Sejm w dniu 28 marca 2020 r. uchwalił ustawę (i przekazał do Senatu), która reguluje zagadnienia związane z ochroną polskiej gospodarki przed skutkami kryzysu wywołanego przez epidemię wirusa SARS-CoV-2.
Jako istotny element tarczy antykryzysowej, wspomniana ustawa w odniesieniu do cudzoziemców zawiera rozwiązania abolicyjne, które pokrótce zostaną omówione poniżej.
Wydłużenie terminów na złożenie wniosków o udzielenie zezwolenia
Zgodnie z postanowieniami ustawy, jeżeli termin do złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy wypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonych w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, to termin ten ulega przedłużeniu do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania odpowiednio stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Dla jasności sytuacji ustawodawca uznaje wprost pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie biegu przedłużonego terminu, za legalny. Warunkiem takiego uznania jest jednak złożenie w tym okresie stosownego wniosku.
W konsekwencji niniejszej regulacji wydłużeniu ulega okres, w którym cudzoziemiec może złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy. Cudzoziemiec może złożyć wniosek o udzielenie kolejnego zezwolenia w ostatnim dniu swojego legalnego pobytu, który wypadać będzie, zgodnie z regulacją, z upływem 30. dnia następującego po odwołaniu wspomnianych stanów zagrożenia epidemicznego lub epidemii.
Zasadniczo uznanie legalności pobytu cudzoziemca określone w art. 108 ust. 1 pkt 2 ustawy o cudzoziemcach następuje na czas od złożenia wniosku do wydania decyzji ostatecznej w sprawie rozpoznania wniosku o udzielenie stosownego zezwolenia. W opisywanym przypadku ustawodawca ustanowił odrębne rozwiązanie, odwołując się jedynie do uregulowania w art. 108, co może być w powyższym przypadku nieco mylące.
Adekwatne rozwiązanie przyjęto w stosunku do szeregu instytucji prawnych dotyczących legalizacji cudzoziemców. Zatem znalazło ono zastosowanie do przedłużenia wizy, umożliwiając złożenie wniosku o przedłużenie wizy w nowym, przedłużonym terminie. Ponadto z przedłużonego, 30-dniowego terminu na składanie wniosków korzystać będą również cudzoziemcy, którzy chcą złożyć wniosek o udzielenie:
- kolejnego zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa udziela się, gdy celem pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz
- zezwolenia na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż, w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa
- zezwolenia na pobyt stały
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej
Rozwiązanie to znajdzie również zastosowanie w stosunku do cudzoziemców, którzy zamierzają przedłużyć swój pobyt w ramach ruchu bezwizowego (dotyczy to jedynie obywateli wybranych państw, z którymi Polska podpisała umowy o zniesieniu obowiązku wizowego i które przewidują możliwość przedłużenia pobytu w ramach tego ruchu).
Przedłużenie ważności udzielonych zezwoleń na pobyt czasowy
Niezwykle istotnym dla pobytu cudzoziemców jest przepis dotyczący przedłużenia okresu ważności udzielonych zezwoleń na pobyt czasowy. Jeżeli ostatni dzień okresu ważności zezwolenia na pobyt czasowy przypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonych w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, to okres ważności tego zezwolenia ulega przedłużeniu z mocy prawa do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania odpowiednio stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. W powyższym przypadku nie wymienia się wydanego dokumentu – karty pobytu, który zachowuje ważność do upływu okresu ważności właściwego zezwolenia.
Wykonywanie pracy przez cudzoziemca
Prawodawca przewidział również możliwość przedłużenia okresów umożliwiających legalne wykonywanie pracy przez cudzoziemców, zrównując je terminowo z okresami umożliwiającymi legalizację ich pobytu, a opisanymi powyżej. Oznacza to, że cudzoziemiec będzie mógł podjąć i wykonywać pracę na podstawie wszystkich rodzajów zezwoleń na pracę oraz zezwolenia na pracę sezonową w przedłużonym okresie upływającym z końcem 30. dnia następującego po dniu odwołania odpowiednio stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Zezwolenia te zachowują bowiem swoją ważność przez wskazany powyżej okres.
Tożsame rozwiązanie zostało zastosowane w odniesieniu do cudzoziemców wykonujących pracę na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, wpisanym do ewidencji oświadczeń.
Przepisy jedynie wydłużają okresy obowiązywania zezwoleń na pracę, zezwoleń na pracę sezonową oraz złożonych oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy wpisanych do ewidencji oświadczeń. W pozostałym zakresie, w odniesieniu do tych instytucji obowiązują przepisy ogólne prawa, a więc przepisy ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Pomimo braku odpowiednich uregulowań należy domniemywać, że nic nie stoi na przeszkodzie, ażeby w omawianym, przedłużonym okresie obowiązywania zezwoleń na pracę oraz wpisu do ewidencji oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy, podmiot uprawniony (pracodawca) złożył wniosek o wydanie kolejnego zezwolenia na pracę lub złożyć kolejne oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy, bądź dokonać zmiany treści wspomnianych dokumentów. Będzie to jednak wymagać odpowiedniego działania przewidzianego przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Powrót cudzoziemców
Wprowadzono również regulacje dotyczące cudzoziemców, którzy z mocy prawa są obowiązani do wyjazdu z terytorium Polski. Dotyczy to tych kategorii osób, których wnioski o zalegalizowanie pobytu lub udzielenie ochrony międzynarodowej zostały rozpatrzone negatywnie, szczegółowo wymienionych w art. 299 ust. 6 ustawy o cudzoziemcach. Zasadniczo, w większości przypadków, cudzoziemiec, który otrzymał decyzję ostateczną o odmowie wydania lub cofnięciu mu wizy, odmowie udzielenia lub cofnięciu zezwolenia pobytowego lub odmowie objęcia ochroną międzynarodową, a także cofnięcia udzielonej zgody na pobyt ze względów humanitarnych powinien wyjechać w ciągu 30 dni od otrzymania decyzji w niniejszej sprawie. Jeżeli zatem termin do opuszczenia przez cudzoziemca terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19, to termin ten ulega przedłużeniu do upływu 30. dnia następującego po odwołaniu tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.
Również osoby, którym została wydana decyzja o zobowiązaniu do powrotu, z określeniem terminu dobrowolnego powrotu, ujęte zostały w niniejszej ustawie. Termin dobrowolnego powrotu, zgodnie z art. 315 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach, określa się na okres od 15 – 30 dni. Analogicznie do przypadku opisanego powyżej, jeżeli ostatni dzień wspomnianych terminów wypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19, termin ten ulega przedłużeniu do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.
