Νόμος 4679/2020:Το Νέο Πλαίσιο για την Προστασία των Εμπορικών Σημάτων
Ο νέος Νόμος 4679/2020 περί εμπορικών σημάτων θεσμοθετεί σημαντικές αλλαγές σχετικά με τα είδη σήματος, την διαδικασία καταχώρησης σήματος, την ένσταση απόδειξης χρήσης, τις διοικητικές διαδικασίες ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων («ΔΕΣ»), αλλά και την δικαστική προστασία των εμπορικών σημάτων.
Στις 20 Μαρτίου 2020 δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ ο Νόμος 4679/2020 (ΦΕΚ 71/Α/20-03-2020) με τίτλο «Εμπορικά σήματα - ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/2436 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών - μελών περί σημάτων και της Οδηγίας 2004/48/ΕΚ σχετικά με την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και άλλες διατάξεις».
Με τον νέο Νόμο επέρχονται οι ακόλουθες αλλαγές:
• Θεσπίζεται ένα αυτοτελές, σύγχρονο και ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για την προστασία των εμπορικών σημάτων
• Ενσωματώνεται στην Ελληνική νομοθεσία η Οδηγία (ΕΕ) 2015/2436 για τα εμπορικά σήματα, εισάγοντας έτσι νέους θεσμούς ενίσχυσης του ανταγωνισμού και νέες «μη παραδοσιακές» μορφές σημάτων.
• Επέρχεται ευθυγράμμιση του εγχώριου νομικού πλαισίου με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2017/1001 για το Κοινοτικό σήμα. Ο νόμος έχει αναδρομική ισχύ για τις δηλώσεις κατάθεσης σημάτων, τις ανακοπές και τις αιτήσεις έκπτωσης ή ακυρότητας που κατατέθηκαν από 14/01/2019 και εξής.
1. Δομή
Σε σύνολο 90 άρθρων ο Ν. 4679/2020 διαρθρώνεται ως εξής:
• Στο κεφάλαιο Α του νέου νόμου προσδιορίζεται η έννοια και οι προϋποθέσεις προστασίας του σήματος, συμπεριλαμβανομένων του πεδίου εφαρμογής, των ορισμών, των συστατικών σημείων του σήματος των απόλυτων και σχετικών λόγων απαραδέκτου.
• Στο κεφάλαιο Β προσδιορίζεται το περιεχόμενο του δικαιώματος στο σήμα και η έκταση της προστασίας του.
• Στο κεφάλαιο Γ περιγράφονται οι όροι διάθεσης του δικαιώματος στο σήμα ως περιουσιακού αγαθού, συμπεριλαμβανομένης της μεταβίβασης, της άδειας χρήσης αλλά και της σύστασης εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί αυτού.
• Στο κεφάλαιο Δ προβλέπεται η διαδικασία καταχώρισης και η διάρκεια του δικαιώματος στο σήμα καθώς και οι διοικητικές διαδικασίες προσφυγής και ανακοπής ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων.
• Στο κεφάλαιο Ε προβλέπονται τα ένδικα μέσα και βοηθήματα για την δικαστική προστασία των σημάτων.
• Στο κεφάλαιο ΣΤ περιγράφονται οι διοικητικές διαδικασίες ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων για την παραίτηση, την έκπτωση από το δικαίωμα και την ακυρότητα σήματος. • Το κεφάλαιο Ζ αναλύει τα σήματα πιστοποίησης και τα συλλογικά σήματα.
• Τα κεφάλαια Η, Θ και Ι περιλαμβάνουν διατάξεις για τα διεθνή σήματα, το Κοινοτικό σήμα και τα σήματα αλλοδαπών καταθετών αντιστοίχως.
• Τέλος, το κεφάλαιο ΙΑ παραθέτει τις ειδικές, μεταβατικές και τελικές διατάξεις του Νόμου.
Με τον νέο Νόμο αντικαθίσταται η προϋφιστάμενη νομοθεσία περί σημάτων με την κατάργηση των άρθρων 121 έως 182 του Ν. 4072/2012.
Διατηρούνται όμως σε ισχύ τα άρθρα 184 επ. του ν. 4072/2012 για το Ελληνικό Σήμα, το οποίο συνιστά ένδειξη ποιότητας που απονέμεται από τη Διοίκηση σε αγροτικά κυρίως προϊόντα.
2. Σύνοψη καινοτομιών σε σχέση με τα προϊσχύοντα άρθρα 121 έως 182 του ν. 4072/2012
Οι βασικές καινοτομίες του νέου Νόμου είναι οι ακόλουθες:
• Η πρόβλεψη νέων «μη παραδοσιακών» μορφών σημάτων και η εγκατάλειψη της προϋπόθεσης της «γραφικής παράστασης».
• Η εισαγωγή του θεσμού των σημάτων πιστοποίησης.
• Η αυτεπάγγελτη έρευνα για ύπαρξη σχετικού απαραδέκτου,
• Η πρόβλεψη μίας σειράς διοικητικών προσφυγών ενώπιον της ΔΕΣ καθώς και ένδικων μέσων για την προστασία των εμπορικών σημάτων.
• Η καθιέρωση της αίτησης απόδειξης χρήσης σε όλες τις δικαστικές διαδικασίες για εμπορικά σήματα αλλά και σε διαδικασίες ενώπιον της ΔΕΣ.
• Το δικαίωμα δημοσίευσης των αποφάσεων των πολιτικών ή / και ποινικών δικαστηρίων, • Την θέσπιση ποινικών αδικημάτων προσβολής του δικαιώματος στο σήμα.
• Επιμέρους αλλαγές στα τέλη.
3. Οι κύριες αλλαγές και η σημασία τους
• «Μη παραδοσιακά» σήματα Το άρθρο 2 του Ν. 4679/2020 προβλέπει τη δυνατότητα υποβολής λεκτικού σήματος, απεικονιστικού σήματος, σήματος τρισδιάστατου σχήματος, σήματος θέσης, σήματος μοτίβου, σήματος κίνησης, οπτικοακουστικού σήματος και ολογραφικού σήματος.
Ο νέος νόμος επιτρέπει την κατοχύρωση οποιοδήποτε σημείου χρησιμοποιεί μια επιχείρηση σε σχέση με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της αρκεί το σημείο αυτό να έχει διακριτικό χαρακτήρα, δηλαδή να λειτουργεί ως ένδειξη προέλευσης και να μπορεί να αναπαρίσταται στο μητρώο σημάτων με σαφήνεια και ακρίβεια.
Συνεπώς, διευρύνεται η έννοια του σήματος σε ανταπόκριση με τις απαιτήσεις του σύγχρονου εμπορίου και τις λειτουργίες των εμπορικών σημάτων στις συναλλαγές, όπως έχουν εξελιχθεί.
• Σήματα πιστοποίησης
Το άρθρο 56 του Ν. 4679/2020 εισάγει το νέο θεσμό των «σημάτων πιστοποίησης». Τα σήματα πιστοποίησης διακρίνουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που πιστοποιούνται από τον δικαιούχο του σήματος, όσον αφορά το υλικό, τον τρόπο παρασκευής των προϊόντων ή παροχής των υπηρεσιών, την ποιότητα, την ακρίβεια ή άλλα χαρακτηριστικά. Η γεωγραφική προέλευση εξαιρείται από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες, που δεν έχουν την ανωτέρω πιστοποίηση, για να μην καταστρατηγηθούν οι διατάξεις για τις προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης και τις προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις.
Τα σήματα πιστοποίησης δεν πρέπει να συγχέονται με τα συλλογικά σήματα, καθώς τα τελευταία χαρακτηρίζουν την εμπορική προέλευση ορισμένων προϊόντων και υπηρεσιών, πληροφορώντας τον καταναλωτή ότι ο παραγωγός των προϊόντων ή ο πάροχος των υπηρεσιών είναι μέλος συγκεκριμένης ένωσης και ότι έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το σήμα, ενώ τα σήματα πιστοποίησης σχετίζονται με την εγγύηση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών ορισμένων προϊόντων και υπηρεσιών που έχει θέσει ο φορέας του σήματος πιστοποίησης.
• Αυτεπάγγελτη έρευνα για ύπαρξη σχετικού απαραδέκτου
Σύμφωνα με το άρθρο 5 § 5 του Ν.4679/2020, ο Εξεταστής της Διεύθυνσης Σημάτων πραγματοποιεί έλεγχο τυπικής και ουσιαστικής νομιμότητας αναφορικά τόσο με τους απόλυτους όσο και με τους σχετικούς λόγους απαραδέκτου. Κατά συνέπεια, ο έλεγχος του ερευνητή περιλαμβάνει και την έρευνα για προγενέστερα σήματα, τα οποία κατά την κρίση του προσβάλλονται από τη δήλωση της κατάθεσης νέου σήματος.
Η εν λόγω διαδικασία ενισχύει την προστασία των δικαιωμάτων των δικαιούχων των ήδη κατοχυρωμένων σημάτων.
• Διοικητικές Προσφυγές ενώπιον της ΔΕΣ
Η Διοικητική Επιτροπή Σημάτων είναι αρμόδια να κρίνει τις ακόλουθες διοικητικές προσφυγές:
• Ανακοπές κατά αποφάσεων αποδοχής δηλώσεων κατάθεσης σημάτων της ΔΕΣ (άρθρο 25 του Νόμου).
• Ανακοπές κατά αποφάσεων αποδοχής δηλώσεων κατάθεσης σημάτων των διοικητικών δικαστηρίων (άρθρο 25 του Νόμου).
• Προσφυγές κατά αποφάσεων απόρριψης δηλώσεων κατάθεσης σημάτων των Εξεταστών (άρθρο 29 του Νόμου).
• Αιτήσεις για έκπτωση από το δικαίωμα στο σήμα (άρθρο 50 του Νόμου). • Αιτήσεις ακυρότητας σήματος (άρθρο 52 του Νόμου).
• Παρεμβάσεις σε οποιαδήποτε διαδικασία που εκκρεμεί ενώπιόν της (άρθρο 30 του Νόμου).
Περαιτέρω, η ΔΕΣ επιλύει κάθε διαφορά που ανακύπτει μεταξύ της Διεύθυνσης Σημάτων και των καταθετών ή δικαιούχων σημάτων ή τρίτων κατά την εφαρμογή του Νόμου.
• Ένδικα Μέσω ενώπιον των Δικαστηρίων
Τα διοικητικά δικαστήρια είναι αρμόδια να κρίνουν προσφυγές κατά:
• Αποφάσεων της ΔΕΣ, που κρίνουν επί αποφάσεων των Εξεταστών της Διεύθυνσης Σημάτων, επί ανακοπών, ή επί αιτήσεων επίλυσης διαφοράς υπόκεινται σε προσφυγή ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων μέσα σε προθεσμία εξήντα (60) ημερών που αρχίζει από την επομένη της κοινοποίησης των εν λόγω αποφάσεων (άρθρα 32 και 47 § 3 του Νόμου).
Τα πολιτικά δικαστήρια έχουν δικαιοδοσία (άρθρο 47 § 4 του Νόμου):
• Για διαφορές σχετικές με την προσβολή σήματος.
• Για ανακοπές του άρθρου 583 ΚΠολΔ κατά αποφάσεων της ΔΕΣ επί αιτήσεων για την έκπτωση ή την ακυρότητα σήματος.
• Για ανταγωγές και ανταιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων για την έκπτωση ή την ακυρότητα σήματος,
• Για αγωγές εκχώρησης σήματος (άρθρο 10 § 1 του Νόμου).
• Για αγωγές για το δικαίωμα ενημέρωσης (άρθρο 39 του Νόμου).
Ειδικά για την έκπτωση ή ακυρότητα σήματος, ο νέος Νόμος δίνει το δικαίωμα στον εναγόμενο για προσβολή σήματος να ασκήσει στα πολιτικά δικαστήρια ανταγωγή με αίτημα την έκπτωση ή την ακυρότητα του σήματος στο οποίο στηρίζεται η αγωγή.
Με τον προγενέστερο νόμο, η άσκηση της αίτησης για έκπτωση ή ακύρωση σήματος ήταν δυνατή στο πλαίσιο διοικητικής διαδικασίας ενώπιον της ΔΕΣ (άρθρο 158 § 1 και 162 Ν. 4072/2012).
Τέλος, τα ποινικά δικαστήρια έχουν δικαιοδοσία για την επιβολή των ποινικών αδικημάτων περί προσβολής εμπορικών σημάτων, που προβλέπονται από τον Νόμο (άρθρο 39 § 4 του Νόμου).
• Αίτηση Απόδειξης Χρήσης ενώπιον της ΔΕΣ και των Πολιτικών Δικαστηρίων
Ό Ν. 4679/2020 εισάγει τον θεσμό της αίτησης απόδειξης της χρήσης του σήματος τόσο ενώπιον της ΔΕΣ όσο και ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων (άρθρα 28, 40 και 42 του Νόμου). Μετά την υποβολή της αίτησης ο δικαιούχος του σήματος οφείλει να αποδείξει είτε ότι μέσα στην περίοδο των πέντε (5) ετών που προηγήθηκε της ημερομηνίας κατάθεσης της ανακοπτόμενης δήλωσης ή της αγωγής είχε γίνει ουσιαστική χρήση του προγενέστερου σήματος για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες για τα οποία καταχωρίστηκε και στα οποία βασίζεται η ανακοπή ή η αγωγή είτε ότι υπάρχει εύλογη αιτία για τη μη χρήση.
Μετά την υποβολή της αίτησης απόδειξης χρήσης τάσσεται σχετική προθεσμία 30 ημερών στον δικαιούχο του σήματος για την κατάθεση του σχετικού αποδεικτικού υλικού και, κατόπιν, προθεσμία στον αιτούντα για την κατάθεση υπομνήματος.
Αν ο δικαιούχος του σήματος δεν αποδείξει την ουσιαστική χρήση του σήματός του ή ότι υπάρχει εύλογη αιτία για τη μη χρήση του, η ανακοπή ή η αγωγή απορρίπτεται χωρίς να εξετάζεται η ουσία της υπόθεσης.
Ο θεσμός της αίτησης απόδειξης χρήσης εφαρμόζεται αναλόγως και στη διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων (άρθρο 42 του Νόμου).
• Δημοσίευση Αποφάσεων Δικαστηρίων
Τα αστικά δικαστήρια ή τα ποινικά δικαστήρια με τις αποφάσεις τους για προσβολή σήματος μπορούν, ύστερα από αίτηση του ενάγοντος ή του πολιτικώς ενάγοντος, αντίστοιχα, να διατάσσουν την δημοσίευση της απόφασης στο διαδίκτυο, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
• Ποινικές Διατάξεις
Το άρθρο 45 του Ν. 4679/2020 προβλέπει τα εξής ποινικά αδικήματα σε περίπτωση προσβολών εμπορικού σήματος:
• Με φυλάκιση τουλάχιστον έξι (6) μηνών και με χρηματική ποινή τουλάχιστον έξι χιλιάδων (6.000) ευρώ τιμωρείται όποιος εν γνώσει: α) χρησιμοποιεί σήμα χωρίς δικαίωμα, ή β) θέτει σε κυκλοφορία, κατέχει, εισάγει ή εξάγει προϊόντα που φέρουν αλλότριο σήμα, ή προσφέρει υπηρεσίες με αλλότριο σήμα, ή γ) επιθέτει χωρίς δικαίωμα σήμα σε προϊόντα.
• Με την ίδια ποινή τιμωρείται όποιος με πρόθεση και χωρίς δικαίωμα χρησιμοποιεί σήμα φήμης, για να εκμεταλλευτεί ή να βλάψει τη φήμη του.
• Επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών και χρηματική ποινή ύψους έξι χιλιάδων (6.000) έως τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ επί προσβολής σήματος με σημείο που ταυτίζεται με το σήμα και συντρέχει επίσης ταυτότητα ή ομοιότητα προϊόντων ή υπηρεσιών: α) αν το όφελος που επιδιώχθηκε ή η ζημία που απειλήθηκε είναι ιδιαίτερα μεγάλη και συντρέχει εκμετάλλευση σε εμπορική κλίμακα, ή β) αν ο υπόχρεος τελεί τις σχετικές πράξεις κατ’ επάγγελμα.
• Όποιος με πρόθεση χρησιμοποιεί σύμβολα και σημεία δημοσίου ενδιαφέροντος τιμωρείται με χρηματική ποινή μέχρι δύο χιλιάδες (2.000) ευρώ. Στις πρώτες τρεις περιπτώσεις η ποινική δίωξη ασκείται κατ’ έγκληση, ενώ στην τελευταία περίπτωση ασκείται αυτεπάγγελτα.
• Αλλαγές στα Τέλη
Σύμφωνα με το άρθρο 87 του Ν. 4679/2020, αυξάνεται κατά 10€ το τέλος έγχαρτης κατάθεσης εθνικού σήματος (από 110 σε 120 €) και μειώνεται κατά 10€ το τέλος ηλεκτρονικής κατάθεσης (από 110€ σε 100€). Επιπλέον, αυξάνεται κατά 20€ το τέλος παράτασης προστασίας σήματος που υποβάλλεται έγχαρτα (από 90 € σε 110€).
Αντίθετα, αυξάνεται το τέλος κατάθεσης σήματος από μετατροπή σήματος της ΕΕ ή διεθνούς ή από διαίρεση, ενώ δεν προβλέπεται στον νόμο τέλος για την αλλαγή επωνυμίας ή νομικής μορφής ή κατοικίας ή έδρας, για την έγγραφή περιορισμών του δικαιώματος στο σήμα ή για τη διαβίβαση αίτησης σήματος της ΕΕ, όπως προβλεπόταν στον προγενέστερο νόμο (άρθρο 179 ν. 4072/2012).
Τα καταβαλλόμενα υπέρ του Δημοσίου τέλη για τη λειτουργία του μητρώου σημάτων, καθορίζονται ως εξής για την:
- Κατάθεση Σήματος:
• όταν υποβάλλεται έγχαρτα, εκατόν είκοσι (120) ευρώ,
• όταν υποβάλλεται ηλεκτρονικά, εκατό (100) ευρώ, • για κάθε επιπλέον κλάση προϊόντων ή υπηρεσιών, είκοσι (20) ευρώ.
- Ανανέωση του Σήματος:
• παράταση προστασίας σήματος, που υποβάλλεται έγχαρτα, εκατόν δέκα (110) ευρώ, • παράταση προστασίας σήματος, που υποβάλλεται ηλεκτρονικά, ενενήντα (90) ευρώ,
• κάθε επιπλέον κλάση, είκοσι (20) ευρώ. - Μεταβίβαση Σήματος: ενενήντα (90) ευρώ. - Παραχώρηση Άδειας Χρήσης: ενενήντα (90) ευρώ.
- Ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων:
• Για την κατάθεση προσφυγών, ανακοπών, παρεμβάσεων και αιτήσεων ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων, εβδομήντα (70) ευρώ,
• για το παράβολο συζήτησης ανακοπών, προσφυγών, παρεμβάσεων και αιτήσεων ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων, σαράντα (40) ευρώ.
4. Επίλογος
Ο Ν. 4679/2020 εκσυγχρονίζει την Ελληνική νομοθεσία περί σημάτων, ώστε να ανταποκρίνεται επαρκέστερα στις σύγχρονες ανάγκες και να παρέχει σε δικαιούχους και μη των εμπορικών σημάτων επαρκέστερη προστασία.
Πλατής – Αναστασιάδης και Συνεργάτες, Δικηγορική Εταιρεία
Η Δικηγορική Εταιρεία Πλατής – Αναστασιάδης και Συνεργάτες είναι μέλος ενός Εξειδικευμένου Νομικού Δικτύου (EY Law) το οποίο λειτουργεί σε 80+ χώρες παγκοσμίως και αποτελείται από δυναμικό 2.400 συνεργατών.
Πιο συγκεκριμένα, είμαστε μία ανεξάρτητη δικηγορική εταιρεία η οποία αποτελείται από 25 δικηγόρους. Η Εταιρεία μας παρέχει νομικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας σε ένα ευρύ πλαίσιο εμπορικών και χρηματοοικονομικών συναλλαγών.Ιδιαίτερα στη γεωγραφική μας περιφέρεια, έχουμε διαρκή συνεργασία με τις αντίστοιχες δικηγορικές εταιρείες συνεργαζόμενες με την EY, προκειμένου να προσφέρουμεμε επαγγελματισμό και συνέπεια υπηρεσίες στους πελάτες μας με διασυνοριακές συναλλαγές.
Η εμπειρία μας, μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε καλύτερα τις ανάγκες των πελατών μας και να τους προσφέρουμε ολοκληρωμένες λύσεις που λαμβάνουνυπόψιν τους τομείς της λογιστικής, της φορολογίας και των χρηματοοικονομικών συμβουλευτικών υπηρεσιών.Η πρακτική που υιοθετείται από τη Δικηγορική Εταιρεία Πλατής – Αναστασιάδης και Συνεργάτες είναι η έμφαση στην εξεύρεση λύσεων. Συνεργαζόμαστε στενά με τους πελάτες μας προκειμένου να υιοθετήσουμε καινοτόμους και πρακτικούς τρόπους αντιμετώπισης των θεμάτων που τους απασχολούν. Βασική προτεραιότητά μας είναι να βοηθήσουμε τους πελάτες μας να επιτύχουν τους επαγγελματικούς τους στόχους. Η πείρα, η αφοσίωση και ο ενθουσιασμός που μας διακρίνει έχουν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ισχυρού πελατολογίου στο οποίο περιλαμβάνονται εγχώριες και διεθνείς εισηγμένες εταιρείες, εταιρείες Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
