Wyroki TSUE: cywilnoprawna pozorność lub nieważność transakcji a prawo do odliczenia VAT
Orzeczenie TSUE z dnia 25 maja 2023 r., sygn. C‑114/22
Orzeczenie zostało wydane w polskiej sprawie, która dotyczyła transakcji sprzedaży znaków towarowych. Organy podatkowe zakwestionowały prawo do odliczenia VAT po stronie nabywcy znaków, uzasadniając swoją decyzję przepisem art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c) ustawy o VAT. Na podstawie tego przepisu nie stanowi podstawy do obniżenia podatku należnego ani zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktura w przypadku, gdy potwierdza czynność, do której mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności.
Naczelny Sąd Administracyjny, rozpatrując skargę kasacyjną organu podatkowego, podał w wątpliwość zgodność przywołanego przepisu z Dyrektywą VAT i w trybie prejudycjalnym zadał pytanie TSUE. Trybunał zwrócił przede wszystkim uwagę na fakt, że z przedstawionych mu wyjaśnień nie wynika, aby okoliczności, w świetle których czynność prawna dotycząca transakcji podlegającej VAT może zostać zakwalifikowana jako pozorna i tym samym uznana za nieważną na podstawie przepisów krajowego prawa cywilnego, pokrywały się z okolicznościami, które pozwalają zakwalifikować w świetle prawa Unii transakcję gospodarczą podlegającą temu podatkowi jako czynność pozorną, a zatem uzasadnić odmowę przyznania podatnikowi prawa do odliczenia. Ponadto w konsekwencji Trybunał wskazał, że przepisy Dyrektywy VAT stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, na mocy których podatnik jest pozbawiony prawa do odliczenia naliczonego VAT z tego tylko powodu, że podlegająca opodatkowaniu transakcja gospodarcza jest uważana za pozorną i dotknięta nieważnością na podstawie przepisów krajowego prawa cywilnego, bez konieczności wykazania, iż zostały spełnione przesłanki pozwalające na zakwalifikowanie, w świetle prawa Unii, tej transakcji jako pozornej lub, w przypadku gdy rzeczona transakcja została faktycznie dokonana, że jest ona wynikiem oszustwa w zakresie VAT lub nadużycia prawa.
Wyroki TSUE: stawka VAT uzależniona od sposobu podania napoju
Orzeczenie TSUE z dnia 5 października 2023 r., sygn. C‑146/22
To kolejna polska sprawa przed TSUE. Rozstrzygnięta przez TSUE sprawa była konsekwencją wystąpienia przez polską sieć kawiarni z wnioskiem o wiążącą informację stawkową dla sprzedawanego w tych kawiarniach napoju, mającego postać gorącej czekolady przygotowanej na bazie mleka i sosu czekoladowego. Organ uznał, że zarówno w przypadku sprzedaży na wynos, jak i sprzedaży na miejscu tego napoju zastosowanie powinna znaleźć stawka 8 proc. właściwa dla usług związanych z wyżywieniem. Podatnik natomiast wskazywał, że sprzedaż tego napoju należy opodatkować według stawki 5 proc. – analogicznie do innych towarów wymienionych w załączniku nr 10 do ustawy o VAT, w którym m.in. wymieniono napoje na bazie mleka.
Trybunał wskazał, że aby ocenić, czy stosowanie różnych stawek VAT w zależności od tego, czy napoje mleczne klasyfikowane są jako środki spożywcze objęte pozycją CN 2202, czy też gorące napoje mleczne klasyfikowane są jako usługa objęta działem 56 PKWiU („usługi związane z wyżywieniem”), jest uzasadnione i zgodne z zasadą neutralności podatkowej, należy ocenić, czy oba rodzaje napojów są wzajemnie zastępowalne w oczach przeciętnego konsumenta. Przy czym Trybunał jedynie wskazał, jakie okoliczności powinny być zbadane przez sąd odsyłający, aby ocenić, czy oba rodzaje napojów są wzajemnie zastępowalne. Trybunał stwierdził natomiast, że ani przepisy Dyrektywy VAT, ani zasada neutralności podatkowej nie stoją na przeszkodzie takim przepisom krajowym, które przewidują, że środki spożywcze składające się z tego samego głównego składnika i zaspokajające tę samą potrzebę przeciętnego konsumenta podlegają dwóm różnym obniżonym stawkom VAT, w zależności od tego, czy są one sprzedawane detalicznie w sklepie, czy też przygotowywane i podawane klientowi na gorąco na jego zamówienie w celu natychmiastowego spożycia, pod warunkiem że owe środki spożywcze nie wykazują analogicznych właściwości pomimo wspólnego głównego składnika lub że różnice między tymi środkami, w tym dotyczące usług wspomagających, jakie towarzyszą ich dostawom, w istotny sposób wpływają na decyzję przeciętnego konsumenta o zakupie jednego lub drugiego z tych środków.
Wyroki TSUE: ładowanie pojazdów elektrycznych – dostawa czy usługa?
Orzeczenie TSUE z dnia 20 kwietnia 2023 r., sygn. C‑282/22
Wyrok zapadł w polskiej sprawie dotyczącej kwalifikacji dla celów VAT działalności polegającej na udostępnianiu urządzeń przeznaczonych do ładowania pojazdów elektrycznych. Podatnik zamierzający prowadzić taką działalność wystąpił z wnioskiem o interpretację indywidualną, zadając pytanie, czy taka działalność będzie stanowić świadczenie usług na gruncie VAT. Wskazał we wniosku, że cena pobierana od użytkowników stacji ładowania będzie uzależniona w szczególności od czasu ładowania wyrażonego w godzinach lub minutach, a także od standardu konektora wybranego przez zainteresowanego użytkownika. W interpretacji indywidualnej uznano, że podstawowym świadczeniem, którym zainteresowani są użytkownicy, jest dostawa energii elektrycznej. Pozostałe usługi dostarczane przez podatnika, czyli m.in. udostępnianie stacji ładowania, należy uznać za pomocnicze do tego świadczenia głównego.