Με το N.5078/2023 (ΦΕΚ Α’211/20.12.2023) εισάγονται εκτεταμένες τροποποιήσεις στη φορολογική μεταχείριση των εισφορών και των παροχών των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης /(ΤΕΑ) αλλά και των ασφαλίστρων και του ασφαλίσματος των ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων. Οι κυριότερες αλλαγές είναι οι εξής:
Α. Θεσπίζεται ανώτατο όριο στις ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλουν ο εργαζόμενος και ο εργοδότης υπέρ των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης προαιρετικής ασφάλισης και των Αλληλοβοηθητικών Ταμείων για συνταξιοδοτικές παροχές, καθώς και στα ασφάλιστρα που καταβάλλονται από τον εργαζόμενο και τον εργοδότη για λογαριασμό του εργαζομένου στο πλαίσιο ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων. Ισχύς για εισφορές που καταβάλλονται στα φορολογικά έτη με έναρξη από 01.01.2024.
► Μισθωτοί: δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν ετησίως και σωρευτικά για τους μισθωτούς και όσους αποκτούν εισόδημα από μισθωτή εργασία (λ.χ. φυσικά πρόσωπα με συμβάσεις παροχής υπηρεσιών ή συμβάσεις έργου όταν το εισόδημά τους αντιμετωπίζεται φορολογικά ως εισόδημα μισθωτών υπηρεσιών), το 20% του ακαθάριστου εισοδήματός τους από τη μισθωτή εργασία.
► Μη μισθωτοί: δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν ετησίως και σωρευτικά για τους μη μισθωτούς, το ποσό των €20.000, αναπροσαρμοζόμενο κάθε έτος σύμφωνα με τον δείκτη τιμών καταναλωτή όπως διαμορφώνεται την 31η Δεκεμβρίου κάθε έτους.
► Προβλέπεται ότι σωρευτικά αθροιζόμενα τα παραπάνω αναφερόμενα i) ποσά εισφορών υπέρ ΤΕΑ προαιρετικής ασφάλισης και Αλληλοβοηθητικών Ταμείων για συνταξιοδοτικές παροχές και ii) ποσά ασφαλίστρων στα πλαίσια ομαδικών συνταξιοδοτικών ασφαλιστικών συμβολαίων δεν πρέπει να υπερβαίνουν ανά κατηγορία τα παραπάνω όρια.
► Δηλαδή προβλέπεται ότι οι εισφορές (i) και τα ασφάλιστρα (ii) που καταβάλλονται προς τους παραπάνω φορείς (ΤΕΑ προαιρετικής ασφάλισης, Αλληλοβοηθητικά Ταμεία, ασφαλιστικές εταιρίες) για τη λήψη συνταξιοδοτικών παροχών αθροίζονται, έτσι ώστε συνολικά να μην υπερβαίνουν το ανώτατο όριο (20% ή €20.000 αντίστοιχα κατά τις παραπάνω διακρίσεις).
► Για τους ελεύθερους επαγγελματίες που εμπίπτουν στην κατηγορία που προβλέπει το άρθρο 12 παρ. 2 (στ’) του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (αμειβόμενοι με μπλοκάκι που φορολογούνται ως μισθωτοί με τις εκεί οριζόμενες προϋποθέσεις κλπ) εισάγεται ο παραπάνω περιορισμός ως προς το επιτρεπόμενο ποσό ασφαλίστρων υπέρ ομαδικού συνταξιοδοτικού ασφαλιστηρίου συμβολαίου και ως προς το επιτρεπόμενο ποσό εισφορών υπέρ ΤΕΑ (cap €20% επί του ετήσιου ακαθάριστου εισοδήματος από μισθωτή εργασία).
► Δεν προκύπτει και χρήζει διευκρίνισης αν το επιπλέον τιθέμενο όριο των €20.000 ετησίως που εισάγεται γενικά για τους ελεύθερους επαγγελματίες θα έχει εφαρμογή αποκλειστικά και μόνο για τους ελεύθερους επαγγελματίες που φορολογούνται ως τέτοιοι και δεν εμπίπτουν στην παραπάνω διάταξη (του άρθρου 12 παρ. 2 (στ’) του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος) ή αν αντιθέτως θα εφαρμόζεται και για τους επαγγελματίες που εμπίπτουν στη διάταξη αυτή και φορολογούνται ως μισθωτοί με τις εκεί οριζόμενες προϋποθέσεις.
► Για τον υπολογισμό του ανώτατου ορίου των παραπάνω περιπτώσεων (μισθωτών και μη μισθωτών) δεν λαμβάνονται υπόψη ποσά, η καταβολή των οποίων επιβάλλεται με απόφαση της αρμόδιας αρχής, στο πλαίσιο των εποπτικών της αρμοδιοτήτων, ή διατίθενται για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών.
Χρήζει διευκρίνισης το αν με το παραπάνω νοούνται λ.χ. τα ποσά που καταβάλλονται/ παρακρατούνται ως εισφορές υπέρ του Εγγυητικού Κεφαλαίου Ζωής με βάση το αρθ. 10 Ν. 3867/2010 και την Πράξη του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος ΠΔΤΕ 2636/2010 (που βαρύνουν κατά το ήμισυ τον ασφαλισμένο) και τα ποσά που παραδοσιακά χρεώνονται σε ετήσια βάση από την ασφαλιστική εταιρία με παρακράτηση από το λογαριασμό ως «έξοδα διαχείρισης» του λογαριασμού.
► Τα προαναφερόμενα ανώτατο ποσό ασφαλίστρων δεν εφαρμόζεται για τα υφιστάμενα κατά την έναρξη ισχύος του Ν.5078/2023 (20.12.2023) ομαδικά ασφαλιστικά συνταξιοδοτικά συμβόλαια προγραμμάτων προκαθορισμένων παροχών (defined benefits).
Ίσως θα άξιζε η ΑΑΔΕ να επιβεβαιώσει ότι η παραπάνω εξαίρεση από το ανώτατο όριο [cap] ισχύει εξίσου για τα άτομα (εργαζόμενους ή άλλους) που συμμετέχουν ήδη σε ήδη υπάρχον ομαδικό ασφαλιστικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα ασφάλισης ζωής – καθώς και για άλλα άτομα (εργαζόμενοι κ.λπ. ) που θα ενταχθούν μετά τη θέση σε ισχύ του Ν. 5078/2023, δηλαδή ότι η μόνη προϋπόθεση για την απαλλαγή από το ανώτατο όριο [cap] είναι η ύπαρξη του ίδιου του ασφαλιστηρίου κατά τη θέση σε ισχύ του Ν. 5078/2023 (20.12.2023) και όχι η συμμετοχή του ατόμου σε αυτό ήδη κατά την ημερομηνία αυτή.
Β. Θεσπίζεται η απαλλαγή των εισφορών και των ασφαλίστρων από το εισόδημα των ασφαλισμένων μέχρι του ορίου αυτού και τροποποιούνται διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος και, συγκεκρι-μένα, το άρθρο 14, ως προς τα ποσά που εξαιρούνται από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις ως εξής. Ισχύς για εισοδήματα που αποκτώνται στα φορολογικά έτη με έναρξη από 01.01.2024.
► Ομαδικά συνταξιοδοτικά συμβόλαια
Εισάγεται ρητή διάταξη με βάση την οποία στην (ήδη ισχύουσα) εξαίρεση από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις των ασφαλίστρων που καταβάλλονται από τον εργαζόμενο ή τον εργοδότη για λογαριασμό του εργαζομένου στο πλαίσιο ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων τίθεται (για πρώτη φορά ρητώς στο νόμο) ως πρόσθετη προϋπόθεση αυτά να μην υπερβαίνουν το 20% του ακαθάριστου εισοδήματος του εργαζομένου από μισθωτή εργασία, εκτός εάν η υπέρβαση αφορά ποσά, η καταβολή των οποίων επιβάλλεται με απόφαση της αρμόδιας εποπτικής αρχής.
► Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης
- Με ρητή διάταξη επιβεβαιώνεται ότι στην εξαίρεση από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεων για τις κρατήσεις υπέρ των ασφαλιστικών ταμείων, οι οποίες επιβάλλονται με νόμο, συμπεριλαμβάνο-νται και οι εισφορές εργαζομένου υπέρ των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης υποχρεω-τικής ασφάλισης.
- Εισάγεται ρητή διάταξη με βάση την οποία στην -ήδη ισχύουσα- εξαίρεση από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεων των ασφαλιστικών εισφορών για συνταξιοδοτικές παροχές που καταβάλλει ο εργαζόμενος περιλαμβανομένων των εισφορών εργοδότη και εργαζομένου υπέρ των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης προαιρετικής ασφάλισης, αλλά και υπέρ των Αλληλοβοηθητικών Ταμείων ως προς τα οποία ο νόμος δεν περιείχε ρητή αναφορά ως τώρα, τίθεται, για πρώτη φορά ρητώς στο νόμο, ως πρόσθετη προϋπόθεση αυτές να μην ξεπερνούν το είκοσι τοις εκατό (20%) του ακαθάριστου εισοδήματος του εργαζομένου από μισθωτή εργασία, εκτός εάν η υπέρβαση αφορά ποσά, η καταβολή των οποίων επιβάλλεται με απόφαση της αρμόδιας εποπτικής αρχής.
Δεν προκύπτει σαφώς και χρήζει διευκρίνισης, αν η απαλλαγή των εισφορών και των ασφαλίστρων από το εισόδημα των ασφαλισμένων μέχρι του ορίου αυτού ως προς τα ποσά που εξαιρούνται από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις δεν εφαρμόζεται για τα υφιστάμενα κατά την έναρξη ισχύος του νόμου -20.12.2023- ομαδικά ασφαλιστικά συνταξιοδοτικά συμβόλαια προγραμμάτων προκαθορισμένων παροχών (defined benefits).
- Εισάγεται ρητή διάταξη με βάση την οποία η μέχρι σήμερα ισχύουσα εξαίρεση από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις για τα ασφάλιστρα που καταβάλλονται από τον εργοδότη για λογαριασμό του εργαζομένου για την ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή κάλυψη του υπαλληλικού του προσωπικού ή για την κάλυψη του κινδύνου ζωής ή ανικανότητάς του στο πλαίσιο ασφαλιστηρίου συμβολαίου, μέχρι του ποσού των €1.500 ετησίως ανά εργαζόμενο επεκτείνεται και για τις εισφορές που καταβάλλονται από τον εργαζόμενο ή και τον εργοδότη για λογαριασμό του εργαζομένου σε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης προαιρετικής ασφάλισης για τον ίδιο σκοπό (ενν. ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή κάλυψη του εργαζομένου ή για την κάλυψη του κινδύνου ζωής ή ανικανότητάς του) και μέχρι το ίδιο όριο (ενν. μέχρι του ποσού των χιλίων €1.500 ετησίως ανά εργαζόμενο).
Γ. Καθορίζονται νέοι φορολογικοί συντελεστές ως προς τη φορολογική μεταχείριση των παροχών Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης και άλλων ταμείων προαιρετικής ασφάλισης και των ασφαλισμάτων των ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων.
- Εισάγεται ενιαία κλίμακα (προοδευτικής) φορολόγησης των παροχών που καταβάλλονται στα πλαίσια των ομαδικών ασφαλιστήριων συνταξιοδοτικών συμβολαίων, των Τ.Ε.Α. προαιρετικής ασφάλισης και των Αλληλοβοηθητικών Ταμείων. Με τη νέα κλίμακα επιφυλάσσεται καλύτερη μεταχείριση i) για τους ασφαλισμένους με περισσότερα χρόνια ασφάλισης, ενώ για ασφαλισμένους με λίγα έτη ασφάλισης προβλέπονται υψηλότεροι φορολογικοί συντελεστές, οι οποίοι όμως και πάλι είναι ευνοϊκότεροι σε σχέση με την κλίμακα φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων και ii) για τη λήψη των υπόψη παροχών με τη μορφή «περιοδικών παροχών» συγκριτικά με τη λήψη εφάπαξ.
- Αντίστοιχα τροποποιούνται και οι συντελεστές παρακράτησης των παροχών κατά περίπτωση.
- Ο νομοθέτης επιδιώκει να αποθαρρύνει την είσπραξη από τον δικαιούχο ποσών πρόωρης εξαγοράς/ ρευστοποίησης σε όλες τις περιπτώσεις (και στις παροχές τις καταβαλλόμενες από τα ΤΕΑ προαιρετικής ασφάλισης και όχι μόνο στα πλαίσια των ομαδικών ασφαλιστικών συνταξιοδοτικών συμβολαίων), αφενός καθιερώνοντας την προσαύξηση των φορολογικών συντελεστών κατά πενήντα τοις εκατό (50%) σε όλες τις περιπτώσεις πρόωρης εξαγοράς/ ρευστοποίησης (δηλαδή και στις παροχές τις καταβαλλόμενες από τα ΤΕΑ προαιρετικής ασφάλισης και από τα Αλληλοβοηθητικά Ταμεία και όχι μόνο στα πλαίσια των ομαδικών ασφαλιστικών συνταξιοδοτικών συμβολαίων όπως ίσχυε μέχρι σήμερα) και αφετέρου με την εισαγωγή διάταξης περί προσαύξησης των φορολογικών συντελεστών για την περίπτωση που κάποιος ασφαλίζεται στους παραπάνω φορείς μετά την ηλικία των 55 ετών και έχει λιγότερα από πέντε (5) έτη ασφάλισης.
Ενιαία κλίμακα φορολόγησης για παροχές καταβαλλόμενες από ομαδικά ασφαλιστικά συνταξιοδοτικά συμβόλαια, Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης & Αλληλοβοηθητικά Ταμεία