ΚΟΝ.                                                                                                                     
• Ειδικά για τη χορήγηση ογκολογικής θεραπείας κατ’ οίκον, αυτή αφορά ασθενείς που θα έχουν λάβει τους πρώτους κύκλους χημειοθεραπείας εντός της νοσοκομειακής δομής (τμήμα Βραχείας Νοσηλείας), καθώς και τους τρεις πρώτους κύκλους της ανοσοθεραπείας ή του βιολογικού παράγοντα.

Πώς ελέγχεται η ασφάλεια και ποιότητα των φαρμάκων και του εξοπλισμού κατά τη μεταφορά από το Κέντρο Αναφοράς ΚΟΝ στο σπίτι του ασθενούς;

Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 5 της ΥΑ για την ΚΟΝ, ο έλεγχος της τήρησης όλων των κανόνων αναφορικά με την ασφάλεια μεταφοράς και με την ποιότητα των φαρμάκων και λοιπού ιατρικού εξοπλισμού κατά τη διάρκεια της ΚΟΝ επαφίεται στην ευθύνη του θεράποντα ιατρού σε συνεργασία με τον/την ιατρό και τον/την νοσηλευτή/-τρια της ΚΟΝ. Επιπλέον, ο/η νοσηλευτής/-τρια της ΚΟΝ ευθύνεται για την επιτήρηση της διαδικασίας συλλογής και διαχείρισης των αποβλήτων της ΚΟΝ σύμφωνα με το σχετικό πρωτόκολλο του τμήματος Λοιμώξεων του Νοσοκομείου.

Πώς εξασφαλίζεται η συνεχιζόμενη παρακολούθηση της υγείας του ασθενούς ΚΟΝ;

Με διαδοχικές επικοινωνίες και επαφές με την ομάδα ΚΟΝ όσο συχνά είναι αναγκαίο ανάλογα με τη βαρύτητα και τις ανάγκες του ασθενούς, αλλά και βάσει του εκάστοτε προβλεπόμενου πρωτοκόλλου παρακολούθησης. Ο ασθενής υποχρεούται να ακολουθεί τη θεραπεία και να ενημερώνει την ομάδα της ΚΟΝ για την πορεία της υγείας του με χρήση κάθε πρόσφορου μέσου, όπως τη χρήση τεχνολογιών τηλεϊατρικής/τηλεφροντίδας και φορητών συσκευών παρακολούθησης (wearables).

Τι ισχύει για τη μεταφορά και διάθεση ναρκωτικών ουσιών και λοιπών φαρμάκων από ιατρούς και επαγγελματίες υγείας της ΚΟΝ;

Από το άρθρο 52 του Ν. 4931/2022 προβλεπόταν ήδη η δυνατότητα των ιατρών και άλλων επαγγελματιών υγείας που εργάζονται σε προγράμματα ΚΟΝ να μεταφέρουν και να διαθέτουν ναρκωτικές ουσίες-φάρμακα στην οικία των ασθενών που έχουν ενταχθεί στην ΚΟΝ. Η ΥΑ για την ΚΟΝ προβλέπει ειδικότερα ότι υπεύθυνος για τη μεταφορά των φαρμάκων είναι ο ιατρός της ΚΟΝ, ενώ υπεύθυνο για την παράδοση των φαρμάκων προς μεταφορά καθώς και την παραλαβή των υπολειμμάτων φαρμάκων που επιστρέφονται είναι το φαρμακείο του νοσοκομείου όπου ανήκει το Κέντρο Αναφοράς ΚΟΝ. Όπως αναφέρθηκε και ανωτέρω, δεδομένου ότι προβλέπεται στην ΥΑ ότι το σπίτι του ασθενούς εξομοιώνεται με το νοσοκομειακό περιβάλλον, είναι καθόλα νόμιμη και δυνατή η μεταφορά και διάθεση φαρμάκων που έχουν αδειοδοτηθεί και φέρουν την ένδειξη «ΓΙΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΧΡΗΣΗ ΜΟΝΟ» στο σπίτι του ασθενούς που μετέχει σε πρόγραμμα ΚΟΝ.

Ειδικά τα ογκολογικά φάρμακα θα διαλύονται στο φαρμακείο του νοσοκομείου-Κέντρου Αναφοράς ΚΟΝ και θα τοποθετούνται το καθένα χωριστά σε ειδικό ψυγείο στο αυτοκίνητο της ΚΟΝ, ώστε να εξασφαλίζεται αφενός η ασφάλεια και ποιότητα του φαρμάκου και αφετέρου ότι, σε περίπτωση βλάβης του ψυγείου, δε θα χρειαστεί να απορρίπτονται όλες οι θεραπείες της ημέρας.