Nowe przepisy sankcyjne, mające na celu harmonizację i ujednolicenie wdrażania sankcji UE w państwach członkowskich

Unia Europejska od jakiegoś czasu borykała się z wyzwaniami wynikającymi ze zróżnicowania mechanizmów egzekwowania przepisów sankcyjnych i nakładania związanych z nimi kar. W marcu 2024 r. Parlament Europejski uchwalił przepisy mające na celu wprowadzenie spójnego podejścia w poszczególnych krajach wspólnoty.

Unia Europejska stanęła przed nowymi wyzwaniami związanymi ze zróżnicowanym podejściem państw członkowskich do egzekwowania sankcji. Obecnie, proces definiowania kar nakładanych za naruszanie sankcji zależy od mechanizmów egzekwowania prawa w poszczególnych państwach członkowskich. Różnorodność podejść i poziomów egzekwowania przestrzegania sankcji w państwach członkowskich Unii Europejskiej negatywnie wpływa na skuteczność działania mechanizmów restrykcyjnych Unii Europejskiej. Natomiast, w marcu 2024 r., Parlament Europejski przegłosował nowe przepisy mające na celu harmonizację i ujednolicenie wdrażania sankcji UE w państwach członkowskich. [1] [2]

Jakie czyny stanowią przestępstwo?

Zgodnie z nową dyrektywą, następujące działania będą podlegały konsekwencjom karnym:

• bezpośrednie lub pośrednie udostępnianie funduszy lub zasobów gospodarczych podmiotom objętym sankcjami. Zakaz obejmuje również zasoby gospodarcze, które mogłyby zostać wykorzystane na rzecz podmiotów objętych sankcjami;
• brak zamrożenia funduszy lub zasobów gospodarczych, które należą do/są własnością/są utrzymywane/kontrolowane przez podmioty objęte sankcjami;
• ułatwienie/wspieranie działalności tranzytowej dla podmiotów i osób objętych sankcjami;
• dokonanie transakcji z państwem trzecim, podmiotami i organami państwa trzeciego, które są własnością podmiotów objętych sankcjami lub są przez nie kontrolowane;
• handel, import, eksport, sprzedaż, zakup, transfer, tranzyt lub transport towarów, a także świadczenie usług pośrednictwa, pomocy technicznej lub innych usług związanych z tymi towarami;
• świadczenie usług finansowych lub wykonywanie działalności finansowej na rzecz podmiotów objętych sankcjami;
• świadczenie usług innych (niż finansowe) na rzecz podmiotów objętych sankcjami.
• schematy obchodzenia sankcji, takie jak:
  • wykorzystywanie podmiotów trzecich do przekazywania lub rozporządzania w inny sposób funduszami lub zasobami gospodarczymi bezpośrednio lub pośrednio będącymi własnością/posiadanymi/kontrolowanymi przez podmioty objęte sankcjami;
  • dostarczanie fałszywych lub wprowadzających w błąd informacji w celu ukrycia udziału podmiotów objętych sankcjami w posiadaniu/sprawowaniu kontroli;

    własnością/przechowywanych/kontrolowanych przez podmioty sankcjonowane.

Jakie kary są przewidywane dla osób prawnych?

Dyrektywa zawierała szereg surowych środków prewencyjnych i kar, które mają być stosowane wobec osób prawnych w przypadku naruszenia sankcji. Wśród środków tych wymieniono:

• wykluczenie i ograniczenia związane z dostępem do finansowania publicznego, w tym udziału w przetargach i innych programach rządowych;
• cofnięcie licencji oraz zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej;
• zamykanie/likwidacja osób prawnych;
• umieszczenie pod nadzorem sądowym;

Na podstawie dyrektywy przekazywanie przez osoby prawne informacji wprowadzających w błąd i nieprzestrzeganie wymogów prawnych może skutkować nałożeniem na osoby prawne grzywny w wysokości 1 % całkowitego światowego obrotu osoby prawnej w roku obrotowym poprzedzającym decyzję nakładającą grzywnę.

Jeśli chodzi o pozostałe przypadki naruszenia sankcji i obchodzenia sankcji (np. świadczenie usług, brak zamrożenia aktywów, ułatwianie wzbogacenia lub dostępu do środków finansowych podmiotów objętych sankcjami, wspieranie systemów obchodzenia sankcji, inne nielegalne działania), na osobę prawną może zostać nałożona grzywna w wysokości 5% całkowitego światowego obrotu osoby prawnej w roku obrotowym poprzedzającym decyzję nakładającą grzywnę.

Odpowiedzialność karna może zostać rozszerzona również na osoby fizyczne w ramach osób prawnych, które popełniają, podżegają lub dopuszczają się pomocnictwa w popełnieniu przestępstwa.

Jakie kary grożą osobom fizycznym?

Zgodnie z informacjami dostępnymi w dyrektywie, ustalono próg od którego osoby fizyczne mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności karnej. Wartość funduszy lub aktywów związanych z naruszeniem sankcji powinna wynosić co najmniej 100 tysięcy EUR. Wyłączenie z progu będzie dotyczyło transakcji związanych z towarami wojskowymi i podwójnego zastosowania, za przemyt których będzie groziło co najmniej 5 lat pozbawienia wolności bez względu na wartość lub kwotę transakcji.

Poza karą pozbawiania wolności, osoby które naruszyły ograniczenia Unii Europejskiej, mogą również zostać ukarane cofnięciem prawa wykonywania zawodu, pozbawieniem udziałów w podmiotach prawnych, nałożeniem grzywny, czy pozbawieniem możliwości zajmowania stanowisk w podmiotach publicznych.