EU Green Deal: Bardziej świadomi konsumenci
Dojrzałe organizacyjnie przedsiębiorstwa, od lat wiedzą jak ważne w postrzeganiu ich marki są strategie CSR (ang. Corporate Social Responsibility) czy raportowanie danych niefinansowych, a w swoich działaniach często wyprzedzają legislację, będąc wzorem dobrych praktyk. To jednak za mało, aby utrzymać silną pozycję na rynku. Konsumenci, jak również i inwestorzy, zazwyczaj oczekują od organizacji wyjścia poza to, co jest zapisane w przepisach prawnych.
Spełnianie wymagań interesariuszy, a zarazem zgodność z coraz to nowymi i często niejasnymi regulacjami, staje się skomplikowanym i kompleksowym zadaniem. Znaczny wzrost edukacji i świadomości w zakresie zmian klimatycznych i potencjalnych skutków katastrofy klimatycznej oraz wrażliwość na tzw. „greenwashing” zmuszają firmy do ponownego przemyślenia strategii. Zarówno tej dotyczącej zrównoważonego rozwoju, jaki i planu działań marketingowych, a także przebudowania własnych modeli operacyjnych.
Im bardziej świadomi stają się klienci, tym ciężej jest spełnić ich oczekiwania. Przykładowa zmiana koloru opakowań na ten, imitujący materiał z recyklingu, czy dopisek „BIO” na opakowaniu produktu, już od dawna nie przyniosą sukcesu. Świadomi klienci oczekują namacalnych działań, nakierowanych na rozwiązanie sedna problemu.
Nadchodzące trendy a Europejski Zielony Ład
Wspomniane tendencje związane z konsumentem pozostają spójne z raportem EY Megatrends 2020. Co ciekawe, raport ten jako jeden z najważniejszych trendów w nadchodzących latach wskazuje dekarbonizację, a więc obszar ściśle powiązany ze zrównoważonym rozwojem (ang. sustainability).
Europejski Zielony Ład również nawiązuje do koncepcji zrównoważonego rozwoju, nakreślając działania oraz cele, na których UE będzie skupiać się w nachodzących latach. Przedsiębiorstwa, planując swoje dalsze funkcjonowanie, są zmuszone wziąć pod uwagę m.in. takie aspekty jak:
- Projektowanie produktów przyjaznych środowisku (ang. Ecodesign), uwzględniające redukcję plastiku oraz wykorzystanie materiałów pochodzących z recyklingu,
- Zapobieganie powstawaniu odpadów, w tym odpadów opakowaniowych,
- Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ang. EPR - Extended Producer Responsibility),
- Nacisk na dekarbonizację oraz certyfikaty za usuwanie CO2,
- Raportowanie Danych niefinansowych,
- Zielone Zamówienia Publiczne (ang. GPP - Green Public Procurement),
Gospodarka o obiegu zamkniętym
Biorąc pod uwagę poruszone kwestie, trudno nie wspomnieć o Circular Economy, czyli o Gospodarce o Obiegu Zamkniętym. To koncepcja dot. produkcji i konsumpcji, w której maksymalnie zmniejsza się zużycie surowców, maksymalnie wydłuża się cykl życia produktu, a co za tym idzie redukcji ulega ilość wytwarzanych odpadów, a także emisji i strat energii poprzez stworzenie zamkniętego obiegu, w których odpady z jednych procesów są wykorzystywane jako surowce w innych. Takie działanie pozwala na minimalizację ilości odpadów produkcyjnych i konsumpcyjnych.
Powszechnie znane koncepcje „Zero Waste” oraz „Less Waste”, nakierowanie na Gospodarkę o Obiegu Zamkniętym, to nie jedyne zadania stojące przed przedsiębiorcami. Aby działać zgodnie ze strategią Europejskiego Zielonego Ładu, zmiany należy zacząć już od etapu projektowania produktu tak, aby był spójny z założeniami Gospodarki o Obiegu Zamkniętym. Coraz częściej firmy decydują się na dokonanie kompleksowej oceny wpływu na środowisko całego procesu wytwórczego danego produktu (Product Life Cycle Assessment). Pozwala ona uzyskać odpowiedź na pytanie, jak produkować, aby jednocześnie minimalizować negatywne skutki produkcji, procesu korzystania i utylizowania danego produktu. Dodatkowo sprzyja też poszukiwaniu oszczędności finansowych.
Europejski Zielony Ład: regulacje prawne
Bardzo ważnym aspektem Zielonego Ładu są przepisy, które będą sukcesywnie wdrażane zarówno na poziomie europejskim, jak również krajowym. Regulacje mające na celu dążenie do osiągnięcia neutralności klimatycznej, stosowania zasad Gospodarki o obiegu zamkniętym, doprowadzając tym samym do zmniejszenia ilości odpadów deponowanych na składowiskach, wymuszą zamiany w przedsiębiorstwach.
W 2018 r. na poziomie UE został wdrożony tzw. Pakiet Dyrektyw Odpadowych, z kolei w 2019 r. została wprowadzona tzn. Dyrektywa Plastikowa. W Polsce przepisy te nie zostały jeszcze implementowane, jednak już w tym momencie stanowią ogromne wyzwanie dla przedsiębiorców, przesuwając odpowiedzialność za produkt w opakowaniu i powstające z niego odpady na podmioty wprowadzające je na rynek.
Kolejnym wyzwaniem jest też zwiększanie rocznych poziomów odzysku i recyklingu dla różnych frakcji opakowań na przestrzeni najbliższych lat. Na poziomie krajowym wciąż oczekujemy przepisów w tej kwestii. Z pewnością jednak możemy się spodziewać zwiększenia kosztów zarządzania gospodarką opakowaniową i odpadami w kontekście całego systemu. Może nas również czekać nałożenie nowych obowiązków na przedsiębiorców, trudnych w chwili obecnej do przewidzenia.
To powoduje, że śledzenie zmian prawnych staje się kluczowe, a ich nieprzestrzeganie - kosztowne.
Europejski Zielony Ład - zagrożenie czy szansa?
Dla przedsiębiorstw, które do tej pory swoje działania w ramach strategii zrównoważonego rozwoju skupiały jedynie na działalności CSR-owej czy charytatywnej, nadchodzące zmiany mogą stanowić istotne zagrożenie. Z jednej strony spadek popytu spowodowany wzrostem świadomości konsumentów i rezygnacja z produktów niewpisujących się w koncept „zero waste” lub „less waste” na rzecz tych, mimo że droższych, spełniających te założenia. Z drugiej strony istnieje konieczność spełniania wymagań wspólnoty europejskiej – weryfikowana jest szybkość wprowadzenia zmian i dostosowanie się do nowych obowiązków. Do tego skalę wyzwania potęgują potencjalne sankcje za niespełnianie kryteriów Europejskiego Zielonego Ładu.
Czy zmiana musi oznaczać spadek rentowności firmy? Niekoniecznie. Korzyści i oszczędności z wprowadzenia polityki nakierowanej na zrównoważony rozwój są namacalne. Zaczynając od skupienia się na metodologii Lean , przez ograniczenia w zużyciu mediów, przejścia na zieloną energię, skrócenia łańcuchów dostaw, a co za tym idzie, oszczędności w transporcie, a na racjonalnych wyborach konsumentów skutkujących wzrostem popytu kończąc.
Dodatkowo, innowacyjność i nowe technologie wykorzystane w firmie, które wesprą osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju, będą mogły być finansowane m.in. z budżetu przeznaczonego na po Covid-ową odbudowę gospodarki (Recovery Fund) czy z innych środków europejskich, które będą przeznaczone na zmiany w przedsiębiorstwach. Nie bez znaczenia jest też współpraca między interesariuszami.
Kluczowa staje się odpowiedź na pytanie: jak dużo z produkowanych odpadów jako przedsiębiorca jestem w stanie obrócić w dodatkową wartość, działając zarówno samodzielnie, jak i wspólnie z partnerami biznesowymi, np. dostawcami? Warto skorzystać z szansy, jaką daje nam zmiana, zwiększając swoje przychody i przy okazji eliminując negatywny wpływ na środowisko, doprowadzając do sytuacji, gdzie każdy może tylko zyskać.
Podsumowanie
Członkostwo w Unii Europejskiej sprawia, że Europejski Zielony Ład będzie dotyczył wszystkich polskich przedsiębiorców. To, czy stanie się zagrożeniem czy szansą na uzyskanie przewagi zależy od działań, które zostaną podjęte i celów, które firmy sobie wyznaczą.