Split payment. Co to jest mechanizm podzielonej płatności?

Przy zastosowaniu mechanizmu split payment odbiorca płatności (należności) uzyskuje oczekiwaną kwotę (zapłatę za fakturę) podzieloną na dwie części:

• kwota netto faktury wpłacana jest na „zwykły” rachunek rozliczeniowy sprzedawcy;
• kwota podatku VAT wykazana na fakturze jest wpłacana na specjalny rachunek VAT.

Alternatywnie kwota netto – zamiast na rachunek rozliczeniowy – może być zapłacona gotówką. Co istotne, obie otrzymane w ten sposób kwoty pozostają własnością przedsiębiorcy.

Rachunku VAT nie należy więc utożsamiać z kontem urzędu skarbowego lub innej instytucji. Jest to specjalne, techniczne konto odbiorcy należności. Chociaż przelane na to konto kwoty pozostają własnością przedsiębiorcy, nie może on nimi dysponować w dowolny sposób; cele, na które można je przeznaczyć, są ściśle określone.

Rozwiązanie split payment dotyczy tylko rachunków firmowych w bankach lub w SKOK-ach. Mechanizm podzielonej płatności nie ma zatem zastosowania do rachunków prywatnych przedsiębiorców. Warto jednak zwrócić uwagę, że brak rachunku rozliczeniowego – zarówno po stronie sprzedawcy, jak i po stronie nabywcy – nie jest czynnikiem wyłączającym obowiązek korzystania z mechanizmu split payment.

Płatności split payment. Jak zrobić przelewy MPP?

Przelewy split payment (realizowane w ramach procedury mechanizmu podzielonej płatności) dokonywane są automatycznie. Nabywca towarów, czyli osoba lub jednostka prawna, która dokonuje zapłaty, zaznacza w przelewie bankowym, że zastosowana ma zostać metoda podzielonej płatności. Bank taki przelew automatycznie rozdziela, przelewając na konto sprzedawcy kwotę netto oraz kwotę podatku VAT na odrębny rachunek VAT.

Sposób, o którym mowa powyżej, nazwano komunikatem przelewu. To właśnie za pomocą takiego specjalnego przelewu, gdzie należy wskazać kwotę netto oraz podatek VAT, bank dokona płatności na rachunek odbiorcy z uwzględnieniem stosownego podziału. Co ważne, kwota podatku VAT zostanie w pierwszej kolejności pobrana z rachunku VAT nabywcy, a gdy na tym koncie kwota nie będzie wystarczająca, resztę bank pobierze z podstawowego rachunku firmowego.

Za pomocą komunikatu przelewu w ramach split paymentu można opłacić jedną lub kilka faktur. Ważne, aby faktury zostały otrzymane w okresie nie krótszym niż jeden dzień i nie dłuższym niż jeden miesiąc. W komunikacie przelewu w celu zastosowania mechanizmu podzielonej płatności należy wskazać kwotę podatku VAT (lub część), kwotę sprzedaży brutto (lub część) oraz numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność, oraz NIP dostawcy.

Mechanizm podzielonej płatności – kiedy można skorzystać?

Płatność za faktury w systemie podzielonej płatności może być dobrowolna lub obowiązkowa. W obu przypadkach, aby skorzystać z procedury MPP, należy użyć komunikatu przelewu. Warto jednak pamiętać, że z procedury split payment skorzystać można jedynie w przypadku rachunków firmowych oraz przy płatnościach za faktury z wykazaną kwotą podatku VAT. Metoda podzielonej płatności nie znajduje zastosowania w przypadku rachunków osobistych przedsiębiorców ani w sytuacji, gdy co najmniej jedna ze stron nie jest przedsiębiorcą.

Split payment – od jakiej kwoty?

Kwota, od której powstaje obowiązek stosowania MPP, wynosi 15.000 zł. Jest to kwota wskazana w ustawie o VAT, gdzie zawarte są również limity dotyczące płatności gotówkowych i związane z nimi obostrzenia na gruncie VAT.

Limit 15.000 podany jest w złotych, ale ograniczenie to dotyczy także płatności w walucie obcej, o ile równowartość tej płatności w przeliczeniu na PLN wynosi co najmniej 15.000. Samo przekroczenie tego limitu nie oznacza jednak automatycznie obowiązku korzystania z MPP. Faktura ta musi dokumentować dostawę towarów lub świadczenie usług z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, czyli wspomnianych już towarów wrażliwych.

Metoda podzielonej płatności – wykorzystanie środków z rachunku VAT

Choć środki VAT zgromadzone na specjalnym rachunku VAT są własnością przedsiębiorcy, to możliwość dysponowania nimi jest ograniczona. Wynika to z faktu, że mają one zabezpieczać należności budżetowe w zakresie VAT oraz innych podatków.

Środki z rachunku VAT mogą zostać wykorzystane do zapłaty do urzędu skarbowego: podatku VAT, podatków dochodowych (PIT oraz CIT), odsetek od należności podatkowych, podatku akcyzowego czy należności celnych. To oczywiście tylko przykłady wykorzystania środków z rozrachunku VAT. Co jednak w sytuacji, gdy takich wydatków przedsiębiorca nie ma lub nie przewiduje, a kwota na rachunku VAT jest znaczna?

Istnieje wtedy możliwość wystąpienia do urzędu skarbowego o jej transfer na rachunek firmowy. Urząd skarbowy ma 60 dni na wydanie decyzji, przy czym może to być także decyzja odmowna. Termin ten jest dość długi, dlatego w czasie oczekiwania na informację od urzędu skarbowego można, o ile wystąpi taka sytuacja, pokryć z tych należności VAT należny lub dokonać zapłaty za faktury w mechanizmie split payment.

Mechanizm podzielonej płatności – jakie towary i usługi uwzględnia split payment?

Lista towarów i usług objętych obowiązkowym mechanizmem split payment jest dość długa. Dotyczy ona wrażliwych gałęzi gospodarki i podzielona jest na sekcje, w których wymieniono poszczególne towary i usługi. Lista zawiera ok. 150 pozycji, w tym m.in.:

• usługi budowlane,
• usługi oraz wyroby jubilerskie,
• usługi związane ze zbieraniem odpadów i odzyskiwaniem surowców,
• sprzęt komputerowy (w tym urządzenia elektryczne oraz elektroniczne) oraz oprogramowania,
• części samochodowe oraz motocyklowe,
• niektóre artykuły spożywcze (np. oleje),
• artykuły chemiczne (np. atramenty),
• węgiel oraz paliwa (np. benzyna czy części do silników).

Sprzedaż samochodu a mechanizm podzielonej płatności

Mechanizm podzielonej płatności na fakturze

Podsumowując, warto dodatkowo wskazać, że split payment może być zarówno obowiązkowy, jak i dobrowolny.

Dobrowolny mechanizm podzielonej płatności ma zastosowanie wtedy, gdy faktura nie dokumentuje sprzedaży towarów i usług z załącznika nr 15 do ustawy o VAT ani nie przekracza 15.000 zł. W takim przypadku nabywca może zdecydować, że zapłata za fakturę dla kontrahenta nie zostanie dokonana za pomocą split paymentu.

Choć to nabywca decyduje, że opłaci fakturę w taki sposób, sprzedawca może zastrzec, iż nie chce stosować MPP. Czy w takim wypadku zapłata będzie nieważna?

Zapłata taka powinna wywierać takie same skutki prawne jak w sytuacji, w której nie zastosowano split paymentu. Sprzedawca może jednak na drodze cywilnej dochodzić odszkodowania, jeśli umowa nie przewidywała zastosowania split paymentu.

Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności występuje wtedy, gdy na fakturze znajdzie się chociaż jedna pozycja z załącznika nr 15 do umowy o VAT i faktura ta przekroczy kwotę 15.000 zł. W takim przypadku żadna ze stron – ani nabywca, ani sprzedawca – nie decydują o sposobie zapłaty. Należność musi zostać przelana na konto sprzedawcy z zastosowaniem mechanizmu split payment. Jeśli jest to przypadek obowiązkowego MPP, sprzedawca na fakturze musi zawrzeć adnotację o „mechanizmie podzielonej płatności”.

Co jednak w sytuacji, gdy tego nie zrobi? W takim przypadku nabywca i tak musi zastosować podzieloną płatność, samodzielnie weryfikując, czy jest to konieczne (np. ze względu na towary lub usługi z załącznika lub kwotę transakcji przewyższającą 15.000 zł).

Mechanizm podzielonej płatności – korzyści i sankcje

Stosowanie MPP – zarówno dobrowolnego, jak i obowiązkowego – może okazać się bardzo korzystne.

1. W przypadku transakcji z nieuczciwym kontrahentem, zapłata poprzez mechanizm podzielonej płatności będzie okolicznością łagodząca (dowód na dochowanie należytej staranności przez przedsiębiorcę).
2. Zapłata w ramach split paymentu pozwoli na rozpoznanie kosztu uzyskania przychodu w CIT lub PIT, jeśli płatność przekazana została na rachunek spoza białej listy podatników VAT.
3. Zapłata poprzez mechanizm podzielonej płatności zapewni szybszy zwrot podatku VAT naliczonego w ciągu 25 dni (organ podatkowy nie może przedłużyć terminu zwrotu).
4. Mechanizm podzielonej płatności chroni też przed karnymi odsetkami za zwłokę.
5. Środki na rachunku VAT są wolne od egzekucji.
6. Do wysokości kwot zapłaconych w podzielonej płatności nie stosuje się sankcji w VAT.

Ustawa przewiduje sankcje za niestosowanie mechanizmu podzielonej płatności w przypadkach, gdy jego stosowanie jest obowiązkowe.

Najważniejsze z nich to, co do zasady, dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% VAT oraz grzywna w wysokości nawet 180 stawek dziennych, jeśli sprzedawca nie oznaczył faktur mechanizmem podzielonej płatności pomimo ciążącego na nim obowiązku w tym zakresie. Po stronie nabywcy sankcje są podobne, z tym, że grzywna może wynieść nawet 720 stawek dziennych.