Neutralność podatkowa

Neutralność podatkowa uproszczonego połączenia spółek pod znakiem zapytania


Przyjęcie, że przy uproszczonym połączeniu bezemisyjnym nie trzeba określać przychodu dla spółki przejmującej ze względu na brak emisji nowych udziałów/akcji, niesie ze sobą ryzyko. Wydawane w ostatnim czasie przez organy podatkowe rozbieżne interpretacje indywidualne sugerują bowiem, że korzystne dla podatników stanowisko niekoniecznie stanie się w tym zakresie dominujące.

Od 15 września 2023 r. obowiązuje art. 5151 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (dalej: KSH), pozwalający na uproszczone (bezemisyjne) łączenie się spółek. Wprowadzenie tych regulacji do krajowego porządku prawnego było skutkiem implementacji dyrektywy 2019/2121, zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek.

Perspektywa biznesowa

Co do zasady uproszczony tryb połączenia spółek może znaleźć zastosowanie po spełnieniu następujących warunków:

  • jeden wspólnik posiada bezpośrednio lub pośrednio wszystkie udziały lub akcje w łączących się spółkach albo
  • wspólnicy łączących się spółek posiadają udziały lub akcje w tej samej proporcji we wszystkich łączących się spółkach.

Po spełnieniu powyższych przesłanek połączenie (np. spółek sióstr) może zostać przeprowadzone bez podwyższenia kapitału zakładowego (przyznania udziałów/akcji). Spółki nie są również zobligowane do realizacji szeregu pracochłonnych obowiązków dokumentacyjnych (tu m.in. obowiązki sprawozdawcze członków zarządu, obowiązek badania planu połączenia przez biegłego rewidenta). Z perspektywy przepisów pozapodatkowych wprowadzone rozwiązanie niewątpliwie przedstawia się jako atrakcyjne biznesowo.


Perspektywa podatkowa

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 8d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przychodem jest w szczególności określona wartość rynkowa majątku podmiotu przejmowanego otrzymanego przez spółkę przejmującą w części przewyższającej wartość emisyjną udziałów (akcji) przydzielonych udziałowcom (akcjonariuszom) spółek łączonych.

Na gruncie powyższego przepisu wykształciły się obecnie dwie, sprzeczne ze sobą linie interpretacyjne organów podatkowych.

Pierwsza z nich bierze pod uwagę cel wprowadzonych regulacji i zakłada brak powstania przychodu po stronie spółki przejmującej (por. interpretacja indywidualna z dnia 7 grudnia 2023 r., sygn. 0111-KDWB.4010.133.2023.1.AZE).

Druga opiera się wyłącznie na literalnym brzmieniu przepisów i nie bierze pod uwagę szerszego kontekstu omawianych regulacji. Przykładowo w interpretacji indywidualnej z dnia 12 marca 2024 r., sygn. 0114-KDIP2-1.4010.6.2024.3.AZ, organ podatkowy nie zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy, który wskazywał na brak możliwości powstania przychodu wynikającego z art. 12 ust. 1 pkt 8d ustawy o CIT w sytuacji połączenia bez wydawania nowych udziałów. Co istotne, w przypadku uproszczonego połączenia bezemisyjnego takie podejście prowadzi w rezultacie do opodatkowania po stronie spółki przejmującej przychodu w pełnej wysokości (bez pomniejszenia o jakiekolwiek koszty podatkowe).

Prezentowane przez organy podatkowe niekorzystne stanowisko w istotny sposób wpływa na opłacalność połączenia bezemisyjnego. Transakcja, która w założeniu nie powinna generować żadnych dodatkowych obciążeń podatkowych, może bowiem skutkować koniecznością rozpoznania po stronie spółki przejmującej przychodu podatkowego w maksymalnej możliwej wysokości, tzn. wartości rynkowej przejmowanego majątku. Stawia to pod znakiem zapytania racjonalność ekonomiczną przeprowadzenia reorganizacji w omawiany sposób. Ważne jest zatem, aby podatnicy planujący działania restrukturyzacyjne w pierwszej kolejności możliwie szeroko rozważyli szereg różnych scenariuszy biznesowych oraz ich konsekwencje na gruncie różnych gałęzi prawa. 


Okiem eksperta EY

Z niekorzystnym dla podatników stanowiskiem organu podatkowego trudno się zgodzić. Skoro bowiem z samej istoty połączenia bezemisyjnego wynika, że nie są w tym przypadku wydawane żadne udziały/akcje (brak jest w tym zakresie jakiejkolwiek alternatywnej ścieżki postępowania), art. 12 ust. 1 pkt 8d ustawy o CIT nie powinien znaleźć zastosowania. Ścisłe stosowanie w tym przypadku reguł wykładni językowej prowadzi do wyników ad absurdum, co stanowić powinno podstawę do sięgnięcia po inne reguły wykładni (m.in. celowościową).

W kontekście powyższego widzimy pewną analogię do sporu, jaki toczył się w przedmiocie uznania prawa do służebności przesyłu za nieodpłatne świadczenie podlegające opodatkowaniu. Ostatecznie kwestię tę rozstrzygnął NSA (wyrok z dnia 13 grudnia 2023 r., sygn. II FSK 408/21), który zauważył, że nie może być mowy o jakimkolwiek przychodzie z tytułu świadczenia nieodpłatnego w sytuacji, w której czynność prawna ze swojej istoty jest nieodpłatna. Tym samym sąd odrzucił możliwość stosowania, w tym konkretnym przypadku, przepisów, które nie przystają do istoty ekonomicznej danego zdarzenia. Analogiczne stanowisko powinno zostać również przyjęte w sytuacji bezemisyjnego połączenia, tak aby podejście podatkowe odpowiadało celom i sensowi ekonomicznemu. 


Podsumowanie

Planując połączenie spółek przy zastosowaniu art. 5151 KSH, należy wziąć pod uwagę nie tylko aspekty biznesowe/procesowe. Transakcja tego typu może bowiem dodatkowo generować istotne ryzyko podatkowe. Celem jego minimalizacji warto rozważyć zabezpieczenie restrukturyzacji opinią doradcy podatkowego.


Kontakt
Chcesz dowiedziec sie wiecej? Skontaktuj sie z nami.

Informacje

Polecane artykuły

Odpowiedzialność osobista i korporacyjna za sprawy podatkowe – raport Tax Controversy EY 2024

Na jakie aspekty odpowiedzialności karnoskarbowej w biznesie warto zwrócić uwagę? Co warto wiedzieć o odpowiedzialności za sprawy podatkowe? Jak efektywnie zarządzać ryzykiem w tym obszarze? Na pytania odpowiadamy w artykule i zapraszamy do pobrania raportu.