Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (ΜΣΠΑ) Α.Α.Δ.Ε Ε.2072/2023

Στις 27 Νοεμβρίου 2023, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.) δημοσίευσε την πρώτη Εγκύκλιο (Ε.2072/2023) για το Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (ΜΣΠΑ). Με την εν λόγω Εγκύκλιο κοινοποιούνται διατάξεις του Κανονισμού (ΕΕ) 2023/956 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Κανονισμός ΜΣΠΑ) που σχετίζονται με τις τελωνειακές απαιτήσεις κατά την εισαγωγή αγαθών του Κανονισμού απο τρίτες χώρες, με διάκριση μεταξύ μεταβατικής και πλήρους περιόδου εφαρμογής. Επίσης, ανακοινώνεται ο ορισμός της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (Σ.Δ.Ο.Ε) του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ως η Αρμόδια Εθνική Αρχή του Κανονισμού ΜΣΠΑ για τη χώρα μας. Ειδικότερα:

1. Γενικό πλαίσιο

• Σκοπός του ΜΣΠΑ είναι αφενός η πρόληψη του κινδύνου διαρροής άνθρακα, με την ενσωμάτωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην εισαγωγή στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) συγκεκριμένων προϊόντων έντασης άνθρακα, και αφετέρου η δημιουργία κινήτρων στους φορείς εκμετάλλευσης από Τρίτες Χώρες (Τ-Χ) για τη μείωση των εκπομπών αυτών.
• Ο ΜΣΠΑ συμπληρώνει το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου της EE (ΣΕΔΕ, Emissions Trading System: ETS) της Οδηγίας 2003/87/ΕΚ, μέσω της εφαρμογής ενός ισοδύναμου συνόλου κανόνων στις εισαγωγές στο τελωνειακό έδαφος της ΕΕ για τα εμπορεύματα έντασης άνθρακα που εμπίπτουν στον Κανονισμό.
• Ο ΜΣΠΑ θα ακολουθήσει μια διαδικασία σταδιακής ένταξης στην οικονομική πραγματικότητα της ΕΕ, ευθυγραμμιζόμενος με τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ της ΕΕ στους τομείς που καλύπτει ο ΜΣΠΑ.
• Ο ΜΣΠΑ βασίζεται σε ένα σύστημα δήλωσης που ένας αδειοδοτημένος διασαφιστής ΜΣΠΑ υποβάλλει σε ετήσια βάση δήλωση των εκπομπών που ενσωματώνονται στα εμπορεύματα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού και εισάγονται στο τελωνειακό έδαφος της ΕΕ και παραδίδει τον αριθμό πιστοποιητικών ΜΣΠΑ που αντιστοιχεί στις εν λόγω δηλωθείσες εκπομπές.

2. Πεδίο εφαρμογής και Εξαιρέσεις

• Ο Κανονισμός ΜΠΣΑ εφαρμόζεται στα εμπορεύματα που συμπεριλαμβάνονται στο Παράρτημα I αυτού καταγωγής Τ-Χ, σύμφωνα με τους κανόνες μη προτιμησιακής καταγωγής, όταν εισάγονται στο τελωνειακό έδαφος της ΕΕ ή τίθενται σε καθεστώς ενεργητικής τελειοποίησης.
• Οι γενικές κατηγορίες των εμπορευμάτων που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι του Κανονισμού ΜΣΠΑ είναι αυτές του τσιμέντου, του σιδήρου και χάλυβα, του αργιλίου (aluminium), των λιπασμάτων, της ηλεκτρικής ενέργειας και των χημικών (υδρογόνου), τα οποία εξειδικεύονται με κωδικούς Taric (Συνδυασμένης Ονοματολίας ή Εναρμονισμένου Συστήματος).
• Αντιθέτως, ο Κανονισμός δεν εφαρμόζεται στα αγαθά αυτά, όταν: (i) είναι αμελητέας αξίας (<150 EUR), (ii) αποτελούν μέρος προσωπικής αποσκευής και είναι αμελητέας αξίας, (iii) όταν εισάγονται για τον σκοπό στρατιωτικών δραστηριοτήτων και iv) όταν έχουν μη προτιμησιακή καταγωγή από τις χώρες ΕΖΕΣ (Ισλανδία, Νορβηγία, Ελβετία και Λιχτενστάιν).

3. Τελωνειακές απαιτήσεις κατά τη μεταβατική περίοδο εφαρμογής (από 1 Οκτωβρίου 2023 έως 31 Δεκεμβρίου 2025)

• Ο ΜΣΠΑ έχει εισέλθει στη μεταβατική περίοδο εφαρμογής του από την 1 Οκτωβρίου 2023.
• Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής δεν προβλέπεται για τους εισαγωγείς οικονομική επιβάρυνση και οι υποχρεώσεις τους περιορίζονται: i) στην υποβολή τριμηνιαίων Εκθέσεων και ii) στην υποβολή αίτησης από 31 Δεκεμβρίου 2024 για την απόκτηση της άδειας ΜΣΠΑ διασαφιστή, ώστε να καταχωρηθούν και στο αντίστοιχο Μητρώο ΜΣΠΑ.
• Η πρώτη τριμηνιαία Έκθεση για την περίοδο Οκτώβριος – Νοέμβριος – Δεκέμβριος 2023 υποβάλλεται έως 31 Ιανουαρίου 2024.
• Τέλος, σε όλες τις Δασμολογικές Κλάσεις των καλυπτόμενων αγαθών έχει προστεθεί σχετική υποσημείωση στο TARIC υποσύστημα («ΤΜ 967»). Βάσει αυτής, οι Τελωνειακές Αρχές της χώρας οφείλουν να ενημερώνουν τον εισαγωγέα ή, όπου προβλέπεται, τον έμμεσο τελωνειακό αντιπρόσωπο, για τις ανωτέρω δηλωτικές υποχρεώσεις, το αργότερο κατά τη θέση των εμπορευμάτων σε ελεύθερη κυκλοφορία.

4. Τελωνειακές απαιτήσεις κατά την οριστική περίοδο εφαρμογής (από 1 Ιανουαρίου 2026)

• Η οικονομική επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις προκύπτει κατά την οριστική περίοδο  εφαρμογής από 1 Ιανουαρίου 2026 με την παράδοση Πιστοποιητικών ΜΣΠΑ, η τιμή των οποίων θα εξαρτάται από τη μέση εβδομαδιαία τιμή πλειστηριασμού των δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ της ΕΕ σε €/τόνο.
• Αν οι εισαγωγείς μπορούν να αποδείξουν με επαληθευμένες πληροφορίες από παραγωγούς Τ-Χ ότι μια τιμή άνθρακα έχει ήδη πληρωθεί κατά τη διάρκεια της παραγωγής των εισαγόμενων αγαθών, τότε το ποσόν αυτό θα δύναται να αφαιρεθεί από το τελικό οφειλόμενο ποσό.
• Οι δηλωτικές υποχρεώσεις κατά την οριστική περίοδο θα είναι ετήσιες (Δηλώσεις ΜΣΠΑ) και η πρώτη δήλωση ΜΣΠΑ, όσον αφορά το ημερολογιακό έτος 2026, θα πρέπει να υποβληθεί έως τις 31 Μαΐου 2027.
• Από την 1η Ιανουαρίου 2026, δεν θα είναι δυνατή καμία εισαγωγή αγαθών ΜΣΠΑ χωρίς την Άδεια ΜΣΠΑ Διασαφιστή. Η εν λόγω απαίτηση θα ενσωματωθεί στους υποχρεωτικούς τομείς της Ενιαίας Θυρίδας για τα Τελωνεία (EU CSW-CERTEX).

Ενόψει των ανωτέρω:

• Η Εγκύκλιος επιβεβαιώνει τη σταδιακή εφαρμογή του ΜΣΠΑ σύμφωνα με το ισχύον χρονοδιάγραμμα της μεταβατικής και οριστικής περιόδου.
• Είναι, λοιπόν, επιτακτική πλέον η ανάγκη για τις επιχειρήσεις να προσδιορίσουν επακριβώς το εύρος υπαγωγής τους στο ΜΣΠΑ, καθώς και να υιοθετήσουν κατάλληλα μέτρα και διαδικασίες, ώστε να εξασφαλίσουν την συμμόρφωσή τους με την υποχρέωση υποβολής της πρώτης τριμηνιαίας Έκθεσης ΜΣΠΑ έως 31 Ιανουαρίου 2024.