Procedura celna. Kod CN.
Rozporządzenia EU są obszernymi aktami prawnymi, a ich prawidłowe odczytanie wymaga niejednokrotnie specjalistycznej wiedzy technicznej. Wstępna analiza powyższych aktów prawnych wskazuje, że podmiot, który eksportuje towar z jednego kraju UE (obejmuje go celną procedurą wywozu) do krajów objętych sankcjami powinien mieć pewność, co do kodu CN towaru. Jest to najistotniejszy czynnik, na podstawie którego możliwa jest weryfikacja czy dany towar podlega sankcjom towarowym. Brak kodu CN, ewentualnie wątpliwości – co do jego prawidłowości – stwarzają dla eksportera ryzyko naruszenia sankcji.
Wywóz towaru „sankcyjnego” naraża uczestnika obrotu na bardzo wysokie kary, które mogą dotyczyć zarówno sfery finansowej (kary w wysokości do 20 mln zł) lub odpowiedzialności karnej (ustawowy zakres kar wskazuje na potencjalne pozbawienie wolności na czas od lat 3). Kary, o których mowa powyżej zostały przewidziane w ustawie o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, powszechnie nazywanej „polską ustawą sankcyjną”.
Dodatkowo, wyzwaniem dla eksporterów może być rozpoznanie sankcji towarowych dla towarów oznaczonych w formie opisowej oraz gdzie załączniki do rozporządzeń sankcyjnych posługują się specyficznymi kodami, które nie są powiązane z kodami celnymi, ale stanowią całkiem odrębny system klasyfikacyjny. Mowa tu np. o towarach wymienionych w załączniku nr VII do rozporządzenia sankcyjnego nr 833/2014 czy załącznika Va do rozporządzenia sankcyjnego nr 765/2006r., na które skladają się tak powszechne w obrocie towary jak elektronika czy komputery. W tych przypadkach analiza kodu CN jest jedynie wstępem do znacznie bardziej zaawansowanej analizy technicznej. Należy ją przeprowadzić w celu upewnienia się czy eksportowany przez przedsiębiorcę towar nie został ujęty w w/w załącznikach rozporządzeń sankcyjnych. Weryfikacja ta jest niezwykle skomplikowana i może stwarzać wiele trudności, w szczególności jeśli tego typu czynności weryfikacyjne nie musiały być dotychczas przez eksportera podejmowane.
Procedura celna. Towary podwójnego zastosowania.
Kategorią towarów, wobec której znacznie zaostrzono kontrole wywozowe stanowią towary, które ze względu na swoją klasyfikację celną (CN) mogą (choć nie muszą) być zakwalifikowane jako tzw. towary podwójnego zastosowania (ang. dual-use). Jest to szczególna kategoria towarów, które potencjalnie mogą być używane zarówno do zastosowań cywilnych, jak i wojskowych.
Do kategorii towarów dual use mogą należeć takie towary jak:
- obrabiarki, tokarki, frezarki;
- sprężarki i turborosprężarki;
- urządzenia wykorzystujące funkcje szyfrowania;
- urządzenia telekomunikacyjne;
- niektóre substancje chemiczne używane do produkcji m.in. tworzyw sztucznych, barwników, pestycydów;
- rury i uszczelki itp.
Przedsiębiorcy z branż: automotive, lotnictwo, telekomunikacja, IT czy podmioty z branży chemicznej mogą potencjalnie eksportować towary dual use, których obrót podlega specjalnym zasadom. Wiążą się one m.in. z obowiązkiem uzyskiwania indywidualnych czy globalnych zezwoleń na wywóz czy też korzystania z zezwoleń generalnych, które są wydawane na poziomie unijnym i mogą z nich korzystać eksporterzy ze wszystkich krajów członkowskich.
Zapewne dla wielu eksporterów, w tym z Regionu Polski Południowo – Wschodniej, temat towarów podwójnego zastosowania nie jest obcy. Warto pamietać jednka aby stosowane procedury wewnętrzne dotyczące kontroli eksportu były aktualne i prawidłowo realizowane w firmach. W przypadku eksporterów, którzy wysyłają towary klasyfikowane do kodów taryfowych, w których mieszczą się też towary podwójnego zastosowania, organy celne mogą częściej niż dotychczas pytać o dowody. Towary, do których nie ma zastosowania kategoria dual use powinny zaś zostać odpowiednio zadeklarowane w zgłoszeniu celnym. Przygotowanie dokumentacji i argumentów z wyprzedzeniem w odniesieniu do takich towarów, oraz wprowadzenie wewnętrznych procedur kontroli eksportu może być kluczowym czynnikiem dla zapewnienia sprawnego przepływu towarów eksportowych.
Również dla towarów podwójnego zastosowania punktem wyjścia do prawidłowej oceny czy eksportowany przez przedsiębiorcę towar spełnia parametry do uznania, iż może mieć zastosowanie zarówno cywilne, jak i wojskowe jest taryfikacja celna towarów wg. kodów CN. Oczywiście w obrocie towarami strategicznymi stosowana jest specyficzna dla tego rodzaju towarów klasyfikacja ECN/ECCN (Export Control Number/Export Control Classification Number), czyli stosowanie tzw. kodów kontroli obrotu, których przypisanie wymaga zwykle specjalistycznej wiedzy technicznej. Jednak punktem wyjścia dla eksportera powinno być prawidłowe przypisanie towaru do kodu CN, wówczas przy użyciu powszechnie dostępnych baz celnych można zweryfikować, które towary mogą być potencjalnie towarami podwójnego zastosowania. Problematyczny może być również wywóz towarów nie objętych sankcjami, których elementem składowym jest towar podlegający ograniczeniom w obrocie, np. zawierającym towary podwójnego zastosowania.
Eksport towarów z terytorium Unii Europejskiej, pomimo iż nie jest objęty należnościami celnymi – nie jest wolny od ryzyka, a w obecnych czasach często podlega zaostrzonej kontroli. Prawidłowa wewnętrzna kontrola eksportu w przedsiębiorstwie, w szczególności w zakresie towarów podwójnego zastosowania i potencjalnie objętych sankcjami, powinna być ważnym elementem łańcucha dostaw dla wszystkich prowadzących obrót z zagranicą tego typu towarami. Wachlarz branż potencjalnie narażonych na dodatkowe kontrole, ryzyka i obowiązki w zakresie eksportu jest szeroki. Eksporterzy, którzy wysyłają za granicę towary dual-use powinni zapewnić odpowiednie procesy kontroli i dokumentacji tych wywozów. Przedsiębiorcy, których towary mogą być potencjalnie klasyfikowane jako dual-use powinni przeprowadzić analizę ich klasyfikacji i wprowadzić procedury wewnętrzne kontroli eksportu. Wszyscy prowadzący wymianę handlową z Rosją i Białorusią powinni przykładać szczególną wagę do klasyfikacji wywożonych towarów oraz weryfikować czy towary te nie są objęte sankcjami.
Podsumowanie
W związku z nałożeniem przez Unię Europejską sankcji na towary wywożone do Rosji i Białorusi, ciężar obowiązków związanych z wywozem towarów poza UE – we wspomnianych kierunkach – zwiększył się. Dla przedsiębiorców istotną kategorią towarów zostały zakwalifikowane jako tzw. towary podwójnego zastosowania. Wobec nich znacznie zaostrzono bowiem kontrole wywozowe.
