TSUE: Kryteria polskiej ulgi na złe długi w VAT niezgodne z prawem unijnym - Październik 2020

15 października 2020 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w polskiej sprawie C-335/19 dotyczącej kryteriów ulgi na złe długi w VAT. TSUE uznał, że przepisy ustawy o VAT przewidujące szereg wyłączeń z możliwości zastosowania ulgi na złe długi są niezgodne ze wspólnotowymi regulacjami.

Ulga na złe długi w VAT

Jeżeli podatnik nie otrzymał zapłaty z tytułu dokonanej dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju, może on dokonać obniżenia pierwotnie wykazanej kwoty podatku należnego, o ile nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona (tzw. ulga na złe długi).

Polskie regulacje uzależniają skorzystanie z ulgi na złe długi od spełnienia szeregu warunków. Między innymi wymagane jest, by dłużnik nie był w trakcie postępowania upadłościowego ani w trakcie likwidacji oraz by zarówno wierzyciel, jak i dłużnik byli zarejestrowanymi podatnikami VAT.

Wyrok TSUE w sprawie C-355/19

NSA powziął wątpliwości, czy wyżej wskazane warunki są zgodne z zasadami unijnymi, i skierował pytania prejudycjalne do TSUE. 4 czerwca 2020 r. została wydana w tej sprawie opinia Rzecznik Generalnej TSUE Juliane Kokott, która krytycznie oceniła kryteria, jakie zawiera polska ustawia o VAT w zakresie wymogu, by dłużnik nie pozostawał w trakcie postępowania upadłościowego ani w trakcie likwidacji. Rzecznik nie wypowiedziała się w zakresie pozostałych warunków przewidzianych w polskiej ustawie.

15 października 2020 r. Trybunał wydał wyrok, który idzie dalej niż wskazywała Rzecznik. W zakresie wymogu, by dłużnik nie pozostawał w trakcie postępowania upadłościowego ani w trakcie likwidacji, wyrok powiela zastrzeżenia podnoszone przez Rzecznik. Trybunał stwierdził także, że niezgodne z zasadami unijnymi jest uzależnienie możliwości korekty w ramach ulgi na złe długi od tego, by w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej mającej na celu skorzystanie z tego obniżenia dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT.

Tym samym Trybunał stwierdził, że wskazane powyżej warunki do skorzystania z ulgi na złe długi przewidziane przepisami ustawy o VAT są zbyt rygorystyczne i tym sam niezgodne z zasadami unijnymi.

Co to oznacza dla podatników?

Na skutek pozytywnego dla polskich podatników wyroku TSUE podatnicy zyskują możliwość skorzystania z ulgi na złe długi w VAT w zdecydowanie większej liczbie przypadków niż dotychczas. Daje to możliwość odzyskania kwot VAT, które zostały już odprowadzone z tytułu sprzedaży, a w przypadku których nadal nie otrzymano zapłaty – także w przypadkach, w których na podstawie polskiej ustawy prawo takie nie przysługuje.

Należy uznać, że dotyczy to także możliwości odzyskania VAT za okresy przeszłe, jeżeli nieskorzystanie z ulgi na złe długi wynikało z obowiązywania zakwestionowanych przez TSUE warunków polskiej ustawy o VAT.

Pragniemy jednocześnie wskazać, że ordynacja podatkowa przewiduje preferencyjny sposób liczenia odsetek od nadpłat powstałych w wyniku orzeczenia TSUE, pod warunkiem dochowania określonego terminu. Dlatego warto jak najszybciej podjąć działania w celu odzyskania VAT od dostaw, z tytułu których nie otrzymano zapłaty.

Alert przygotowali Michał Kwiatkowski (Senior Consultant) i Renata Łapińska (Senior Consultant)