VAT a grunty rolne wywłaszczone pod budowę drogi

VAT a grunty rolne wywłaszczone pod budowę drogi 


Transakcja przeniesienia własności gruntów rolnych w trybie wywłaszczenia podlega opodatkowaniu VAT, jeśli właściciel jest rolnikiem będącym podatnikiem VAT i działa w takim charakterze, nawet jeśli nie prowadzi działalności w zakresie obrotu nieruchomościami. Takie stanowisko przedstawił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w wyroku z 11 lipca 2024 r. (C-182/23, Makowit).

Stan faktyczny

Wyrok zapadł w polskiej sprawie i dotyczył rolnika zarejestrowanego jako podatnik VAT. W celu powiększenia swojego gospodarstwa rolnik nabył grunt, który w ramach tego nabycia nie podlegał opodatkowaniu ani odliczeniu VAT od zakupu.

Sprawa trafiła do TSUE w konsekwencji pytania prejudycjalnego zadanego przez NSA, który powziął wątpliwość, czy art. 9 ust. 1 w związku z art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy nie stoją na przeszkodzie temu, aby uznać, że rolnik, będący podatnikiem VAT na zasadach ogólnych, który dokonuje przeniesienia własności działki na rzecz Skarbu Państwa, musi rozliczyć VAT – jeśli przeniesienie nastąpiło w trybie wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie w związku ze zmianą jej przeznaczenia na cele nierolnicze, z uwagi na to że działka była wcześniej wykorzystywana dla celów działalności rolniczej podlegającej opodatkowaniu VAT.

Wątpliwości NSA wynikały z faktu, że sama okoliczność bycia podatnikiem VAT nie powinna stanowić koniecznej przesłanki opodatkowania transakcji VAT, gdyż niezbędne jest działanie w charakterze podatnika VAT w ramach konkretnej transakcji wchodzącej w zakres działalności gospodarczej. A przekładając to na okoliczności sprawy – rolnik skarżący interpretację nie prowadził działalności w zakresie obrotu nieruchomościami.



TSUE: Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości rolnej jest z VAT

Trybunał uznał jednak, że podatnik w rozumieniu dyrektywy VAT działa w tym charakterze wówczas, gdy czyni to w ramach swej działalności. To ostatnie kryterium będzie spełnione w sytuacji, gdy podatnik przenosi własność nieruchomości wykorzystywanych do prowadzonej przez siebie, szeroko rozumianej działalności (nie ograniczając tego do obrotu nieruchomościami oraz nawet jeśli podatnik nie podjął żadnych działań w celu takiego przeniesienia). W konsekwencji, TSUE orzekł, że transakcja przeniesienia własności działek gruntu rolnego w trybie wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie powinna podlegać opodatkowaniu VAT.

Zadając pytanie prejudycjalne NSA wskazał, że odszkodowanie, którego dotyczy postępowanie główne, jest bezpośrednio związane z przeniesieniem własności działek gruntu rolnego będących przedmiotem postępowania głównego na rzecz Skarbu Państwa. Biorąc to pod uwagę Trybunał wskazał, że sąd odsyłający powinien zbadać czy wypłata odszkodowania faktycznie miała miejsce – w takim przypadku, transakcja ta będzie stanowić „dostawę towarów” w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a) dyrektywy VAT.

Jednocześnie TSUE podkreślił, że jeśli sąd krajowy ustali, że transakcja została dokonana przez tego podatnika w ramach zarządzania częścią jego majątku, która nie jest przeznaczona do prowadzenia działalności rolniczej, należałoby uznać, że nie działał on w charakterze podatnika i że transakcja ta nie podlega opodatkowaniu VAT. Stąd w analogicznych sprawach ten wątek powinien być szczegółowo weryfikowany przez organy podatkowe. 

Okiem eksperta EY

W kontekście przedmiotowego wyroku TSUE warto pamiętać, że mamy tu do czynienia ze szczególnym przypadkiem przeniesienia własności, czyli wywłaszczeniem, które następuje w następstwie nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa. W takim przypadku, z samej definicji nie można mówić o aktywnych działaniach podatnika w celu przeniesienia własności. Inaczej jest w przypadku transakcji sprzedaży, gdzie wszelkie aktywne działania przygotowawcze, ukierunkowane na zbycie nieruchomości (tj. podział nieruchomości, wystąpienie przez podatnika z wnioskiem o pozwolenie na budowę, działania promocyjne itd.) są kluczowe do oceny, czy taka transakcja będzie podlegać opodatkowaniu VAT, czy nie. 


Podsumowanie

W artykule omówiono wyrok TSUE w polskiej sprawie, który dotyczył opodatkowania VAT transakcji przeniesienia własności gruntów rolnych w trybie wywłaszczenia. 



Kontakt
Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.

Informacje


Polecane artykuły

Nowe zwolnienie z VAT dla małych firm w całej UE

Z początkiem lipca br. Ministerstwo Finansów opublikowało projekt nowelizacji ustawy o VAT, który wprowadza nowe ułatwienia dla małych przedsiębiorstw prowadzących transgraniczną działalność gospodarczą. Zgodnie z projektem, firmy mające siedzibę działalności gospodarczej w innym państwie członkowskim UE i jednocześnie zarejestrowane w Polsce dla celów podatku VAT będą mogły korzystać ze zwolnienia z tego podatku, jeśli nie przekroczą kwoty obrotu 200 tys. zł. Również polskie małe przedsiębiorstwa będą mogły korzystać ze zwolnienia z VAT w innych państwach członkowskich UE. Zmiany mają wejść w życie 1 stycznia 2025 r.

Unijny pakiet ViDA – najnowszy harmonogram prac

Fakturowanie elektroniczne, raportowanie cyfrowe (DRR), nowe zasady gospodarki platform krótkoterminowego zakwaterowania i transportu pasażerskiego oraz jednolita rejestracja w podatku VAT – to jedne z najważniejszych celów zawartych w pakiecie "VAT in Digital Age" (dalej: ViDA), który 21 czerwca 2024 r. był omawiany na posiedzeniu Rady ECOFIN, podczas którego ponownie państwa członkowskie nie osiągnęły kompromisu.

Kim jest czynny podatnik VAT?

Czynny podatnik VAT - kto to jest? Co to jest rejestr czynnych podatników vat i na czym polega sprawdzenie czynnego podatnika vat? Między innymi na te pytania znajdziesz odpowiedź w artykule.