Hoe bedrijven fiscaal voordeel kunnen halen uit verduurzaming

Fiscale aandachtspunten en voordelen bij een duurzaamheidstransformatie

Niet-duurzame producten veroorzaken negatieve neveneffecten, zoals milieuschade, schaarste aan hulpbronnen, armoede, extreme weersomstandigheden en volksgezondheidsproblemen. In de huidige markt worden de maatschappelijke kosten van deze negatieve neveneffecten (de zogenaamde ‘externaliteiten’) niet betaald door de partijen die de neveneffecten veroorzaken en zijn ze daarom niet zichtbaar in de productprijzen. Hierdoor zijn niet-duurzame producten vaak nog steeds goedkoper dan duurzame producten. Dit beperkt de concurrentiekracht van duurzame producten en modellen. Overheden hebben verschillende groene fiscale beleidsinstrumenten om dit marktfalen met betrekking tot de prijsstelling van externe effecten te corrigeren. Belastingheffing wordt ingezet door belastingen op vervuiling en het gebruik van hulpbronnen te verhogen of nieuw in te voeren, waardoor de belastinginkomsten omhoog gaan. Dit kan weer gekoppeld worden aan extra steun voor groene ontwikkeling, mogelijk gemaakt door middel van subsidies en fiscale faciliteiten. De belasting zorgt er dan voor dat vervuilende producten duurder worden waardoor groene producten aantrekkelijker worden. Als duurzame producenten dan aanspraak kunnen maken op groene subsidies of faciliteiten, kan de prijskloof tussen duurzame en niet-duurzame producten nog verder worden gedicht.

Belastingen kunnen hierdoor een last vormen maar ook een gouden randje toevoegen. De fiscaal directeur en de fiscale afdeling moeten ervoor zorgen dat ze deze belastingeffecten inzichtelijk kunnen maken en voor hun bedrijf kunnen optimaliseren.

Laten we de mogelijke fiscale gevolgen en voordelen van verduurzaming eens nader bekijken.

1. Strategie en governance: organiseren, verbinden en heldere communicatie

De fiscale afdeling kan zorgen voor een heldere fiscale strategie die is afgestemd op de duurzaamheidsstrategie, -acties en -communicaties. De afdeling kan ook zorgen voor een passend kader voor fiscale governance en voor processen om te worden gewaarschuwd in het geval van belangrijke (fiscale) beleidsontwikkelingen. Op basis hiervan kan het fiscale team vol vertrouwen communiceren met belanghebbenden over hoe het bedrijf belastingverplichtingen nakomt en bijdraagt aan de maatschappij.

De fiscale afdeling kan zichzelf ook goed organiseren voor verduurzaming: door de nieuwe taken te definiëren en toe te wijzen en door voldoende kennis op te bouwen over duurzaamheid en belastingen. Door een werkplan te maken voor duurzaamheid en belastingen. Hiermee wordt het eenvoudiger om nieuwe ontwikkelingen in de wetgeving te volgen en aan nieuwe verplichtingen te voldoen. Als de afdeling belastingwetten signaleert die een duurzame ontwikkelingen in de weg staan, kan het extern communiceren over zo’n belemmering in de belastingwet voor groene businesscases, beleidsmakers hiervan bewust maken en verbeterpunten inzichtelijk maken.

Tot slot kan de fiscale afdeling intern de verbinding leggen met andere afdelingen (zoals legal, treasury, management en compliance teams) en ervoor zorgen dat fiscale duurzaamheidsaspecten worden opgenomen in businessplannen en duurzaamheidsacties.

2. Nieuwe belastingen: geen kostenverrassingen en toekomstige kostenminimalisatie

In Europa en ook in Nederland worden verbeterde en nieuwe milieu- en grondstoffenbelastingen ingevoerd en in de toekomst worden er nog veel meer belastingen verwacht. Denk bijvoorbeeld aan belastingen op CO2, water, energie, en plastic. Deze belastingen kunnen leiden tot prijsstijgingen in alle schakels in de toeleveringsketen van bedrijven.

Als de impact van de belastingen ruim van te voren worden beoordeelt en geanalyseerd, en deze informatie wordt opgenomen in bedrijfsplannen en financiële prognoses, kan dit verrassingen aan de kostenzijde voorkomen. Dit geeft niet alleen beter inzicht in de impact en rapportage van nieuwe belastingen; het kosteneffect van de belastingen kan ook de haalbaarheid van groene bedrijfsplannen versterken, die dan relatief gezien goedkoper worden. De groene bedrijfsplannen kunnen een schadelijke impact in de toekomst verminderen en zo weer toekomstige belastingkosten helpen verminderen of zelfs helemaal vermijden.

3. Subsidies, faciliteiten en financiering: gestructureerde aanpak leidt tot lagere investeringskosten

Beleggers en banken willen hun beleggingsportefeuille vergroenen en er zijn al veel soorten groene leningen op de markt, waarbij een korting of lagere rente beschikbaar is voor bedrijven die hun vooraf bepaalde duurzaamheidsdoelen halen. Bedrijven kunnen dus een aantrekkelijker beleggingsprofiel creëren en financieringskosten verlagen met goede duurzaamheidsprestaties, risicobeheer en transparantie over de niet-financiële en fiscale prestaties.

Daarnaast zijn er aanzienlijke fondsen, subsidies en fiscale faciliteiten met een focus op duurzaamheid beschikbaar vanuit de EU en in Nederland. EU subsidieprogramma’s hebben vaak grote budgetten maar ook complexe aanvragen, veel administratieve vereisten en hoge concurrentie. Lokale belastingfaciliteiten kunnen meer generiek en eenvoudiger te verkrijgen zijn, zoals investeringsaftrek, speciale regimes voor innovatie, onderzoek en ontwikkeling, of lagere tarieven en toeslagen.

Het voordeel dat de fiscale afdeling kan behalen, is hier meteen heel duidelijk: wél of níet een subsidie, faciliteit en financieringsmogelijkheid bemachtigen. Vergroening vraagt grote kapitaalinvesteringen en succes op dit punt levert directe financiële steun op die de investeringskosten vermindert.