NSA: Ustawa o COVID nie zawiesiła biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych

Uchwałą składu siedmiu sędziów z 27 marca 2023 r., sygn. akt I FPS 2/22, Naczelny Sąd Administracyjny przesądził, że art. 15zzr ust. 1 pkt 3 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych nie miał zastosowania do przepisów prawa podatkowego.

Kwestia zawieszenia w czasie pandemii terminów przedawnienia od dobrych trzech lat miała istotne znaczenie praktyczne. Nie było bowiem jasne, czy przepisy o COVID spowodowały w 2020 r. zawieszenie terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych.

W rezultacie organy podatkowe stosowały art. 15zzr ust. 1 pkt 3 w odniesieniu do terminów podatkowych, gdy umożliwiało im to wydanie decyzji określającej zobowiązanie podatkowe w „wydłużonym” terminie. Jednocześnie, uznawały, że do „przedłużenia terminów” nie dochodziło w sytuacjach, gdy byłoby to na korzyść podatników – np. w przypadku składania wniosków nadpłatowych lub oświadczeń w podatku od spadków i darowizn. Jednolite nie było również orzecznictwo sądów administracyjnych w tym zakresie. Co więcej, dyskusje budziła nawet kwestia długości trwania ewentualnego okresu zawieszenia, co dodatkowo pogłębiało skalę niepewności.

Skala problemu była natomiast bardzo znacząca – temat dotyczył bowiem wszystkich podatków i wpływał na wszystkie zobowiązania podatkowe nieprzedawnione jeszcze w okresie obowiązywania przepisu (tj. w pierwszej połowie 2020 r.). Mógł zatem dotyczyć zarówno kwestii związanych np. CIT za 2015 r., jak i rodzić wątpliwości w VAT z końcem 2025 r. (w odniesieniu do rozliczeń za styczeń 2020 r.). Konieczne okazało się rozstrzygnięcie tematu przez NSA w drodze uchwały.

Co wynika z uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego?

W dzisiejszej uchwale NSA orzekł ostatecznie, że art. 15zzr ust. 1 pkt 3 ustawy nie ma zastosowania do podatkowego mechanizmu przedawnienia. W praktyce oznacza to, że decyzje wymiarowe wydane w „przedłużonym” terminie powinny zostać uchylone jako wydane po upływie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Same postępowania, w których decyzje zostały wydane, powinny zaś zostać umorzone, co wyklucza dalsze ich prowadzenie w przyszłości. Oczywiście, skutki te nie nastąpią automatycznie – należy mieć na uwadze odpowiednie przepisy procesowe.

Jednocześnie, NSA nie wykluczył jednoznacznie możliwości powoływania się przez podatników na art. 15zzr ust. 1 ustawy o COVID w odniesieniu do sytuacji związanych z realizowaniem przez podatników ich praw w „wydłużonym terminie”. W ustnych motywach uchwały – wydanej, co istotne, wyłącznie w odniesieniu do art. 15zzr ust. 1 pkt 3 ustawy – NSA wprost odniósł się bowiem do zasady „in dubio pro tributario”. To na jej rolę jako istotną przy interpretacji niejasnych regulacji art. 15zzr, wskazywali zaś Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.