- België herbevestigt zijn positie als belangrijke logistieke hub
België zag het aantal investeringsprojecten in 2021 sneller stijgen dan het Europese gemiddelde. Dat is een van de belangrijkste conclusies van de 2022 editie van de 'Barometer van de Belgische Attractiviteit’, een jaarlijkse studie van EY die peilt naar de aantrekkelijkheid van België als investeringslocatie. Omdat enkele landen, met name Frankrijk en Turkije, hun directe buitenlandse investeringen (DBI) nog sneller zagen toenemen, verliest België echter een plaats op de Europese ranglijst en zakt het van de vijfde naar de zesde plaats. De groei in DBI-projecten weerspiegelt een sterke toename van de activiteit van buitenlandse investeerders in België na de neergang die de Belgische economie in 2020 kende, ook al bleef het aantal projecten onder het niveau van vóór de pandemie in 2019. De Verenigde Staten heroverden hun positie als grootste buitenlandse investeerder in België.
Na de tumultueuze COVID-jaren 2019 en 2020 weerspiegelt de ‘Barometer van de Belgische Attractiviteit’ van dit jaar een wereld die langzaam herstelt van de gevolgen van de wereldwijde pandemie. Zoals de Europese cijfers aantonen, is het herstel in 2021 geleidelijk maar reëel geweest. Over het geheel beschouwd zag Europa een toename van het aantal buitenlandse investeringsprojecten met 5% ten opzichte van 2020, met een totaal van 5.877 projecten. Dit cijfer is bemoedigend, ook al blijft het 12% onder het recordniveau van 2017.
Het goede nieuws uit het rapport van dit jaar is dat België het beter doet dan het Europese gemiddelde met een stijging van 8% in DBI-projecten, met een totaal van 245 investeringsprojecten. Het nog betere nieuws is dat deze buitenlandse investeringen in 2021 6.968 banen hebben gegenereerd, wat neerkomt op een groei van 37% ten opzichte van vorig jaar. Net als in de voorgaande jaren werden de DBI-prestaties van België vooral gedreven door nieuwe projecten. Van de 245 projecten was 80% nieuw.
België valt weg uit de top 5, Frankrijk is Europa's beste performer
Dit voorkomt helaas niet dat België de Europese top vijf verlaat en van de vijfde naar de zesde plaats zakt. Het is echter vooral te danken aan het duidelijke herstel in Turkije, waar het aantal DBI-projecten met 27% toenam. In het algemeen is het duidelijk dat achter de gemiddelde groei in Europa veel grote verschillen schuilgaan. Italië, bijvoorbeeld, kende een herstel van 83%, na zwaar te zijn getroffen door de COVID-beperkingen in 2020. De zwakke Russische prestatie (- 28%) dateert van voor het eigenlijke begin van de Russische militaire actie in Oekraïne, maar het is vermeldenswaard dat de spanningen in de loop van 2021 al aan het oplopen waren, waardoor een onzeker investeringsklimaat ontstond.
Als we naar het Europese podium kijken, is er nu een duidelijk goud, zilver en brons op de ranglijst van DBI per land. In 2020 stonden Frankrijk, Duitsland en het VK vrijwel gelijk op de eerste plaats als de grootste ontvangers van buitenlandse investeringen binnen Europa. Dat veranderde allemaal in 2021, toen Frankrijk duidelijk de Europese topper werd. Het aantal aangekondigde projecten in Frankrijk steeg met 24% tot 1.222 projecten. In schril contrast daarmee daalde het aantal projecten in Duitsland met 10% tot 841. De investeringen in het VK bleven stabiel en stegen met 2%.
Vlaanderen is de belangrijkste bestemming voor DBI in België
Uit de ‘Barometer van de Belgische Attractiviteit’ van dit jaar blijkt ook dat de Verenigde Staten hun positie als de belangrijkste bron van DBI-projecten in België bevestigen met een jaar-op-jaargroei van het aantal projecten van 70%, nadat ze in het COVID-jaar 2020 de eerste plaats hebben afgestaan aan het Verenigd Koninkrijk en zelfs nog onder Nederland en de verrassing van vorig jaar, China, staan. China daarentegen heeft in 2021 geen vervolg gekregen. Hoewel het de grootste investeerder uit de opkomende markten blijft, is het aantal Chinese DBI-projecten bijna gehalveerd. Dit was vooral voelbaar in het Waalse Gewest, waar China in 2020 de grootste investeerder was. Het VK, dat erin slaagde zijn aantal projecten te doen toenemen in een post-Brexit-wereld en ondanks de pandemie in 2020, behield een gestaag groeitempo in 2021 en veroverde de tweede plaats in de algemene rangschikking.
Als we inzoomen op de regio's, blijft het Vlaams Gewest veruit de belangrijkste bestemming voor DBI in België, met 141 projecten of ruwweg 60% van alle investeringsactiviteit in België. Het is in dit gewest dat de VS bijzonder actief waren. In het Waalse Gewest, dat 46 investeringsprojecten verwelkomde in 2021, was het herstel van de Franse DBI-projecten onvoldoende om de sterke daling van de Chinese investeringen te compenseren. In Brussel was het herstel van vorig jaar onvoldoende om de regio weer op het niveau van 2019 te brengen, met een totaal van 58 projecten in 2021.
België herbevestigt zijn positie als belangrijke logistieke hub
Vijf belangrijke sectoren waren in 2021 de drijvende kracht achter de DBI-activiteit in België, maar we zien wel enkele variaties in de rangschikking. Transportation & Logistics neemt de eerste plaats over van Business Services, terwijl de Farmaceutische sector het wat rustiger aan doet na een zeer druk jaar, waardoor Software & IT Services deze sector inhaalt en de derde plaats opeist.
Wat het soort investeringsprojecten betreft, is het vermeldenswaard dat logistiekinvesteringen sterk zijn gestegen en met 65 projecten de eerste plaats opeisten. In 2020 behoorde deze categorie investeringen niet eens tot de top drie. De voormalige “kampioen”, verkoop en marketing, zakt naar de derde plaats. De productiesector behield zijn tweede plaats.
“Logistiek is altijd al een pijler geweest van de aantrekkelijkheid van België voor DBI, en dit wordt nog versterkt door de algemene trend naar re- en nearshoring door bedrijven die hun bevoorradingsketen beter willen afschermen tegen wereldwijde verstoringen. Bovendien is het bemoedigend om te zien dat investeerders het potentieel van België om zijn bevoorradingsketen koolstofvrij te maken, toejuichen. Dit soort toekomstbestendigheid verzekert de sterke positie van België in de logistiek op de langere termijn”, aldus Tristan Dhondt, partner bij EY België.
Beleggers blijven op dezelfde spijkers slaan
Elk jaar peilt de ‘Barometer van de Belgische Attractiviteit’ ook naar de perceptie van de aantrekkelijkheid van België voor buitenlandse investeerders. Op dit moment is het natuurlijk moeilijk in te schatten wat de precieze impact van het conflict in Oekraïne zal zijn op de aantrekkelijkheid van België in de komende maanden, maar toch laat de studie van dit jaar enkele duidelijke opinies zien over de specifieke sterktes en zwaktes van België als potentiële investeringsbestemming. Het is bijvoorbeeld zeer bemoedigend om vast te stellen dat België veel dichter bij het Europese gemiddelde ligt dan vorig jaar. Over het geheel genomen ziet 54% van de respondenten een verbetering van de aantrekkelijkheid van België. Vorig jaar was dat nog 35%, en voorspelde de meerderheid van de respondenten een status-quo.
Ondanks deze positieve trend lijkt België de grootste risico’s voor zijn aantrekkelijkheid niet van zich af te schudden. Investeerders blijven bezorgd over het belastingregime, de instabiliteit van het politieke, regelgevende en administratieve klimaat en het tekort aan en de kosten van arbeidskrachten. Positief is dat de kwaliteit van de Belgische beroepsbevolking door buitenlandse investeerders als een sterk punt wordt beschouwd in vergelijking met de rest van Europa. België doet het bijvoorbeeld duidelijk goed op het vlak van investeringen in digitale vaardigheden.
“Het is duidelijk dat België sterke troeven heeft om aan buitenlandse investeerders voor te stellen. Er is echter geen plaats voor zelfgenoegzaamheid. Het is opmerkelijk dat investeerders steeds weer op dezelfde spijkers blijven slaan wanneer hen gevraagd wordt naar de belangrijkste risico’s die de aantrekkelijkheid in België voor de komende jaren beïnvloeden. Het Belgische belastingstelsel en de politieke, regelgevende en administratieve instabiliteit blijven helemaal bovenaan die lijst opduiken. Gerechtvaardigd of niet, deze zorgen moeten worden aangepakt”, zegt Tristan Dhondt, partner bij EY België.
Patrick Rottiers, CEO EY België, besluit: “Een zesde plaats voor een relatief kleine economie achter reuzen als Frankrijk en Duitsland is allesbehalve een zwakke prestatie. Het open en pragmatische karakter van België, in combinatie met de internationaal geprezen meertalige beroepsbevolking, maakt ons land tot een aantrekkelijke bestemming voor investeerders. Het is duidelijk dat België sterke troeven heeft om aan buitenlandse investeerders voor te stellen. Maar het laatste wat we nodig hebben is zelfgenoegzaamheid. België moet zijn reputatie als logistiek handelsknooppunt verdedigen.”
Aanbevelingen om de aantrekkelijkheid van België voor buitenlandse investeerders te verhogen
Dit zijn de beleidsmaatregelen die EY België voorstelt om de aantrekkelijkheid van België voor buitenlandse investeerders op lange termijn te verzekeren (voor meer details zie: www.ey.com/be/attractiveness):
- Meer aandacht besteden aan de gevestigde bedrijven
- Dubbel inzetten op digitaal
- Focus op duurzame ontwikkeling
- Een stabiel en betrouwbaar belastingstelsel tot stand brengen en handhaven
- Zorgen voor talent
***
Over de ‘Barometer van de Belgische Attractiviteit’
De EY Attractiveness Surveys analyseren de aantrekkelijkheid van een bepaalde regio of een bepaald land als investeringsbestemming. De onderzoeken zijn bedoeld om bedrijven te helpen investeringsbeslissingen te nemen en regeringen te helpen belemmeringen voor groei weg te nemen. Een methodologie in twee stappen analyseert zowel de realiteit als de perceptie van DBI in het land of de regio.
De evaluatie van de realiteit van de DBI in Europa is gebaseerd op de EY European Investment Monitor (EIM), een eigen databank van EY. Het veldonderzoek is in februari en maart van 2022 door EuroMoney uitgevoerd via online interviews, op basis van een representatief panel van 208 internationale besluitvormers, zowel gevestigde (67%) als niet-gevestigde (33%) in België.
***
De volledige studie is hier te vinden: www.ey.com/be/attractiveness
