Skutki w PCC przysądzenia w postępowaniu egzekucyjnym nieruchomości w zamian za wierzytelność

Podstawę opodatkowania PCC przy postanowieniu sądu przenoszącym prawo własności nieruchomości wydanym w trybie art. 984 Kodeksu postępowania cywilnego (KPC) stanowi wartość rynkowa całej nieruchomości, a ustanowienie hipoteki na nieruchomości nie wpływa na własność tej nieruchomości ani na jej wartość rynkową, która stanowi podstawę opodatkowania w PCC. Tak uznał Szef Krajowej Administracji Skarbowej w piśmie z dnia 12 stycznia 2021 roku, dokonując tym samym zmiany interpretacji indywidualnej z 13 marca 2019 roku.

Z wnioskiem o wydanie interpretacji wystąpiła kobieta, która 4 czerwca 2008 r. rozwiodła się z mężem. 29 maja 2012 r. Sąd Rejonowy w postanowieniu orzekł o podziale majątku wspólnego, w skład którego wchodził dom. Sąd przyznał wyłączną własność nieruchomości byłemu mężowi i postanowił, że ten będzie miał spłacić wnioskodawczynię, co jednak nie nastąpiło. Kobieta, w celu zabezpieczenia swoich roszczeń, ustanowiła na nieruchomości hipotekę przymusową. W efekcie, Sąd Rejonowy w postanowieniu z 23 listopada 2017 r. przysądził przedmiotową nieruchomość kobiecie w zamian za wymagalne zadłużenia w trybie art. 984 KPC, zgodnie z którym, jeżeli na drugiej licytacji nikt nie przystąpi do przetargu, przejęcie nieruchomości na własność może nastąpić w cenie nie niższej od 2/3 sumy oszacowania, przy czym prawo przejęcia przysługuje wierzycielowi egzekucyjnemu i hipotecznemu oraz współwłaścicielowi.

W ocenie podatniczki w opisanym zdarzeniu nie doszło do sprzedaży nieruchomości, ale do przejęcia jej własności przez wierzyciela w toku egzekucji sądowej, która była konsekwencją nierzetelności dłużnika (byłego małżonka). Nie można zatem traktować sprzedaży dokonanej w trybie egzekucji sądowej jako sprzedaży z wolnej ręki. W konsekwencji, nabycie nieruchomości postanowieniem sądu powinno być wyłączone z opodatkowania PCC.

Zdaniem organu podatkowego postanowienie sądu przenoszące prawo własności nieruchomości na wnioskodawczynię powoduje tożsamy skutek jak umowa sprzedaży, ponieważ wierzyciel nabywa na własność konkretną nieruchomość za określoną cenę, w efekcie czego na wnioskodawczyni ciąży obowiązek w PCC. Z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, który przysądził nieruchomość na rzecz wnioskodawczyni, powstał obowiązek podatkowy. Podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa całej nieruchomości a ustanowienie hipoteki na nieruchomości nie ma wpływu na własność tej nieruchomości ani też na wartość tej nieruchomości, która stanowi podstawę opodatkowania w PCC.

Przytaczając orzecznictwo sądów administracyjnych, organ podatkowy stwierdził, że czynnikami wpływającymi na cenę rynkową służącą do określenia wartości rynkowej nieruchomości i tym samym podstawy opodatkowania PCC, są czynniki przynależne do stanu faktycznego a nie prawnego nieruchomości.

Źródło: Interpretacja indywidualna szefa KAS z 12 stycznia 2021 r., sygn. DPP10/DOP8.841.14.2020.