5 min. czytania 14 kwi 2023
WHT

Nowa instytucja składu VAT w polskim porządku prawnym

Autor Tomasz Wagner

EY Polska, Doradztwo Podatkowe, Podatki Pośrednie i Handel Międzynarodowy, Partner

Ekspert w zakresie podatku od towarów i usług oraz innych opłat i podatków pośrednich (m.in. w zakresie tzw. podatku cukrowego). Licencjonowany doradca podatkowy (numer wpisu 11957).

5 min. czytania 14 kwi 2023

Ministerstwo Finansów rozpoczęło prace nad wdrożeniem do polskich regulacji prawnych koncepcji składu VAT. Inicjatywa ta ma na celu zwiększenie atrakcyjności polskich przepisów dotyczących podatku od towarów i usług w kontekście działalności biznesowej firm.

Nowe rozwiązanie, polegające na uproszczeniu rozliczeń, może się okazać szczególnie interesujące dla firm prowadzących międzynarodowy obrót towarowy. W prawie Unii Europejskiej instytucja składu VAT nie jest nowym rozwiązaniem. Dotychczasowe regulacje unijne zawarte w Dyrektywie Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, ze zm., dalej: Dyrektywa VAT) już od dłuższego czasu umożliwiają wprowadzenie rozwiązań polegających na zwolnieniu od VAT niektórych transakcji związanych z międzynarodowym obrotem towarowym.

Przywołane przepisy umożliwiają objęcie zwolnieniem m.in. dostawy towarów do składów celnych, a także do składów innych niż celne oraz obszarów wolnocłowych. Dostawa ta nie pozbawia firm prawa do odliczenia podatku naliczonego (preferencja ta w Polsce odpowiada 0% stawce VAT). 

Koncepcja składu VAT i warunki jego utworzenia

Procedura składu innego niż celny (składu VAT) została uregulowana w art. 154– 163 Dyrektywy VAT. Procedura ta opiera się na wprowadzeniu uproszczeń w rozliczeniach i poborze podatku VAT, szczególnie w przypadku podmiotów prowadzących działalność w obszarze międzynarodowego obrotu towarowego. Jest to jednak rozwiązanie fakultatywne, którego Polska dotychczas nie wdrożyła.

Minister Finansów w dniu 13 marca 2023 r. zaprosił zainteresowanych do konsultacji podatkowych w sprawie koncepcji wdrożenia do polskiego porządku prawnego instytucji składu VAT. Nowa instytucja w polskim prawie może stanowić zachętę inwestycyjną dla przedsiębiorstw, a przede wszystkim istotnie uprościć rozliczenie i pobór podatku VAT. 

Bezpośrednio na maila

Bądź na bieżąco i subskrybuj newsletter EY

Subskrybuj

Przygotowana przez resort finansów koncepcja składu VAT zakłada wykorzystanie znanych już przedsiębiorcom i organom podatkowym instytucji funkcjonujących na gruncie przepisów celnych. Zasadnicze prowadzenie składu VAT w Polsce będzie wymagało jednak spełnienia szeregu dodatkowych warunków, a także uzyskania stosownego pozwolenia na jego prowadzenie. Głównym wymogiem otrzymania pozwolenia na prowadzenie składu VAT będzie uzyskanie przez podatnika stosownego pozwolenia na prowadzenie składu celnego w miejscu. Nie są to jednak jedyne wymogi.

Prowadzenie składu VAT będzie możliwe po spełnieniu przez podatników kryteriów:

  • posiadania statusu czynnego podatnika VAT od co najmniej 12 miesięcy;
  • działalność będzie kierowana przez osoby nieskazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe;
  • brak zaległości w zapłacie cła i podatków, składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne;
  • wobec firm nie będzie prowadzone postępowanie egzekucyjne, likwidacyjne lub upadłościowe;
  • posiadanie odpowiedniego zaplecza technicznego;
  • złożenie zabezpieczenia kwoty podatku VAT.

Koncepcja resortu zakłada, że pozwolenie na prowadzenie składu VAT będzie wydawane przez naczelnika urzędu celno-skarbowego. Pozwolenie będzie wydawane bezterminowo. W przypadku niespełnienia powyższych warunków przedsiębiorca otrzyma odmowę.

Skład VAT – najważniejsze kwestie proceduralne

Zgodnie z przedstawionymi przez Ministerstwo Finansów założeniami podatnicy zainteresowani udziałem w procedurze będą zobowiązani do uzyskania pozwolenia na stosowanie procedury składu VAT. Z rozwiązania tego będą mogli skorzystać jedynie czynni podatnicy VAT, z uzyskanym od naczelnika urzędu celno-skarbowego pozwoleniem (wstępna koncepcja zakłada, że czas obowiązywania takiego pozwolenia będzie wynosił 18 miesięcy). Również w tym przypadku uzyskanie pozwolenia obwarowane jest obowiązkiem spełnienia określonych wymogów. 

 

Warunki otrzymania pozwolenia na stosowanie procedury składu VAT:

  • status czynnego podatnika VAT od co najmniej 12 miesięcy; 
  • kierujący działalnością podmiotu, pełnomocnik, reprezentant ani jego beneficjent rzeczywisty nie powinni być osobami skazanymi prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe oraz brak zakazu prowadzenia działalności gospodarczej; 
  • dobra kondycja finansowa firmy (brak zagrożenia w zakresie wywiązywania się z zobowiązań podatkowych); 
  • brak zaległości z tytułu cła i podatków stanowiących dochód budżetu państwa, składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz brak prowadzonego postępowania egzekucyjnego, likwidacyjnego lub upadłościowego; 
  • brak powiązań podmiotu z podmiotami posiadającymi siedzibę w krajach wyszczególnionych w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych;
  • roczne sprawozdanie finansowe podlegające badaniu przez biegłego rewidenta.

Warto zwrócić uwagę, że nie każdy towar będzie mógł zostać objęty procedurą składu VAT. Będą nią objęte jedynie towary zgłoszone (w deklaracji elektronicznej) i wprowadzane do składu VAT. Z procedury nie będą korzystały towary dostarczane na etapie sprzedaży detalicznej ani towary zużywane (w tym przeznaczone do zużycia) w składzie VAT. Podatnicy będą mogli w składzie VAT wprowadzać towary do składu, składować je, świadczyć usługi bezpośrednio związane ze składowanymi towarami, a także wyprowadzać towary ze składu.

W planach resortu finansów jest także wprowadzenie, wzorem innych państw członkowskich UE, uproszczeń na wniosek podmiotu prowadzącego skład VAT. Mogłyby to być uproszczenia administracyjne w zakresie prowadzenia ewidencji lub w zakresie składania zabezpieczeń.

Zakres i warunki stosowania stawki 0%

W ramach procedury składu VAT podmioty będą miały prawo do preferencyjnych zasad rozliczeń podatku od towarów i usług. Zgodnie z główną ideą tego rozwiązania dostawa towarów oraz wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów będą podlegały opodatkowaniu według stawki 0% VAT. Skorzystanie z tego odliczenia będzie możliwe w sytuacji, gdy podatnik wystawił fakturę dokumentującą dostawę z wykorzystaniem systemu KSeF, oznaczył na fakturze podstawę prawną stosowanej stawki 0%, a następnie wprowadził towary do składu VAT i otrzymał od nabywcy dokument potwierdzający objęcie towarów procedurą składu VAT.

W ramach budowania koncepcji składu VAT resort finansów zaproponował objęcie preferencyjnym opodatkowaniem świadczenia usług w składzie VAT, a także usług bezpośrednio związanych ze składowanymi towarami (takich jak np. sortowanie, przeładunek czy pakowanie).

Jednocześnie koncepcja nie przewiduje implementacji przepisów unijnych w zakresie zwolnienia od podatku (stawka 0%) dostaw towarów objętych procedurą „składu innego niż celny” (składu VAT) (art. 160 ust. 1 lit. b Dyrektywy VAT). Towary objęte procedurą składu VAT nie będą mogły być zatem przedmiotem dostawy towarów w składzie. Z założeń koncepcji wynika, że dokonanie takiej dostawy w praktyce będzie oznaczało zakończenie procedury składu VAT.

 

                               Wdrożenie nowej instytucji rodzi wiele pytań o zasady rozliczeń podatku od towarów i usług 

Rozliczenie podatku VAT w procedurze składu VAT

Resort zaproponował zobowiązanie podmiotów prowadzących skład VAT do odpowiedniego ewidencjonowania towarów wprowadzonych, składowanych i wyprowadzanych ze składu VAT. Ewidencja ma być prowadzona odrębnie dla każdego podatnika posiadającego pozwolenie na stosowanie procedury składu VAT (właściciela towaru).

Dodatkowo podjęta została kwestia uregulowania problemu odpowiedzialności za skutki podatkowe ubytków powstałych w składzie VAT. Koncepcja zakłada, że ubytki towarów będą uznawane za towary wyprowadzone bez zgłoszenia zakończenia procedury składu VAT, a czynność ta będzie podlegała opodatkowaniu. Podmiotem zobowiązanym do uiszczenia podatku VAT od ubytków będzie podatnik będący właścicielem towaru (podmiot figurujący w ewidencji prowadzonej w składzie VAT). Stroną odpowiedzialną za zapłatę VAT od ubytków będzie również podmiot prowadzący skład VAT.

W przypadku zakończenia procedury składu VAT to na podatniku prowadzącym skład będzie ciążył obowiązek zgłoszenia zakończenia tej procedury i wyprowadzenia towarów ze składu VAT. Wygaszenie składu VAT będzie wiązało się z koniecznością zapłaty należnego podatku VAT od towarów objętych uprzednio procedurą składu VAT. Koncepcja przedstawiona przez Ministerstwo Finansów zakłada, że do zapłaty VAT będzie zobowiązana osoba, która powoduje, iż towary przestają podlegać procedurze składu VAT. Zasadniczo będzie to podatnik (właściciel towarów), który zgłasza zakończenie procedury składu VAT i dokonuje wyprowadzenia towarów ze składu VAT. Techniczne rozliczenie następować ma w zgłoszeniu (deklaracji) zakończenia procedury składu VAT, zaś sam podatek będzie uiszczany bezpośrednio do organu podatkowego w momencie zakończenia procedury składu VAT. Zapłacony z tytułu zakończenia procedury składu VAT podatek będzie co do zasady stanowił dla podatnika podatek naliczony i podlegał odliczeniu w JPK_VAT z deklaracją.

Resort przewidział także możliwość alternatywnego sposobu rozliczenia. Zakończenie procedury składu VAT w całości będzie rozliczone w JPK_VAT z deklaracją (podatek należny i naliczony). W takim przypadku wyprowadzenie towarów ze składu będzie wymagało złożenia odpowiedniego zabezpieczenia zapłaty podatku VAT. 

 

Okiem eksperta EY

Inicjatywa Ministra Finansów dotycząca uproszczeń w rozliczeniach podatku VAT zasługuje na uwagę. Wdrożenie składu VAT może stanowić istotne uproszczenie procedur, szczególnie w odniesieniu do firm prowadzących międzynarodowy obrót towarami. O tym, czy wprowadzenie w Polsce instytucji składu VAT według założeń i koncepcji resortu finansów będzie dla podatników dużym ułatwieniem przy prowadzeniu działalności gospodarczej, będzie zapewne zależało od ostatecznego kształtu przyjętych rozwiązań. Ten być może poznamy już niedługo, biorąc pod uwagę niedawno zakończone konsultacje społeczne (termin na składanie propozycji w tym zakresie upłynął dnia 3 kwietnia 2023 r.).

Mam nadzieję, że ostateczne wymogi do zastosowania uproszczenia, w tym przede wszystkim okoliczności, w których jego zastosowanie będzie w ogóle możliwe, zostaną ostatecznie zdefiniowane możliwie szeroko. Instytucja składu VAT brzmi bowiem jak obiecujące rozwiązanie dla podmiotów prowadzących w naszym kraju działalność produkcyjną. Jeżeli wprowadzenie towarów do składu będzie mogło odbywać się bez obciążenia podatkiem naliczonym, to pozycja VAT wybranych podatników mogłaby ulec zdecydowanej poprawie. W szczególności chodzi tu o podmioty, które wysyłają większość lub całość produkcji za granicę, co powoduje, że notorycznie muszą się liczyć z postępowaniami wyjaśniającymi związanymi z koniecznością uzyskiwania zwrotów VAT-u zapłaconego w Polsce. Bazując jednak wyłącznie na pierwotnym projekcie zaprezentowanym dotychczas publicznie, scenariuszy dla zastosowania uproszczenia może efektywnie ziścić się niewiele. Dlatego też istotne jest, aby Ministerstwo szczegółowo przeanalizowało składane w trakcie konsultacji postulaty i podjęło próbę udoskonalenia przepisów w taki sposób, aby wymiernie mogły wpłynąć na uproszczenie rozliczeń podatkowych w Polsce. Tylko wtedy będziemy mieli szansę na jego powszechne zastosowanie, czego nie udało się osiągnąć na przykład przy wprowadzaniu rozwiązań dla Grup VAT, z której to instytucji, wedle statystyk z końcówki pierwszego kwartału bieżącego roku, skorzystało bardzo niewiele podmiotów (w ostatnim czasie powstało zaledwie 11 takich grup).

Podsumowanie

W artykule omówiono inicjatywę Ministerstwa Finansów dotyczącą wprowadzenia do polskich przepisów instytucji składu VAT. Instytucja składu VAT w założeniu ma stanowić uproszczoną procedurę rozliczenia podatku od towarów i usług. Nowe rozwiązanie w szczególności może zainteresować przedsiębiorców prowadzących międzynarodowy obrót towarowy. Warto pamiętać, że możliwość tworzenia składu lub korzystania z niego będzie wymagała od przedsiębiorców spełnienia wiele wymogów formalnoprawnych. 

 

Kontakt

Chcesz dowiedziec sie wiecej? Skontaktuj sie z nami.

Informacje

Autor Tomasz Wagner

EY Polska, Doradztwo Podatkowe, Podatki Pośrednie i Handel Międzynarodowy, Partner

Ekspert w zakresie podatku od towarów i usług oraz innych opłat i podatków pośrednich (m.in. w zakresie tzw. podatku cukrowego). Licencjonowany doradca podatkowy (numer wpisu 11957).

  • Facebook
  • LinkedIn
  • X (formerly Twitter)