Tin nhanh Hải quan & Thương mại Quốc tế | Tháng 6 năm 2025 | Thay đổi pháp lý quan trọng của Việt Nam về giao dịch xuất nhập khẩu tại chỗ và công nhận doanh nghiêp ưu tiên và chính sách ưu đãi cho đổi mới sáng tạo

Ngày 25 tháng 6 năm 2025, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu; Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; Luật Hải quan; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công (sau đây gọi tắt là Luật sửa 8 luật). Một số nội dung đáng chú ý liên quan đến lĩnh vực hải quan và thuế được tóm lược như sau:  

1. Giao dịch xuất nhập khẩu tại chỗ

• Làm rõ định nghĩa XNKTC: Phù hợp với bản dự thảo đã đề cập trong Tin nhanh Hải quan & Thương mại Quốc tế tháng 4 năm 2025, Luật sửa 8 luật vừa qua chính thức định nghĩa giao dịch XNKTC là “hàng hóa được giao và nhận tại Việt Nam theo chỉ định của thương nhân nước ngoài theo hợp đồng mua bán, gia công, thuê, mượn giữa các doanh nghiệp Việt Nam và thương nhân nước ngoài”. Đáng chú ý, quy định sửa đổi đã loại bỏ điều kiện “thương nhân nước ngoài không có hiện diện tại Việt Nam” được quy định trước đó ở cấp nghị định. 
• Chính sách thuế giá trị gia tăng (GTGT): Hàng hóa xuất khẩu tại chỗ được áp dụng mức thuế suất thuế GTGT 0%, cũng theo dự án luật trên. 
• Hiệu lực thi hành: Các quy định nêu trên sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2025. Trong giai đoạn chuyển tiếp, các quy định kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa XNKTC trong Luật sửa 8 luật cũng được áp dụng đối với các tờ khai hải quan XNKTC đã đăng ký nhưng chưa hoàn thành thủ tục hải quan trước thời điểm Luật này có hiệu lực. 

2. Chế độ doanh nghiệp ưu tiên 

2.1. Nới lỏng điều kiện áp dụng chế độ ưu tiên đối với lĩnh vực công nghệ và đổi mới sáng tạo 

Theo quy định chung, doanh nghiệp được áp dụng chế độ ưu tiên khi đáp ứng đầy đủ sáu (6) điều kiện sau: 

i. Tuân thủ pháp luật về hải quan, pháp luật về thuế trong hai năm liên tục 

ii. Có kim ngạch xuất nhập khẩu hàng năm đạt mức quy định 

iii. Thực hiện thủ tục hải quan điện tử, thủ tục thuế điện tử; có phần mềm hoặc hệ thống công nghệ thông tin quản lý hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu của doanh nghiệp kết nối hoặc chia sẻ với cơ quan hải quan 

iv. Thực hiện thanh toán qua ngân hàng 

v. Có hệ thống kiểm soát nội bộ 

vi. Chấp hành tốt quy định về kế toán và kiểm toán 

Riêng đối với các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ và đổi mới sáng tạo, Luật sửa đổi 8 luật đã tinh giản hai (2) điều kiện (i) và (ii), cho phép áp dụng chế độ ưu tiên ngay từ khi thành lập nếu đáp ứng bốn (4) điều kiện còn lại. 

Nhóm doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ và đổi mới sáng tạo theo khoản 2, điểm 1, Điều 3 Luật, bao gồm “doanh nghiệp công nghệ cao; doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư sản xuất sản phẩm công nghệ cao; doanh nghiệp thực hiện dự án công nghệ chiến lược; doanh nghiệp thực hiện dự án sản xuất sản phẩm công nghệ số trọng điểm, dự án nghiên cứu và phát triển, thiết kế, sản xuất, đóng gói, kiểm thử sản phẩm chip bán dẫn, dự án xây dựng trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo; doanh nghiệp thực hiện dự án sản xuất sản phẩm phụ trợ trực tiếp trong công nghiệp bán dẫn”. 

2.2. Công nhận lẫn nhau về chế độ ưu tiên: Doanh nghiệp ưu tiên thuộc quốc gia, vùng lãnh thổ có ký Thỏa thuận công nhận lẫn nhau về doanh nghiệp ưu tiên với Việt Nam sẽ được áp dụng chế độ ưu tiên theo quy định của Luật Hải quan. 

3. Ưu đãi thuế quan cho lĩnh vực công nghệ và đổi mới sáng tạo

Luật sửa đổi 8 luật bổ sung quy định miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa phục vụ trực tiếp cho hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và công nghiệp công nghệ số. Hàng hóa miễn thuế bao gồm: 

• Máy móc, thiết bị, phụ tùng, vật tư chuyên dùng, tài liệu, sách báo khoa học chuyên dùng phục vụ trực tiếp các ngành trên 
• Hàng hóa nhập khẩu để tạo tài sản cố định cho dự án đầu tư 
• Nguyên liệu, vật tư, linh kiện nhập khẩu để sản xuất, nghiên cứu của doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp khoa học công nghệ và trung tâm đổi mới sáng tạo – được miễn thuế trong năm (5) năm kể từ khi bắt đầu nghiên cứu, sản xuất 
• Nguyên liệu, vật tư, linh kiện chưa sản xuất được trong nước, nhập khẩu phục vụ trực tiếp cho sản xuất sản phẩm công nghệ số; phục vụ hoạt động nghiên cứu, sản xuất thử nghiệm tại các trung tâm nghiên cứu và phát triển 

Những sửa đổi trên cho thấy cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc đơn giản hóa thủ tục hải quan, tháo gỡ vướng mắc pháp lý đối với giao dịch XNKTC, thúc đẩy hợp tác quốc tế thông qua công nhận lẫn nhau về chế độ ưu tiên, đồng thời thúc đẩy sự phát triển các ngành công nghệ, đối mới mang tính chiến lược. 

Chúng tôi khuyến nghị các doanh nghiệp nên rà soát mô hình hoạt động, chuỗi cung ứng và tình trạng tuân thủ pháp luật về hải quan để xác định khả năng hưởng ưu đãi và chuẩn bị cho việc triển khai các quy định mới nêu trên.