N. 5203/2025 Βιώσιμη ανάπτυξη, παραγωγικός μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας - Τροποποίηση διατάξεων του Αναπτυξιακού Νόμου 4887/2022 - Ελλάδα Ισχυρή Ανάπτυξη

Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο Νόμος 5203/2025 (ΦΕΚ Α' 87/02-06-2025), εισάγοντας τροποποιήσεις στον μέχρι σήμερα ισχύοντα Αναπτυξιακό Νόμο 4887/2022.

Με τη θέσπιση 12 καθεστώτων χορήγησης κρατικών ενισχύσεων σε επενδυτικά σχέδια, γίνεται προσπάθεια προώθησης της εξωστρέφειας και της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων και της εγχώριας οικονομίας αναφορικά με τομείς μεταξύ των οποίων είναι οι σύγχρονες τεχνολογίες, η πράσινη μετάβαση, η κοινωνική επιχειρηματικότητα, η εφοδιαστική αλυσίδα κ.ά.

Οι ενισχύσεις αφορούν μεγάλες, μικρομεσαίες, μικρές, πολύ μικρές και νεοφυείς επιχειρήσεις με σκοπό την ενίσχυση συγκεκριμένων τομέων και γεωγραφικών περιοχών της ελληνικής οικονομίας και την απλοποίηση των προβλεπόμενων διαδικασιών για τη χορήγηση ενισχύσεων και κινήτρων.

Σκοπός

Ειδικότερα, σκοπός του νέου αναπτυξιακού νόμου είναι η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης σε εθνικό επίπεδο, η οποία περιλαμβάνει τη μείωση των κοινωνικών και των περιφερειακών ανισοτήτων, την ενίσχυση των παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση του οξύτατου δημογραφικού προβλήματος της χώρας, σε συνδυασμό με τον παραγωγικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας, διαμορφώνοντας ένα νέο παραγωγικό μοντέλο με ενισχυμένο τον ρόλο της βιομηχανίας και της μεταποίησης, την προσέλκυση μεγαλύτερων επενδύσεων με πολλαπλασιαστικό οικονομικό αποτύπωμα.

Τα «12» καθεστώτα ενίσχυσης

• Ο Ν. 5203/2025 εισάγει δώδεκα (12) νέα καθεστώτα χορήγησης κρατικών ενισχύσεων σε επενδυτικά σχέδια. Το καθεστώς «Έρευνα και εφαρμοσμένη καινο-τομία» που αποτελούσε ξεχωριστό καθεστώς στον
  Ν. 4887/2022 εντάσσεται στις «Σύγχρονες Τεχνο-λογίες». Τα νέα καθεστώτα διαμορφώνονται ως εξής:

I.Σύγχρονες τεχνολογίες (ΝΈΟ)

II.Πράσινη μετάβαση - Περιβαλλοντική αναβάθμιση επιχειρήσεων

III.Καθεστώς κοινωνικής επιχειρηματικότητας και χειροτεχνίας (ΝΈΟ)

IV.Καθεστώς περιοχών ειδικής ενίσχυσης (ΝΈΟ)

V.Αγροδιατροφή - πρωτογενής παραγωγή και μεταποίηση γεωργικών προϊόντων - αλιεία και υδατοκαλλιέργεια

VI.Μεταποίηση - Εφοδιαστική αλυσίδα

VII.Επιχειρηματική εξωστρέφεια

VIII.Ενίσχυση τουριστικών επενδύσεων

IX.Εναλλακτικές μορφές τουρισμού

X.Μεγάλες επενδύσεις

XI.Ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας

XII.Επιχειρηματικότητα 360o

Η προκήρυξη εκάστου καθεστώτος εκδίδεται το πρώτο και το τρίτο τρίμηνο κάθε έτους με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης.

Βασικές αλλαγές

• Δίνονται κίνητρα ταχείας αδειοδότησης για τα καθεστώτα «Καθεστώς Περιοχών Ειδικής Ενίσχυσης» και «Μεγάλες Επενδύσεις».
• Δίνονται κίνητρα παροχής δανείων με την εγγύηση ή ενίσχυση του Ελληνικού Δημοσίου από το Ταμείο «Development Law Financial Instrument Guaraee Fund» ή εναλλακτικά από άλλο ενισχυόμενο χρηματοδοτικό εργαλείο της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (HDB) ή, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ).
• Αυξάνονται τα ανώτατα όρια/ ποσά των χορηγούμενων ενισχύσεων.
• Δίνεται η δυνατότητα κάθε φορέα να υποβάλει αίτηση υπαγωγής του ίδιου επενδυτικού σχεδίου σε παραπάνω από ένα καθεστώτα ενίσχυσης.
• Προϋπόθεση χορήγησης των ενισχύσεων, εφόσον συγχρηματοδοτούνται από επιχειρησιακά προγράμματα του Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Σ.Π.Α.) της περιόδου 2021-2027, είναι η τήρηση της αρχής περί μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης στο περιβάλλον.
• Η αξιολόγηση των επενδυτικών σχεδίων για όλα τα καθεστώτα θα υλοποιείται συγκριτικά.
• Η έγκριση των επενδυτικών σχεδίων πραγματοποιείται σε 90 ημέρες (βλ. παρακάτω).
• Η απόφαση υπαγωγής ανακαλείται σε περίπτωση παραβιάσεων και η ενίσχυση επιστρέφεται προσαυξημένη κατά ποσοστό δέκα τις εκατό (10%).
• Από τις επιλέξιμες δαπάνες των μη περιφερειακών ενισχύσεων εξαιρούνται τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης σε κτίρια.
• Εκδίδεται πιστοποίηση κατόπιν τακτικού ελέγχου, μετά από αίτηση του φορέα του επενδυτικού σχεδίου, της υλοποίησης και του ποσοστού 25% του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της επένδυσης.
• Προβλέπεται η δυνατότητα χρήσης ωφέλειας φορολογικής απαλλαγής, κατ΄έτος, στο ένα δεύτερο (1/2) του συνολικού εγκεκριμένου ποσού της φορολογικής απαλλαγής, σε περίπτωση πιστοποίησης υλοποίησης του πενήντα τοις εκατό (50%) ή του εξήντα πέντε τοις εκατό (65%) του κόστους του επενδυτικού σχεδίου.
• Τα παράβολα για την υποβολή αίτησης υπαγωγής, αιτήματος ελέγχου υλοποίησης και αιτήματος τροποποίησης των επενδυτικών σχεδίων δεν επιστρέφονται.

Είδη ενισχύσεων

Ως προς τα είδη των ενισχύσεων, δεν υφίσταται διαφοροποίηση υπό το καθεστώς του Ν. 5203/2025. Επομένως, τα παρεχόμενα υπό το καθεστώς αυτό, είδη ενισχύσεων μπορούν να λάβουν τις εξής μορφές:

• Φορολογική απαλλαγή: απαλλαγή από την καταβολή φόρου εισοδήματος επί των πραγματοποιούμενων προ φόρου κερδών, αφαιρουμένου του φόρου του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας που αναλογεί στα κέρδη που διανέμονται ή αναλαμβάνονται από τους εταίρους. Το ποσό της φορολογικής απαλλαγής υπολογίζεται ως ποσοστό επί της αξίας των ενισχυόμενων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου ή και της αξίας του καινούριου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού, ο οποίος αποκτάται με χρηματοδοτική μίσθωση (leasing) και συνιστά ισόποσο αποθεματικό, το οποίο τηρείται σε διακριτό λογαριασμό στις οικονομικές τους καταστάσεις.
• Επιχορήγηση: δωρεάν παροχή από το Δημόσιο χρηματικού ποσού, για την κάλυψη τμήματος των ενισχυόμενων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου.
• Επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing): κάλυψη από το Δημόσιο, τμήματος των καταβαλλόμενων δόσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing), η οποία συνάπτεται για την απόκτηση καινούριου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού.
• Επιδότηση του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης: κάλυψη από το Δημόσιο μέρους του μισθολογικού κόστους των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργούνται και συνδέονται με το επενδυτικό σχέδιο και για τις οποίες δεν λαμβάνεται καμία άλλη κρατική ενίσχυση.
• Χρηματοδότηση επιχειρηματικού κινδύνου:
  Η εν λόγω ενίσχυση αφορά τα καθεστώτα «Σύγχρονες τεχνολογίες» και «Κοινωνική επιχειρηματικότητα και χειροτεχνία», που συνίσταται στην επιδότηση επιτοκίου δανείων μειωμένης εξασφάλισης ή των εξόδων ασφάλισης των δανείων υψηλού κινδύνου που καταβάλλονται στα πιστωτικά ιδρύματα που τα χορηγούν.

Χαρακτήρας επενδυτικού σχεδίου

Τα επενδυτικά σχέδια για τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα θα πρέπει να έχουν ολοκληρωμένο χαρακτήρα αρχικής επένδυσης και ειδικότερα να πληρούν μια από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

• Επένδυση σε ενσώματα και άυλα στοιχεία ενεργητικού αναφορικά με ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα στοιχεία:
• Δημιουργία νέας εγκατάστασης.
• Επέκταση της παραγωγικής ικανότητας υφιστάμενης εγκατάστασης.
• Διαφοροποίηση της παραγωγής υφιστάμενης εγκατάστασης σε προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν παρήγαγε ή δεν προσέφερε προηγουμένως η εγκατάσταση.
• Μια θεμελιώδη αλλαγή στη συνολική παραγωγική διαδικασία των προϊόντων ή στη συνολική παροχή των υπηρεσιών που αφορά η επένδυση στην εγκατάσταση. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τις ενισχύσεις που χορηγούνται σε μεγάλες επιχειρήσεις για την υλοποίηση θεμελιώδους αλλαγής στην παραγωγική διαδικασία, οι επιλέξιμες δαπάνες υπερβαίνουν τις αποσβέσεις των στοιχείων ενεργητικού που συνδέονται με την προς εκσυγχρονισμό δραστηριότητα κατά τα τρία (3) προηγούμενα οικονομικά έτη.
• Απόκτηση στοιχείων ενεργητικού που ανήκουν σε εγκατάσταση που έχει κλείσει ή θα είχε κλείσει εάν δεν είχε αγοραστεί.
• Η απλή εξαγορά των μετοχών μιας επιχείρησης δεν χαρακτηρίζεται αρχική επένδυση.
• Η επένδυση αντικατάστασης δεν συνιστά αρχική επένδυση.

Ελάχιστο ύψος επενδυτικών σχεδίων

Το ελάχιστο ύψος του επιλέξιμου κόστους του επενδυτικού σχεδίου (ήτοι του συνολικού ποσού που προκύπτει από το άθροισμα των επιλέξιμων δαπανών) για την υπαγωγή στα καθεστώτα ενίσχυσης του νέου Αναπτυξιακού Νόμου ορίζεται με βάση το μέγεθος του φορέα, και συγκεκριμένα:

• για τις μεγάλες επιχειρήσεις στο ποσό του €1.000.000
• για τις μεσαίες επιχειρήσεις στο ποσό των € 500.000
• για τις μικρές επιχειρήσεις, στο ποσό των € 250.000
• για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, στο ποσό των €100.000
• για τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις, Αγρο-τικοί Συνεταιρισμοί, Ομάδες Παραγωγών, Οργανώσεις Παραγωγών, Αστικοί Συνεταιρισμοί, Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις, καθώς και για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις που εντάσσονται στο καθεστώς ενίσχυσης «Καθεστώς κοινωνικής επιχειρηματικότητας και χειροτεχνίας» στο ποσό των €50.000.

Ανώτατα όρια ενίσχυσης

• Ο Νόμος 5203/2025 προβλέπει σημαντική αναπροσαρ-μογή των ανώτατων ορίων ενίσχυσης, προσφέροντας περισσότερα κίνητρα για επενδύσεις. Τα νέα όρια διαμορφώνονται στα 20 εκατομμύρια ευρώ για μεμονωμένες επιχειρήσεις και στα €50 εκατ. για συνεργαζόμενες επιχειρήσεις, έναντι των προηγού-μενων ορίων των €10 εκατ. και €30 εκατ., αντίστοιχα. 
• Ως ποσό ενίσχυσης, ανά υποβαλλόμενο επενδυτικό σχέδιο, λαμβάνεται υπόψη το εγκριθέν με την απόφαση υπαγωγής. Το υπερβάλλον ποσό ενίσχυσης περικόπτε-ται αναλογικά κατά είδος ενίσχυσης και ομάδα δαπα-νών. Τα ανώτατα όρια της παρούσας προσαυξάνονται κατά πενήντα τοις εκατό (50%) στις περιπτώσεις που η ενίσχυση δίδεται με τη μορφή της φορολογικής απαλλαγής.

Κίνητρα παροχής δανείων

• Παρέχεται κίνητρο για τη χορήγηση δανείων με την εγγύηση ή ενίσχυση του Ελληνικού Δημοσίου σε επενδυτικά σχέδια μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ), τα οποία έχουν υπαχθεί στο Καθεστώς Ενίσχυσης Μεγάλων Επενδύσεων, κατόπιν σχετικής εγκριτικής απόφασης.
• Πιο συγκεκριμένα, τα επενδυτικά σχέδια των ΜμΕ, τα οποία λαμβάνουν απόφαση υπαγωγής στο Καθεστώς Ενίσχυσης των μεγάλων επενδύσεων, δύναται να λάβουν δάνεια, βραχυπρόθεσμα έναντι της επιχορήγησης ή μακροπρόθεσμα για την υλοποίηση της επένδυσης, με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου από το Ταμείο Εγγυοδοσίας Development Law Financial Instrument Guarantee Fund (DeLFI GF) ή εναλλακτικά από άλλο ενισχυόμενο χρηματοδοτικό εργαλείο της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας.

Κίνητρο ταχείας αδειοδότησης

• Για την έκδοση οποιασδήποτε απαιτούμενης άδειας ή έγκρισης για την εκτέλεση έργων, την εγκατάσταση ή λειτουργία επενδύσεων των καθεστώτων ενίσχυσης «Περιοχών Ειδικής Ενίσχυσης» και «Μεγάλες Επενδύσεις» συμπεριλαμβανομένων των χωροταξικών αδειών, ορίζεται προθεσμία δύο (2) μηνών από την αποστολή της αίτησης άδειας και του οικείου φακέλου στην αρμόδια αδειοδοτούσα αρχή.
• Η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) των ανωτέρω επενδυτικών σχεδίων εκδίδεται σύμφωνα με τα άρθρα 3 και 9 του Ν. 4864/2021. 
• Στην ως άνω προθεσμία δεν συνυπολογίζεται ο χρόνος προσκόμισης των ζητούμενων από τη Διοίκηση, συμπληρωματικών στοιχείων.

Διαδικασία υποβολής αίτησης - αξιολόγησης – ελέγχου

Αναφορικά με τη διαδικασία της υποβολής αίτησης για υπαγωγή ενός επενδυτικού σχεδίου σε ορισμένο καθεστώς ενίσχυσης, δεν υφίσταται ουσιώδης μεταβολή σε σχέση με το προϋφιστάμενο καθεστώς.

• Υποβολή αίτησης: Η αίτηση υπαγωγής και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά υποβάλλονται υποχρεωτικά μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος Αναπτυξιακών Νόμων (Π.Σ.- Αν) και ο φορέας ενημερώνεται ηλεκτρονικά για την παραλαβή και καταχώρισή τους.

Ο φορέας υποδοχής των αιτήσεων καθορίζεται στην προκήρυξη εκάστου καθεστώτος ενίσχυσης. Ως φορείς υποδοχής δύναται να οριστούν οι ακόλουθοι:

α. στη Γενική Διεύθυνση Αναπτυξιακών Νόμων και Άμεσων Ξένων Επενδύσεων της Γενικής Γραμματείας Ιδιωτικών Επενδύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης,

β. στις Διευθύνσεις Αναπτυξιακού Προγραμματισμού των Περιφερειών της χώρας,

γ. στη Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσεων του Υπουργείου Εσωτερικών, Τομέας Μακεδονίας - Θράκης.

• Αξιολόγηση: Η αξιολόγηση πραγματοποιείται από την Επιτροπή Αξιολόγησης ή από μέλος του Εθνικού Μητρώου Πιστοποιημένων Αξιολογητών (Ε.Μ.Π.Α.) ή από μέλος του Μητρώου Ορκωτών Ελεγκτών ή δύναται να ανατίθεται με την έκδοση σχετικής υπουργικής απόφασης στον Ενδιάμεσο Φορέα Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» (ΕΦΕΠΑΕ) ή σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Η αξιολόγηση των επενδυτικών σχεδίων είναι πάντοτε συγκριτική και εκκινεί από την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων υπαγωγής στο σχετικό καθεστώς και ολοκληρώνεται εντός προθεσμίας ενενήντα (90) ημερών.

• ‘Έλεγχος: Τα επενδυτικά σχέδια που υπάγονται στα καθεστώτα ενισχύσεων ελέγχονται κατά τη διάρκεια υλοποίησής τους, κατά την ολοκλήρωση και έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης και για την τήρηση των μακροχρόνιων υποχρεώσεών τους. Ο έλεγχος μπορεί να είναι είτε διοικητικός ήτοι επί των εγγράφων του φακέλου είτε επιτόπιος καθώς επίσης τακτικός ή έκτακτος.

Η ΕΥ διαθέτει πολυετή εμπειρία και εξειδίκευση στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση επενδύσεων μέσω συγχρηματοδοτούμενων εργαλείων, έχοντας διαχειριστεί με απόλυτη επιτυχία σημαντικό αριθμό προτάσεων στους τομείς της ενέργειας, του περιβάλλοντος, των σύγχρονων τεχνολογιών, της μεταποίησης, της εφοδιαστικής αλυσίδας, της επιχειρηματικής εξωστρέφειας και του τουρισμού.

Η ΕΥ λειτουργεί με μια ολιστική και εξατομικευμένη προσέγγιση που βοηθά τους δικαιούχους των ενισχύσεων των Καθεστώτων του Αναπτυξιακού Νόμου να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τις δυνατότητες του Νόμου. Οι συμβουλευτικές και τεχνικές μας υπηρεσίες καλύπτουν όλο το κύκλο της διεκδίκησης ενίσχυσης, από τον έλεγχο της επιλεξιμότητας ενός επενδυτικού σχεδίου και την παροχή συστάσεων για την ευθυγράμμισή του με τις απαιτήσεις του Νόμου, την προετοιμασία και την υποβολή ανταγωνιστικών φακέλων, την παρακολούθηση της υλοποίησης των υπαχθέντων έργων μέχρι και τη σύνταξη της τελικής έκθεσης ολοκλήρωσής τους.