Doanh nghiệp có đang tận dụng được sự tăng trưởng và sự bền bỉ của nguồn vốn tư nhân?

Trong hơn một thập kỷ qua, thị trường tư nhân đã trải qua giai đoạn tăng trưởng bền vững đáng chú ý, tăng hơn gấp đôi từ 9,7 nghìn tỷ USD tổng tài sản quản lý (AUM) năm 2012 lên 24,4 nghìn tỷ USD AUM vào cuối năm 2023.

Các yếu tố thúc đẩy xu hướng này bao gồm: nhu cầu tìm kiếm lợi suất cao hơn, số lượng HNWIs gia tăng với khối tài sản đầu tư lớn hơn, và quá trình chuyển giao tài sản lớn nhất trong lịch sử. Khi thị trường vốn tư nhân trở nên lớn hơn và thanh khoản hơn, nhiều doanh nghiệp thành công đã lựa chọn duy trì hoặc chuyển sang hình thức tư nhân. Đối với các doanh nghiệp tư nhân lớn, việc duy trì trạng thái tư nhân trở nên hấp dẫn hơn nhờ mô hình quản trị với tiêu chuẩn cao trong các doanh nghiệp tư nhân. Bên cạnh đó, các điều kiện để niêm yết cũng là một trong những nguyên nhân chính. Chi phí ngày càng tăng và yêu cầu công bố thông tin thường xuyên theo ngày, quý, và hàng năm của thị trường ngày càng tăng khiến các công ty “ngại” niêm yết công khai.

Hiệu suất của thị trường tư nhân trong 10 năm qua ổn định và vượt trội hơn so với thị trường công khai, đặc biệt từ năm 2016.

Số lượng doanh nghiệp hủy niêm yết tăng đều từ năm 2012, đặc biệt tại khu vực Châu Mỹ và APAC. Ngay cả tại EMEIA, nơi số lượng hủy niêm yết giảm, xu hướng này được bù đắp bởi sự sụt giảm IPO, dẫn đến tổng số doanh nghiệp niêm yết giảm mạnh. Tại Châu Mỹ, số lượng doanh nghiệp niêm yết gần như không thay đổi từ đầu thế kỷ, trong khi nhiều doanh nghiệp lớn chọn duy trì hoặc chuyển sang tư nhân. Tại EMEIA, hiện có ít hơn 40% doanh nghiệp niêm yết so với năm 2002, một minh chứng cho sự dịch chuyển nhanh chóng sang thị trường vốn tư nhân, nơi cơ hội tăng trưởng đa dạng hơn đang xuất hiện.

Trong các phân khúc của thị trường vốn tư nhân, vốn đầu tư mạo hiểm (VC) ghi nhận mức tăng trưởng hàng năm lớn nhất kể từ 2012. Tại Mỹ, hai năm liên tiếp 2021-2022 đạt kỷ lục về vốn đầu tư mạo hiểm với 336,9 tỷ USD và 212,2 tỷ USD. Mặc dù bất ổn kinh tế vĩ mô và lo ngại suy thoái làm chậm lại hoạt động đầu tư VC năm 2023, lượng vốn huy động lớn trong những năm trước vẫn đảm bảo nguồn lực đáng kể cho các khoản đầu tư trong 2024 và các năm tới, dù sẽ mang tính chọn lọc hơn.

Các lĩnh vực như AI tạo sinh (GenAI) vẫn thu hút sự quan tâm mạnh mẽ từ nhà đầu tư trong năm 2023, bất chấp môi trường bên ngoài thách thức. Khảo sát EY CEO Outlook Pulse (tháng 7/2023) cho thấy khoảng 62% CEO doanh nghiệp tư nhân tin rằng AI sẽ mang lại lợi ích và thúc đẩy hiệu quả kinh doanh.

Ngoài VC, các quỹ PE cũng ở vị thế thuận lợi với gần 1,2 nghìn tỷ USD vốn sẵn sàng đầu tư.Danh mục đa dạng, bao gồm các loại tài sản mới, cùng chuyên môn sâu về ngành và chức năng giúp PE duy trì lợi thế cạnh tranh.

Các văn phòng gia đình tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của thị trường tư nhân, chiếm 27% thị phần, tương đương 6,1 nghìn tỷ USD AUM. Trong giai đoạn 2012-2022, AUM của văn phòng gia đình tăng trung bình 7,5% mỗi năm – dự kiến sẽ tăng mạnh đến năm 2027.

Sự bền bỉ trong bối cảnh biến động

Năm 2022, tất cả các thị trường đều chịu tác động từ sự chậm lại của kinh tế toàn cầu, lạm phát cao và mức độ bất định gia tăng. Tuy nhiên, thị trường tư nhân đã chứng minh sự bền bỉ đáng kể, chỉ giảm 3,5%. Ngược lại, thị trường cổ phiếu toàn cầu ghi nhận mức giảm hai chữ số, cả ở các thị trường phát triển và đang phát triển, với làn sóng bán tháo mạnh. Ngay cả những tài sản truyền thống vốn được coi là “nơi trú ẩn an toàn” như trái phiếu Kho bạc Mỹ cũng chịu ảnh hưởng, trong khi các tài sản thay thế như tiền điện tử giảm mạnh.

Các yếu tố nền tảng của thị trường tư nhân vẫn vững chắc, với nhiều động lực tích cực như: gia tăng phân bổ vốn từ các quỹ tổ chức và xu hướng doanh nghiệp duy trì trạng thái tư nhân lâu hơn. Ngoài ra, vẫn còn một lượng vốn chưa giải ngân đáng kể khoảng 3,2 nghìn tỷ USD (không bao gồm vốn từ quỹ phòng hộ và văn phòng gia đình).Nguồn vốn này có tiềm năng tạo ra lợi nhuận vượt trội trong tương lai.

Sau giai đoạn trầm lắng đầu năm 2023, hoạt động của quỹ đầu tư tư nhân (PE) đã phục hồi trong quý I, được thúc đẩy bởi các thương vụ mua lại công ty và đưa nó trở lại công ty tư nhân (tư nhân hóa) quy mô lớn, do định giá trên thị trường chứng khoán sụt giảm, với hơn 62 tỷ USD giao dịch PE được công bố vào tháng 3/2023.Trong ba tháng đầu năm, các thương vụ tư nhân hóa chiếm khoảng 80% tổng số giao dịch PE – trong khi tỷ lệ này thông thường chỉ khoảng 20%. Ông Bridget Walsh, Lãnh đạo Toàn cầu EY về Quỹ đầu tư Tư nhân, nhận định: “Sự gia tăng nhanh chóng của các thương vụ tư nhân hóa cho thấy khả năng của các quỹ PE trong việc duy trì kỷ luật và nhận diện cơ hội đầu tư vào tài sản chất lượng cao nhưng đang bị thị trường định giá thấp.”

Đến quý III/2023, các quỹ PE công bố giao dịch trị giá 101 tỷ USD – tương đương với hai quý trước đó. Tuy nhiên, số lượng giao dịch tiếp tục tăng mạnh so với mức đáy quý I – với 93 thương vụ từ 100 triệu USD trở lên, tăng 63% so với quý I/2023.

Trong bối cảnh nguồn tài chính truyền thống trở nên hạn chế, tín dụng tư nhân đã nổi lên như một nguồn vốn thay thế cho các thương vụ PE – thông qua các quỹ vốn được quản lý chủ động, chủ yếu đầu tư vào các khoản vay cho doanh nghiệp tư nhân.

Các quỹ PE cũng tích cực tham gia vào các thương vụ chia tách công ty (carve-out), vốn phù hợp với khả năng của họ trong việc phát hiện và khai thác giá trị mà các nhà đầu tư khác có thể bỏ qua.

Tăng trưởng của vốn tư nhân không phải hiện tượng ngắn hạn. Các động lực thúc đẩy tăng trưởng trong thập kỷ qua nhiều khả năng sẽ tiếp tục, với quy mô thị trường dự kiến tăng mạnh trong vài năm tới, và quỹ PE cùng văn phòng gia đình được dự báo sẽ chiếm tỷ trọng lớn trong nguồn vốn này.

Trong ngắn hạn, lĩnh vực này có thể đối mặt với những thách thức như: tăng trưởng toàn cầu chậm lại, lạm phát dai dẳng, lãi suất tăng, gián đoạn chuỗi cung ứng, biến động thị trường tài chính và rủi ro địa chính trị. Các quỹ VC, chẳng hạn, sẽ ngày càng chọn lọc hơn trong việc giải ngân vốn, tập trung vào các doanh nhân có mô hình kinh doanh vững chắc và lộ trình tăng trưởng thực tế.

Khi hoạch định chiến lược cho năm 2024 và các năm tiếp theo, doanh nhân và chủ doanh nghiệp tư nhân cần rà soát kỹ mô hình kinh doanh và quản lý dòng tiền thận trọng. Mặc dù hoạt động huy động vốn sẽ tiếp tục, các thương vụ sẽ mang tính “thân thiện với nhà đầu tư” hơn và mất nhiều thời gian để hoàn tất so với những năm gần đây.

Triển vọng dài hạn của thị trường tư nhân vẫn rất khả quan, mở ra cơ hội lớn cho nhà đầu tư và doanh nhân. Sự tăng trưởng và khả năng chống chịu của vốn tư nhân đặc biệt quan trọng, bởi doanh nghiệp tư nhân chiếm tỷ trọng chủ đạo trong nền kinh tế toàn cầu. Trong số các doanh nghiệp có doanh thu từ 1 tỷ USD trở lên, 75% là doanh nghiệp tư nhân.

Các doanh nghiệp tư nhân sẽ có khả năng tiếp cận vốn tốt hơn khi nhà đầu tư dịch chuyển sang nhiều thị trường khác nhau, tìm kiếm lợi suất cao hơn và lợi nhuận ổn định hơn, đồng thời đa dạng hóa danh mục và tái phân bổ vốn.

Quá trình chuyển giao tài sản quy mô lớn cũng sẽ mang lại lợi ích đáng kể cho thị trường vốn tư nhân, với khoảng 18,4 nghìn tỷ USD dự kiến được chuyển giao cho thế hệ trẻ trước năm 2030, trong bối cảnh nhân khẩu học thay đổi nhanh chóng.

Góc nhìn đầu tư mới từ các văn phòng gia đình

Chủ sở hữu mới thường mang đến một cách tiếp cận khác biệt, và các văn phòng gia đình (family offices) đang cho thấy dấu hiệu đầu tư khác so với thế hệ trước. Qua trao đổi với các văn phòng gia đình, chúng tôi nhận thấy sự quan tâm đến công nghệ – đặc biệt là các start-up – sẽ gia tăng, với các khoản đầu tư vào nhiều lĩnh vực đổi mới, nổi bật là công nghệ tài chính, công nghệ sinh học và thương mại điện tử. Điều này hỗ trợ đa dạng hóa danh mục, cân bằng rủi ro và lợi nhuận, đồng thời tạo cơ hội tham gia thị trường sớm nếu một công nghệ nào đó bứt phá.

Đội ngũ chuyên gia của EY hỗ trợ các văn phòng gia đình cũng ghi nhận xu hướng ưu tiên đầu tư liên quan đến ESG và tác động xã hội, một xu hướng dự kiến sẽ tiếp tục khi thế hệ kế tiếp có ảnh hưởng lớn hơn đến chiến lược đầu tư dài hạn.

Mặc dù đầu tư gián tiếp thông qua quỹ vẫn là hình thức phân bổ tài sản chủ đạo, theo kinh nghiệm của chúng tôi, các văn phòng gia đình đang tăng cường đầu tư trực tiếp vào doanh nghiệp mục tiêu, đồng thời xây dựng năng lực nội bộ cho hình thức đầu tư này. Điều này khác biệt rõ so với những năm 2000, khi đầu tư trực tiếp ít phổ biến hơn.

Không chỉ các văn phòng gia đình mở rộng phạm vi đầu tư. Quỹ PE, quỹ phòng hộ và VC cũng đang đón nhận xu hướng “retailization” (đầu tư vào doanh nghiệp và quỹ tư nhân), cũng như tokenization (số hóa tài sản và giao dịch trên blockchain – nhằm tăng tốc và đơn giản hóa giao dịch).

Không ngừng tìm kiếm giá trị

Mức độ bất định hiện tại đang gây lo ngại cho nhà đầu tư, khi cổ phiếu, trái phiếu, tiền điện tử và các loại tài sản khác tiếp tục biến động mạnh. Trong bối cảnh này, sự tăng trưởng và khả năng chống chịu của vốn tư nhân mang lại sự an tâm, và nhiều khả năng sẽ thúc đẩy xu hướng dịch chuyển từ công ty niêm yết sang công ty tư nhân, cùng với sự phát triển của văn phòng gia đình, PE, VC, quỹ phòng hộ và sự gia tăng tín dụng tư nhân.

Khi tìm kiếm giá trị, nhà đầu tư ngày càng có nhu cầu đa dạng hóa và đạt lợi suất cao hơn từ thị trường tư nhân. Xu hướng này được củng cố bởi sự tham gia của nhà đầu tư tổ chức và cá nhân, cùng với số lượng HNWIs ngày càng tăng – những người đang chuyển giao tài sản cho thế hệ mới của các văn phòng gia đình. Các nỗ lực cải thiện giám sát rủi ro hệ thống và hỗ trợ nhà đầu tư đánh giá sản phẩm tiếp tục được hoan nghênh trong lĩnh vực vốn tư nhân. Chúng tôi đã thấy những ví dụ rõ ràng về việc tăng cường quản trị trong toàn bộ nhóm tài sản này.

Nhìn chung, các chỉ số tích cực cho thấy thị trường vốn tư nhân sẽ tiếp tục phát triển mạnh trong những năm tới.