Nowe wytyczne Komisji Europejskiej w sprawie wartości celnej i ich wpływ na cło i VAT

Począwszy od 2016 r. podstawą do określenia wartości celnej ustalanej metodą wartości transakcyjnej jest wartość ostatniej sprzedaży towaru eksportowanego do Unii Europejskiej, czyli sprzedaży która nastąpiła tuż przed wprowadzeniem tych towarów na terytorium UE (art. 128 Rozporządzenia Wykonawczego do Unijnego Kodeksu Celnego; rozporządzenie 2015/2447). Pierwotnie wytyczne KE (TAXUD B4/(2016)808781 rev. 2 z 28 kwietnia 2016 r.) wykluczały możliwość zastosowania faktury dokumentującej sprzedaż pomiędzy podmiotami z Unii Europejskiej jako podstawy do importu (tzw. przesłanka domestic sale), gdzie wartość celna jest określana metodą wartości transakcyjnej.

W 2018 r. Komisja Europejska, po konsultacji z państwami członkowskimi, zdecydowała się zmienić te wytyczne i usunąć tą przesłankę. Nowe wytyczne nie zostały jednak opublikowane. W rezultacie, w niektórych państwach członkowskich w tym w Polsce, wydano lokalne wytyczne zgodnie z którymi sprzedaż pomiędzy podmiotami z UE mogła stanowić podstawę do importu (podobnie jak Polska postąpiły np. Austria, Niemcy, Dania, Belgia, Irlandia, Hiszpania i Włochy). Tymczasem w Holandii i Wielkiej Brytanii sprzedaż od podmiotu spoza UE, co do zasady, nie mogła być podstawą do importu gdzie wartość celną ustala się metodą wartości transakcyjnej. Problem różnej interpretacji przepisów na poziomie unijnym nie został w tym zakresie rozwiązany.

Nowe wytyczne Komisji Europejskiej

Zrewidowane wytyczne Komisji Europejskiej zostały w końcu niedawno opublikowane (TAXUD/2623395rev2/2020 z 17 września 2020). W nowych wytycznych pojawiły się bardzo szczegółowe wyjaśnienia zilustrowane przykładami jak należy interpretować art. 128 Rozporządzenia Wykonawczego do UKC. Niestety wydaje się, że mogą one wywołać skutek odwrotny do zamierzonego powodując praktyczne problemy z importem dla wielu przedsiębiorców i odwracając w niektórych przypadkach utartą od lat praktykę handlową.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze wnioski płynące z nowych wytycznych oraz związane z tym wyzwania dla importerów.

1. Sprzedaż następująca tuż przed wprowadzeniem towarów na terytorium UE stanowi podstawę do określenia wartości celnej metodą wartości transakcyjnej.

Praktyczne wyzwania i problemy: W przypadku sekwencji transakcji, w rezultacie których towar jest importowany w UE, w tym w tzw. transakcji łańcuchowej, istotne jest prawidłowe określenie, która sprzedaż „nastąpiła tuż przed wprowadzeniem towaru do UE”. Może być tak, że nie jest to transakcja zakupu dokonana przez importera (tylko inna transakcja w całym łańcuchu). W rezultacie, w sytuacji problemów z ustaleniem wartości celnej, towar może być zatrzymany na granicy do wyjaśnienia sytuacji.

Wpływ na cło: W przypadku, gdy importer nie może ustalić wartości celnej metodą wartości transakcyjnej na podstawie swojej transakcji to:

• musi być w posiadaniu faktury innego uczestnika transakcji (co biznesowo często jest niewykonalne),
•  albo musi ustalić wartość celną inną metodą (co w praktyce może być bardzo skomplikowane).

Warto podkreślić, że inne metody określania wartości celnej niż wartość transakcyjna występowały w dotychczasowej praktyce rynkowej niezwykle rzadko.

Wpływ na VAT: Nawet jeśli wartość celną uda się z sukcesem ustalić i wg niej naliczyć VAT importowy, pojawia się dodatkowy problem – jak potraktować fakturę zakupu importera na gruncie VAT? Tu ryzyko zaległości podatkowych może się pojawić zarówno po stronie nabywcy (importera) jak i dostawcy, z którym zawiera on transakcję.

2. Faktura handlowa jest podstawowym dokumentem dokumentującym sprzedaż

Praktyczne wyzwania i problemy: W przypadku braku faktury w momencie importu importer może nie mieć możliwości zastosowania wartości transakcyjnej jako podstawy do ustalenia wartości celnej. Niekiedy może skutkować to nawet zatrzymaniem towarów na granicy, dopóki wartość celna nie zostanie ustalona i odpowiednio udokumentowana.

Wpływ na cło: W praktyce rynkowej często zdarza się import towarów na podstawie faktur pro-forma i innych dokumentów nie będących fakturą handlową. Nowe wytyczne stawiają te dość powszechne obecnie praktyki pod znakiem zapytania.

Wpływ na VAT: W sytuacji, gdy dokonamy importu przyjmując wartość celną określoną inaczej niż na podstawie ceny z faktury handlowej, ale sprzedaż nastąpiła i otrzymamy fakturę handlową, znów nasuwa się pytanie czy i jak wykazać tą fakturę dla ustalenia VAT?

3.     Zakup towaru w składzie celnym na terytorium UE nie może być podstawą do określenia wartości celnej przy imporcie, chyba, że zakup ten nie był poprzedzony żadną inną transakcją, która mogłaby stanowić eksport do UE.

Praktyczne wyzwania i problemy: Nabywca towarów w składzie celnym często może nie wiedzieć i nie mieć dostępu do wiedzy czy kupowany przez niego towar był wcześniej przedmiotem transakcji, która powinna być uznana za eksport do UE (czyli powinna być podstawą do określenia wartości celnej metodą transakcyjną). W efekcie, nabywca może mieć poważne trudności z dopełnieniem formalności importowych po zakończeniu procedury składowania.

Wpływ na cło: Dopuszczenie do obrotu towarów znajdujących się w składzie celnym przez ich nabywcę może nie być możliwe na podstawie wartości transakcyjnej widniejącej na fakturze nabywcy. Ze względu na bardzo niewielką praktykę rynkową w zakresie ustalania wartości celnej innymi metodami, formalności celne mogą stanowić poważny problem dla importerów.

Wpływ na VAT: W przypadku, gdy faktura nabywcy nie może stanowić podstawy do importu towarów otwarte pozostaje pytanie o właściwe rozpoznanie transakcji sprzedaży / zakupu dla celów VAT.