Zmiany w przepisach dotyczących listów zastawnych i banków hipotecznych – rewolucja czy ewolucja?

Nowelizacja wprowadza do porządku prawnego definicję listu zastawnego, która w swojej treści uwzględnia mechanizm tzw. podwójnego regresu (ang. dual recourse), zgodnie z którym inwestorzy będą uprawnieni do dochodzenia roszczeń zarówno od emitentów czyli banków hipotecznych, jak również z puli aktywów stanowiących zabezpieczenie listów zastawnych wyodrębnionej do osobnej masy upadłościowej, w przypadku upadłości banku hipotecznego.

Wprowadzenie powyższej zasady pozwoli na większe zabezpieczenie interesu inwestorów lokujących swoje aktywa w tego typu papierach wartościowych.

W ramach nowelizacji rozszerzono również katalog stanowiący podstawę emisji listów zastawnych o wierzytelności banku hipotecznego pochodzących z papierów wartościowych takich jak:

• papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego oraz

• papiery wartościowe poręczane lub gwarantowane przez Skarb Państwa, których emitentem jest Bank Gospodarstwa Krajowego.

Jednocześnie papiery wartościowe, które będą mogły stanowić podstawę emisji listów zastawnych nie będą mogły podlegać obciążeniom. Ponadto, dodatkowe ograniczenie przewidziano w odniesieniu do papierów wartościowych emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz Bank Gospodarstwa Krajowego, które nie będą mogły zakładać  ograniczenia odpowiedzialności emitenta za zobowiązania wynikające z tych papierów wartościowych.

Powyżej opisane rozszerzenie podstaw emisji ma na celu znaczące zwiększenie skali emisji publicznych listów zastawnych oraz pozytywny wpływ na rozwój możliwości finansowania na szczeblu samorządowym.

Zgodnie z zapisami Dyrektywy możliwość wydłużenia przez instytucje kredytowe terminu zapadalności obligacji zabezpieczonych powinna być dopuszczalna wyłącznie wówczas, gdy wystąpiły obiektywne i jasno zdefiniowane zdarzenia przewidziane w prawie krajowym, które służą zapobieganiu przypadkom niewykonania zobowiązania (lub oczekuje się ich wystąpienia w bliskiej przyszłości). Oznacza to, że instytucje kredytowe emitujące obligacje zabezpieczone nie są uprawnione dyskrecjonalnie podejmować decyzji w zakresie przedłużenia terminów ich zapadalności.

W konsekwencji, nowelizacja wprowadza przepis wskazujący, że do przedłużenia terminu wykupu listu zastawnego może dojść wyłącznie w przypadku ogłoszenia upadłości banku hipotecznego. Mechanizm ten ma na celu ułatwienie przeprowadzenia uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowej oraz jednoczesne zabezpieczenie wierzycieli przed gwałtowną wyprzedażą aktywów banku hipotecznego.

Ograniczenie możliwości przedłużania terminu wykupu listów zastawnych jest kolejnym mechanizmem, który ma na celu minimalizację ryzyka po stronie inwestorów i wraz z innymi zmianami z pewnością przyczyni się do popularyzacji emisji tego typu papierów wartościowych.

Nowelizacja konstytuuje zasadę emitowania listów zastawnych przez bank hipoteczny w ramach programu emisji listów zastawnych po uprzednim uzyskaniu odpowiedniego zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego („KNF”) na utworzenie banku hipotecznego oraz zezwolenia na rozpoczęcie działalności przez bank hipoteczny lub zmianę statutu banku hipotecznego. W toku postępowań o uzyskanie przedmiotowych zezwoleń KNF będzie zobowiązana do dokonania oceny zdolności danego podmiotu do przeprowadzenia emisji w ramach programu.

Ponadto, znowelizowane przepisy zawierają katalog niezbędnych elementów składowych programu emisji listów zastawnych.

Wprowadzenie obowiązku dokonywania emisji w oparciu o program emisji listów zastawnych pozwoli na ustrukturyzowanie takich emisji oraz umożliwi inwestorom dokładną ocenę profilu takiego programu i związanego z nim ryzyka.

Na banki hipoteczne emitujące listy zastawne zostanie nałożony obowiązek opracowania i wdrożenia procedur monitorowania utrzymywania ciągłości ubezpieczenia od zdarzeń losowych dot. nieruchomości, które stanowią zabezpieczenie wierzytelności banku. Ubezpieczenie powinno obowiązywać przez cały okres, w którym wierzytelności będą wpisane do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych.

Niezależnie od zmian w zakresie emisji listów zastawnych nowelizacja wprowadza również zmiany w ustawie o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Zmiany mają na celu, przede wszystkim, zmianę instytucji wezwania do zapisywania się na sprzedaż/zamianę akcji spółek publicznych oraz wzmocnienie ochrony akcjonariuszy mniejszościowych. 

Najważniejsze zmiany to m.in.:

• wprowadzenie progu 50% liczby głosów na walnym zgromadzeniu spółki jako progu, po przekroczeniu którego powstaje obowiązek ogłoszenia zapisywania się na sprzedaż lub zamianę wszystkich pozostałych akcji spółki;

• dopracowanie przepisów o zabezpieczeniu finansowym ogłaszanego wezwania;

• wprowadzenie zasady solidarnej odpowiedzialności podmiotów zobowiązanych do ogłoszenia wezwania;

• wprowadzenie zobowiązania wzywającego do wyrównania ceny za akcje wszystkim podmiotom, które zbyły akcje w wezwaniu w przypadku prawomocnego orzeczenia sądu, z którego wynika obowiązek wzywającego do zapłaty pojedynczemu akcjonariuszowi, który zbył akcje w wezwaniu, wyższej ceny niż cena zapłacona w wezwaniu.

Zrewidowane podejście do kwestii wezwań ma na celu znaczne usprawnienie procedur  sprzedaży akcji oraz jednocześnie zwiększenie ochrony akcjonariuszy mniejszościowych spółek publicznych.