CBDC – waluty cyfrowe banków centralnych

Waluty cyfrowe banków centralnych (CBDC) stały się ostatnio przedmiotem rozważań na całym świecie. W 2020 r. pandemia COVID-19 zmusiła społeczeństwa na całym świecie do izolacji. Nowa rzeczywistość spowodowała zmiany trendów w metodach płatności, wiele osób zaczęło coraz chętniej przenosić swoje zakupy do sieci. Strach o przyszłość i kryzys w wielu gałęziach biznesu, takich jak turystyka, lotnictwo i gastronomia, wywołały niepewność na światowym rynku. 

Słowo pandemia było czymś zupełnie obcym zarówno dla rządzących jak i zwykłych obywateli. Wprowadzano różnego rodzaju ograniczenia w przemieszczaniu się, w niektórych miejscach na świecie obowiązywała godzina policyjna. W przypadku zachorowania lub styczności z osobą zakażoną wirusem należało przejść 14-dniową kwarantannę, która była nadzorowana przez służby. Za złamanie zasad izolacji groziły wysokie kary finansowe, czasami też odpowiedzialność karna. ‘’Nowa rzeczywistość’’ wywoływała strach i falę frustracji. Pojawiało się wiele nieprawdziwych informacji, które były powielane przez użytkowników mediów społecznościowych. Słowa ‘’dezinformacja’’ i ‘’fake news’’ padały codziennie zarówno w mediach, jak i w domach zwykłych ludzi . W przestrzeni publicznej pojawiały się spekulacje o możliwości zamrożenia przez rządzących środków finansowych zwykłych obywateli.

Z powodu surowych restrykcji nałożonych przez rządy na całym świecie w związku z pandemią , część osób straciła zaufanie do władz i systemu bankowego. Ludzie w obawie przed nieznaną dotąd rzeczywistością zaczęli wypłacać pieniądze z banków. Inwestorzy rozczarowani kondycją rynków finansowych zaczęli szukać alternatyw, którymi okazały się kryptowaluty. Cena Bitcoina na początku pandemii wynosiła 7300 dolarów, a w 2021 roku wzrosła do 69 000 dolarów. Wzrost zainteresowania Bitcoinem zmusił władze do wdrożenia procedur i rozwiązań dla walut cyfrowych. W związku z tym, że kryptowaluty opierają się na technologii blockchain, publiczna pozostaje jedynie informacja o wartości transakcji dokonanych na rynku. Dane personalne użytkowników nie są udostępniane. Dzieje się tak, gdyż technologia blockchain pozwala na swobodne szyfrowanie informacji, według preferencji projektanta waluty. Wysoki poziom anonimowości budzi obawy związane z praniem pieniędzy i pogłębieniem problemu czarnego rynku. Podczas gdy 15 krajów zakazało kryptowalut, w innych jurysdykcjach rozpoczęto prace nad wykorzystaniem blockchainu w oficjalnych systemach monetarnych.

Co to jest CBDC?

Waluty cyfrowe banku centralnego (CBDC) to forma waluty cyfrowej emitowanej przez bank centralny danego kraju. Opierają się na tej samej technologii co kryptowaluty. Główną różnicą pomiędzy kryptowalutami a CBDC jest ich status prawny. Podczas gdy te pierwsze są zdecentralizowane i zapewniają pewien poziom anonimowości, CBDC są regulowane przez władze, a ich wartość ustalana jest przez bank centralny i odpowiada fiducjarnej walucie kraju. Głównym celem scentralizowanych walut cyfrowych jest zwiększenie efektywności płatności i obniżenie kosztów transakcji. Dzięki wykorzystaniu technologii blockchain waluta cyfrowa jest zapisywana i rejestrowana przez bank centralny, a co za tym idzie, pośrednicy w przeprowadzaniu transakcji zostają zredukowani. Aby zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa i przejrzystości, każda inicjowana transakcja jest weryfikowana i zatwierdzana przez bank centralny lub uprawnioną instytucję finansową. Systemy CBDC zostały zaprojektowane tak, aby priorytetowo traktować prywatność i bezpieczeństwo. Po zarejestrowaniu transakcji system szyfruje dane osobowe zamieniając je w pseudonimy. Banki centralne mogą współpracować ze sobą i zawierać umowy umożliwiające transakcje transgraniczne, aby zapewnić swobodną wymianę handlową na szczeblu międzynarodowym. Wartość CBDC jest zabezpieczona, ponieważ są one wspierane przez rząd emitujący. Jest to przeciwieństwo kryptowalut, których wartość budowana jest jedynie przez zaufanie ich posiadaczy. Waluty cyfrowe uważane są za alternatywę dla osób, które nie korzystały wcześniej z usług bankowych. Według Rady Gubernatorów Systemu Rezerwy Federalnej, w USA w 2020 roku 5% dorosłych nie posiadało konta bankowego. Ponadto wśród użytkowników rachunków bankowych około 13% osób korzystało z drogich alternatywnych usług finansowych, takich jak przekazy pieniężne oraz czeki. Dzięki technologii blockchain, która eliminuje zbędnych pośredników, droga pieniędzy do beneficjenta końcowego jest krótsza, a co za tym idzie, koszty zredukowane są do minimum.

Rodzaje CBDC

Istnieją dwa rodzaje CBDC: hurtowe i detaliczne.

Hurtowe CBDC przeznaczone są dla instytucji finansowych. Banki centralne mogą wykorzystywać narzędzia polityki pieniężnej do wpływania na waluty cyfrowe. Można to zrobić w taki sam sposób, jak w przypadku waluty fiducjarnej.

Detaliczne waluty CBDC to wspierane przez rząd waluty cyfrowe używane przez konsumentów i przedsiębiorstwa. Istnieją dwa rodzaje detalicznych CBDC:

• Detaliczne CBDC oparte na tokenach - dostępne za pomocą kluczy prywatnych, kluczy publicznych lub obu równocześnie.
• Detaliczne CBDC oparte na koncie - wymagają identyfikacji cyfrowej, aby uzyskać dostęp do konta.

Zalety CBDC

CBDC ma kilka zalet, które mogą wspierać zarówno rozwój systemu finansowego, gospodarki jaki i całego społeczeństwa:

• Niższe koszty transakcji: Transakcje z wykorzystaniem CBDC mogą być tańsze niż tradycyjne płatności, szczególnie w handlu transgranicznym i przekazach pieniężnych.
• Przejrzystość: Dzięki wykorzystaniu technologii blockchain transakcje są rejestrowane i weryfikowane. Technologia ta może zredukować do minimum problem unikania podatków oraz prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.
• Elastyczność: Banki centralne mogą programować waluty zgodnie ze swoimi potrzebami nadając im różne funkcje.

Wady cyfrowej waluty banku centralnego

Cyfrowe waluty emitowane przez banki centralne poza wieloma pozytywnymi aspektami mają również swoje wady, które budzą obawy w oczach potencjalnych użytkowników:

• Obawy dotyczące prywatności: rejestrowanie transakcji budzi obawy dotyczące naruszeń prywatności. Władze mają dostęp do wszystkich szczegółów transakcji, które można wykorzystać na wiele sposobów.
• Zagrożenia dla cyberbezpieczeństwa: Technologia jest stosunkowo nowa, dlatego też może być podatna na cyberataki i oszustwa. Bez odpowiednich procedur i infrastruktury technicznej, wdrożenie waluty cyfrowej w globalnej skali może spowodować nasilenie cyberprzestępczości.
• Wpływ na banki komercyjne: waluty cyfrowe mogą zmniejszyć popyt na tradycyjne depozyty. W efekcie może to spowodować niewystarczającą ilość środków niezbędnych do zabezpieczenia potrzeb kredytowych.
• Wykluczenie technologiczne: CBDC opiera się wyłącznie na technologiach cyfrowych. Na świecie żyje nadal wiele osób niepotrafiących sprawnie poruszać się w wirtualnym świecie. Pozbawienie tej grupy ludzi tradycyjnego pieniądza rodzi ryzyko wykluczenia finansowego, bądź uzależnienia od pomocy innych osób.
• Wyzwania operacyjne: Wdrożenie CBDC wymaga znaczących zmian. Rządy muszą na nowo stworzyć regulacje prawne, zainwestować w infrastrukturę techniczną, jak również przeszkolić personel na różnych szczeblach. Przeprowadzenie tak dużej transformacji wiąże się z ogromnymi nakładami finansowymi.
• Polityka międzynarodowa: Potencjalne problemy regulacyjne spowodowane różnymi podejściami władz mogą mieć wpływ na rynki wymiany walut i dynamikę handlu międzynarodowego.
• Zależność od technologii: Waluty cyfrowe oparte są wyłączne na technologii i nie mają analogowego odpowiednika. W sytuacji awarii systemów istnieje ryzyko wstrzymania płynności w płatnościach, a co za tym idzie strat w sektorze przedsiębiorstw i problemy w codziennych płatnościach dla osób fizycznych.
• Bariery technologiczne: Na świecie istnieje wiele miejsc, w których dostęp do Internetu pozostaje nadal na niskim poziomie. Może to rodzić konsekwencje w postaci ograniczonej możliwości w dokonywaniu transakcji.

Wdrażanie CBDC na świecie

Kraje na całym świecie eksplorują waluty cyfrowe. Do chwili obecnej 11 państw wdrożyło CBDC:

• Bahama
• Antigua & Barbuda
• St. Kitts & Nevis
• Monserrat
• Dominika
• Saint Lucia
• Saint Vincent i Grenadyny
• Grenada
• Nigeria

Powyższe kraje wdrożyły CBDC, jednak waluty cyfrowe nie zastąpiły tradycyjnego pieniądza. Kraje testują to rozwiązanie, ale liczba użytkowników nie jest nawet bliska połowie populacji, oscylując w granicach 10-20%.

Stany Zjednoczone Ameryki

Podsekretarz skarbu USA ds. finansów krajowych Nellie Liang ogłosiła utworzenie międzyagencyjnej grupy roboczej w celu zbadania rozwoju i możliwości CBDC. W skład grupy wejdą przedstawiciele Departamentu Skarbu, Rezerwy Federalnej, Rady Bezpieczeństwa Narodowego i innych odpowiednich agencji rządowych.

Wielka Brytania

W lutym 2023 r. Bank Anglii i Ministerstwo Skarbu opublikowały dokument konsultacyjny, w którym przedstawiły argumenty za funtem cyfrowym. W dokumencie stwierdzono, że jest zbyt wcześnie, aby podjąć decyzję o wprowadzeniu cyfrowego funta, ale przygotowania do tej decyzji trwają.

Strefa euro

Europejski Bank Centralny (EBC) ogłosił, że aktywnie rozważa stworzenie cyfrowej wersji euro.

Chiny

Chiny rozwijają cyfrową walutę zwaną cyfrowym juanem – znaną również jako e-yuan, e-CNY, cyfrowy renminbi lub cyfrowy RMB. Władze lokalne włączają cyfrowego juana do codziennych programów publicznych. Na przykład od kwietnia 2022 r. mieszkańcy prowincji Zhejiang będą mogli używać cyfrowego juana do płacenia podatków i ubezpieczenia społecznego.

Wnioski

Wraz ze spadkiem popularności gotówki, kraje na całym świecie zaczęły bacznie przyglądać się nowym trendom w preferencjach depozytów i metod płatności.  Kryptowaluty i również pandemia COVID-19 przyczyniły się do ogromnych zmian w cyfryzacji społeczeństw. Banki centralne ciężko pracują, aby przekonać społeczeństwa do CBDC. Mimo wszystko zastąpienie tradycyjnych pieniędzy walutami cyfrowymi wymaga niezawodnej infrastruktury i dobrze przygotowanych przepisów. Władze muszą przekonać sceptycznych obywateli i zapewnić dostęp do CBDC nawet w najbardziej odległych miejscach. Dopiero rozwiązanie wszystkich problemów dotyczących walut cyfrowych może skłaniać do refleksji na ewentualnym wyeliminowaniem pieniądza fiducjalnego.