Ν. 5188/2025: Ο Συμπληρωματικός Νόμος της Πράξης για τη Διακυβέρνηση των Δεδομένων
 

Με τα άρθρα 1-16 του ν. 5188/2025 (ΦΕΚ 49/Α/28-03-2025) θεσπίζονται τα μέτρα για την εφαρμογή της Πράξης για τη Διακυβέρνηση των Δεδομένων. Ο νέος Νόμος θέτει το θεσμικό πλαίσιο για την περαιτέρω χρήση των δεδομένων του δημοσίου τομέα, ορίζει τις αρμόδιες αρχές για τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων και τις οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων και προβλέπει σχετικές κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης της Πράξης.

Με τα άρθρα 1 έως 16 του Ν. 5188/2025 λαμβάνονται μέτρα για την εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2022/868 («Πράξη Διακυβέρνησης των Δεδομένων» ή «Πράξη») στην Ελληνική έννομη τάξη («Νόμος»).

Σκοπός του νέου Νόμου είναι η δημιουργία ενός αποτελεσματικού πλαισίου διακυβέρνησης των δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημοσίου τομέα, η διευκόλυνση της πρόσβασης και της κοινοχρησίας των δεδομένων, η ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην εθελοντική ανταλλαγή δεδομένων προς όφελος των επιχειρήσεων και των πολιτών, καθώς και η βελτίωση του εθνικού πλαισίου και των μηχανισμών διακυβέρνησης των δεδομένων του δημοσίου τομέα

Στο πλαίσιο αυτό, με τον νέο Νόμο προβλέπονται τα εξής μέτρα εφαρμογής της Πράξης:

• Τίθεται το πλαίσιο των κανόνων για την περαιτέρω χρήση των προστατευόμενων δεδομένων του δημοσίου τομέα.
• Ορίζεται αρμόδια εποπτική αρχή των παρόχων υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων και των οργανώσεων αλτρουισμού δεδομένων.
• Προβλέπονται οι αρμοδιότητες και οι εξουσίες επιβολής κυρώσεων της εποπτικής αρχής καθώς και τα μέσα δικαστικής προστασίας των διοικουμένων.

Τίθεται το πλαίσιο για την έκδοση και εφαρμογή εθνικής στρατηγικής δεδομένων.

1. Η Πράξη για τη Διακυβέρνηση των Δεδομένων

Η Πράξη για την Διακυβέρνηση των Δεδομένων θέτει το πλαίσιο και θεσπίζει τις προϋποθέσεις για την περαιτέρω χρήση των δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του Δημοσίου και προστατεύονται νομικά, ιδίως ως προσωπικά δεδομένα ή δεδομένα που καλύπτονται από δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας («προστατευόμενα δεδομένα»), ρυθμίζοντας την ακολουθούμενη διαδικασία μέσω ενός ενιαίου σημείου πληροφόρησης.

Περαιτέρω, η Πράξη προβλέπει υπηρεσία διαμεσολάβησης δεδομένων, καθώς και οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων, ώστε να υποστηριχθεί και να διευκολυνθεί η παροχή των δεδομένων από το υποκείμενο ή τον κάτοχο αυτών (κοινοχρησία).

2. Διατάξεις για την Περαιτέρω Χρήση Προστατευόμενων Δεδομένων του Δημοσίου Τομέα

Ο Ν. 5188/2025 εισάγει τις εξής ρυθμίσεις για την περαιτέρω χρήση των προστατευόμενων δεδομένων του δημοσίου τομέα:

• Εγκαθιδρύει την αρχή της «εκ σχεδιασμού και εξ ορισμού διάθεσης», με βάση την οποία οι φορείς του δημόσιου τομέα οφείλουν να δημιουργούν και να καθιστούν τα δεδομένα τους διαθέσιμα σε μορφότυπους και δομές που διευκολύνουν την ανωνυμοποίηση (άρθρο 3).
• Ορίζει το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ως αρμόδιο φορέα για την παροχή συνδρομής σε φορείς του δημοσίου τομέα που χορηγούν ή αρνούνται πρόσβαση για περαιτέρω χρήση δεδομένων (άρθρο 5).
• Ορίζει το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ως ενιαίο σημείο πληροφόρησης για την Πράξη Διακυβέρνησης των Δεδομένων (άρθρο 6).

Οι αποφάσεις των φορέων του δημόσιου τομέα επί αιτημάτων παροχής πρόσβασης για περαιτέρω χρήση σε δεδομένα προσβάλλονται με αίτηση ακύρωσης ενώπιον του κατά τόπο αρμόδιου Διοικητικού Εφετείου (άρθρο 7).

3. Διατάξεις για τις Υπηρεσίες Διαμεσολάβησης Δεδομένων

Ο Νόμος 5188/2025 ορίζει το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ως αρμόδια εποπτική αρχή για τους παρόχους υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων και τις οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων (άρθρα 8-9).

Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις διατάξεις της Πράξης για τη Διακυβέρνηση των Δεδομένων το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ύστερα από προηγούμενη ακρόαση, δύναται να επιβάλλει χρηματικά πρόστιμα από 10.000 € μέχρι 100.000 € (άρθρο 12).

Κατά των αποφάσεων επιβολής προστίμων ασκείται προσφυγή ουσίας ενώπιον του αρμόδιου Διοικητικού Εφετείου.

4. Υπεύθυνος για τη Χρήση Δεδομένων

Για την εφαρμογή της Πράξης ο Νόμος προβλέπει τον νεοσύστατο θεσμό του Υπεύθυνου για τη Χρήση Δεδομένων (Υ.Χ.Δ.), που διορίζεται σε κάθε φορέα της κεντρικής κυβέρνησης.

Ο Υπεύθυνος για τη Χρήση Δεδομένων απαιτείται ρητώς να είναι διαφορετικό πρόσωπο από τον υπεύθυνο της Προστασίας Δεδομένων και τον Υπεύθυνο Ασφαλείας Συστημάτων Πληροφορικής και Επικοινωνιών.

5. Εθνική Στρατηγική Δεδομένων

Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης συντάσσει και επικαιροποιεί την Εθνική Στρατηγική για τα δεδομένα του δημοσίου τομέα, η οποία καθορίζει τις βασικές αρχές, το πλαίσιο και τις κατευθύνσεις για την παροχή και χρήση των δεδομένων του δημοσίου τομέα, καθώς και τις ειδικότερες αρχές που διέπουν κάθε οριζόντια ή τομεακή πρωτοβουλία προς τον σκοπό αυτό.

Η Εθνική Στρατηγική έχει πενταετή διάρκεια και είναι δεσμευτική για όλους τους φορείς του δημόσιου τομέα, στους οποίους αφορά.

 Στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης συστήνεται Συντονιστική Επιτροπή για τα δεδομένα του δημοσίου τομέα, η οποία αποτελεί το συντονιστικό όργανο για θέματα διαχείρισης των δεδομένων του δημοσίου τομέα.

Η Συντονιστική Επιτροπή δύναται να συγκροτεί ομάδες εργασίας για την επεξεργασία ειδικών θεμάτων, στις οποίες μπορούν να συμμετέχουν και εξωτερικοί εμπειρογνώμονες. Οι ομάδες εργασίας υποβάλλουν εκθέσεις και προτάσεις στην Επιτροπή.

6. Σημασία

Η αξία της οικονομίας δεδομένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα αυξηθεί από τριακόσια ένα δισεκατομμύρια (301.000.000.000) ευρώ το 2018 σε οκτακόσια είκοσι εννέα δισεκατομμύρια (829.000.000.000) ευρώ μέχρι το τέλος του 2025.

Ο Ν. 5188/2025, που εφαρμόζεται πάντοτε με την επιφύλαξη των διατάξεων του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 («ΓΚΠΔ»), αποτελεί μέρος ενός αναδυόμενου δικαίου των δεδομένων.

Οι ρυθμίσεις του νέου Νόμου προωθούν την κοινοχρησία των δεδομένων και τη διευκόλυνση της περαιτέρω χρήσης των προστατευόμενων δεδομένων του δημοσίου τομέα, δημιουργώντας ευκαιρίες ανάπτυξης για την εγχώρια οικονομία των δεδομένων.

Στο νέο ρυθμιστικό περιβάλλον, που φέρνει ο Νόμος, οι επιχειρήσεις τεχνολογίας καλούνται να εκμεταλλευθούν τις δυνατότητες κοινοχρησίας των δεδομένων και να εισάγουν καινοτόμες υπηρεσίες προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας.

Ο Νόμος είναι διαθέσιμος εδώ.