Prawo antykorupcyjne w Japonii

Już napisana w 604 roku przez księcia Jushichijo Kenpo, licząca siedemnaście artykułów konstytucja zawierała przepisy wprost zakazujące łapówkarstwa. Współcześnie Japonia ma jedną z największych gospodarek świata i jest w czołówce najmniej skorumpowanych państw.

W Indeksie Percepcji Korupcji Transparency International za 2022 rok Japonia zajęła 18 miejsce wśród 180 klasyfikowanych państw. Uzyskała 73 punkty na 100 możliwych i jest niekwestionowanym liderem w regionie. Najlepszy wynik – 76 punktów Japonia miała w 2014 roku. Dla porównania, najlepsza w rankingu za 2022 rok Dania uzyskała 90 punktów. [1]

Konstytucja z siódmego wieku w artykule piątym stanowiła, że skargi prawne trzeba rozpatrywać bezstronnie. „Jeśli człowiek, który ma orzekać w sprawach sądowych, bierze pod uwagę swój motyw i rozpatruje sprawy w celu otrzymania łapówki, wówczas pozwy bogacza będą jak kamień rzucony do wody, nie napotykający oporu, podczas gdy skargi biednego będą jak woda wylana na kamień.” W takiej sytuacji biedak nie będzie wiedział, gdzie szukać sprawiedliwości ani jak się zachowywać – stwierdził autor. [2]

Współczesne prawo antykorupcyjne Japonii opiera się na kodeksie karnym, który reguluje sprawy krajowego przekupstwa funkcjonariuszy publicznych. Drugim aktem prawnym zajmującym się przekupstwem zagranicznych funkcjonariuszy publicznych jest ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Korupcja krajowych funkcjonariuszy publicznych

Art. 198 k.k. Japonii zakazuje wręczania, proponowania lub obiecywania łapówek funkcjonariuszom publicznym w związku z pełnionymi przez nich obowiązkami.

Za funkcjonariuszy publicznych kodeks uznaje funkcjonariuszy państwowych i samorządowych, członków gremiów i komisji oraz innych pracowników wykonujących zadania publiczne. Za funkcjonariuszy uznaje się też osoby, które złożyły rezygnację z pełnienia funkcji. Przepisom karnym podlegają też osoby, które dopiero staną się funkcjonariuszami publicznymi. [3]

Za urzędników publicznych są też uznawani pracownicy niektórych quasi publicznych instytucji jak na przykład Bank Japonii, szpitale, uniwersytety, czy byłe firmy państwowe jak Japan Railways, Japan Tobacco. Przepis obejmuje też obywateli innych państw dopuszczających się korumpowania funkcjonariuszy na terenie Japonii jak i przyjmowania łapówek przez funkcjonariuszy japońskich poza terytorium kraju.

Kodeks karny przewiduje, że funkcjonariusz publiczny, który w związku z obowiązkami przyjmie, nakłania, lub obiecuje przyjąć łapówkę podlega każe do pięciu lat pozbawienia wolności. Osoba wręczająca, obiecująca, czy oferująca łapówkę funkcjonariuszowi podlega karze do trzech lat więzienia lub grzywnie do 2,5 miliona jenów (ponad 83 tysiące PLN). Przepisy mają zastosowanie wyłącznie do osób a nie do podmiotów gospodarczych.

Pewne uściślenia zawiera Krajowy Kodeks Etyki Służby Publicznej. Zabrania on przyjmowania jakichkolwiek prezentów urzędnikom od interesantów, z którymi mają do czynienia służbowo. Wyżsi urzędnicy muszą też co kwartał zgłaszać wszystkie prezenty, również te niematerialne o wartości powyżej 5000 jenów (około 167 PLN).

Korumpowanie zagranicznych funkcjonariuszy publicznych

Korumpowania zagranicznych funkcjonariuszy publicznych zabrania art. 18 ust. 1 japońskiej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Aby kryminalizować przekupstwo tego rodzaju i tym samym dostosować prawo do wymogów Konwencji OECD w sprawie zwalczania przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy ustawa została znowelizowana w 1998 roku.

Przepis działa bardzo szeroko. Chodzi o wszelkie czynności gospodarcze wykraczające poza granice kraju. Penalizowane jest nie tylko bezpośrednie korumpowanie osoby decyzyjnej, ale i wręczanie łapówki innej osobie w celu nakłonienia jej do wywarcia wpływu na decydenta. Szeroki jest też katalog osób uznanych za funkcjonariuszy zagranicznych obejmujący na przykład również osoby pracujące w firmach z przewagą kapitału państwowego.

Kara przewidziana dla osoby fizycznej przekupującej funkcjonariusza to do pięciu lat więzienia albo grzywna do pięciu milionów jenów (niespełna 170 tysięcy PLN). Niezależnie przewidziana jest też odpowiedzialność dla podmiotu, w imieniu którego doszło do przekupstwa. Tu kara wynosi do 300 milionów jenów (ponad 10 milionów PLN).

Zobacz również

Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. „Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków”

Compliance Roadmap: Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach Compliance Officera

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap. Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach compliance officera".

Dyrektywa o ochronie sygnalistów, a postępowania wyjaśniające

Jednym z nowych obowiązków nakładanych przez dyrektywę o ochronie sygnalistów jest konieczność prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających. Sednem tego zagadnienia, a jednocześnie kluczowym wyzwaniem dla spółek i organów zarządczych będzie kwestia wykazania, że przy podejmowaniu działań następczych dochowano należytej staranności. W przeciwnym razie spółka może narażać się na negatywne konsekwencje.

Trzy linie obrony - kto jest odpowiedzialny za zarządzanie ryzykiem?

Model trzech linii obrony, do którego odwołują się m.in. Dobre praktyki spółek notowanych na GPW, wskazuje, że za zarządzanie ryzykiem odpowiedzialni są (w różnym stopniu i zakresie): pracownicy operacyjni jako właściciele ryzyk, ich przełożeni, czyli menedżerowie ryzyk, którzy stoją na drugiej linii obrony oraz audyt wewnętrzny będący trzecią linią obrony, który podobnie jak w przypadku pozostałych procesów pełni funkcję stricte kontrolną.

Ochrona sygnalistów przed odwetem

Najistotniejszym celem dyrektywy o ochronie sygnalistów, jest uniemożliwienie stosowania działań odetowych wobec sygnalisty zgłaszającego przypadki naruszenia prawa Unii Europejskiej.

Kto to jest sygnalista?

Polska jest w gronie państw, w których obowiązek wdrożenia rozwiązań umożliwiających zgłaszanie nieprawidłowości jest uregulowany tylko częściowo. Wynika to np. z ustaw regulujących działalność instytucji finansowych.

Ochrona sygnalistów (whistleblowing)

Prawo dotyczące ochrony sygnalistów zobowiązuje firmy do udostępnienia kanałów umożliwiających poufne zgłaszanie naruszeń, wdrożenie mechanizmów praktycznie chroniących sygnalistów przed odwetem oraz wypracowanie zasad rozpatrywania zgłoszeń w ściśle określonych terminach. Sprawdź jak możemy pomóc w dostosowaniu firmy do nowych przepisów.

Polska ustawa sankcyjna

16 kwietnia 2022 r. weszła w życie polska ustawa sankcyjna. Dotyczy szczególnych rozwiązaniań w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Jakie zmiany wprowadza?

Sankcje gospodarcze nałożone na Rosję z perspektywy polskich przedsiębiorstw. Co zmienia zakaz eksportu do Rosji?

UE, USA i Wielka Brytania wprowadzają kolejne pakiety sankcje gospodarcze nałożone na Rosję., m.in. zakaz eksportu do Rosji i Białorusi. W konsekwencji zostały wprowadzone sankcje odwetowe Rosji. Co to oznacza dla polskich przedsiębiorców?

Ryzyko sankcyjne. Co oznaczają sankcje gospodarcze dla przedsiębiorców?

Jak działają sankcje gospodarcze? Co to są listy sankcyjne i ryzyko sankcyjne? Sprawdź, jak wprowadzane sankcje wpływają na prowadzenie biznesu i jak bronić się przed ryzykiem sankcyjnym?

Klapki na oczach czy szerokie horyzonty?

Światowe Badanie Uczciwości w Biznesie 2022 ukazuje jak usprawnienie ładu korporacyjnego może zwiększyć uczciwość biznesu

Czas na ochronę sygnalistów - badanie EY

W przeddzień wejścia w życie Dyrektywy UE o ochronie sygnalistów* zapytaliśmy polskie spółki, które od 17 grudnia 2021 r. będą podlegały jej wymogom, o ich stopień gotowości oraz wyzwania, z którymi się zmagają. Wyniki naszego badania zbiegają się w czasie z zamieszczeniem w wykazie prac legislacyjnych polskiego projektu** ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, którego przyjęcie planowane jest w IV kwartale 2021r.


                       Kontakt

    Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.