Raport OLAF za 2020 rok opublikowany

10 czerwca 2021 roku biuro OLAF (European Fraud Office - Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych) wydało komunikat prasowy, publikując dwudziesty trzeci raport z działalności urzędu.

Misją OLAF jest wykrywanie i eliminowanie nadużyć dotyczących środków finansowych Unii Europejskiej, oraz walka z korupcją. OLAF prowadząc niezależne dochodzenia upewnia się, że pieniądze unijnych podatników zostają przekazane na projekty sprzyjające wzrostowi gospodarczemu Europy, przyczyniając się do wzmocnienia zaufania obywateli do instytucji UE. Bada również poważne uchybienia ze strony urzędników i członków instytucji UE, oraz tworzy solidną politykę w zakresie zwalczania nadużyć finansowych.

Po zakończeniu dochodzenia OLAF wydaje zalecenia, jednak podjęcie decyzji w sprawie działań i przeprowadzenie odpowiednich czynności śledczych należy do właściwych organów unijnych i krajowych. Wszystkie związane ze sprawą osoby uznaje się za niewinne do czasu udowodnienia ich winy przed właściwym sądem.

Działalność OLAF w czasie pandemii

Z racji pandemii koronawirusa, jednym z działań OLAF w 2020 roku były czynności mające na celu zapewnienie obywatelom UE bezpieczeństwa przed podrobionym lub niespełniającym norm sprzętem medycznym. Ponadto, urząd kontynuował dochodzenia w celu ochrony budżetu UE przed złożonymi oszustwami, podrabianiem dokumentów i znaków pieniężnych, przemytem, korupcją i konfliktami interesów.

W przedmowie do raportu dyrektor generalny OLAF – Ville Itälä – podziękował współpracownikom z urzędu za wykazaną kreatywność i elastyczność, pozwalającą kontynuować pracę pomimo obowiązujących obostrzeń i restrykcji związanych z pandemią. Dodał, że potencjalni oszuści nie zostali przez pandemię powstrzymani, gdyż dochodzenia przeprowadzone przez OLAF ujawniły kolejne przypadki nielegalnej zmowy w przetargach, konfliktu interesów, manipulacji ofertami i prania brudnych pieniędzy, z którymi mamy do czynienia co roku. Dyrektor generalny wspomniał również o nowych możliwościach nadużyć finansowych związanych z pandemią – w szczególności na rynku podrobionych i niespełniających norm produktów medycznych, takich jak maseczki, środki do dezynfekcji rąk czy respiratory.

Skrótowa działalność dochodzeniowa OLAF w roku 2020 w liczbach

Sfinalizowano
dochodzeń
Wydano
zaleceń skierowanych do odpowiednich organów krajowych i unijnych
Zalecono odzyskanie
milionów euro do budżetu UE
Przeprowadzono
wstępnych analiz
po których podjęto decyzję o wszczęciu
nowych dochodzeń

Rodzaje dochodzeń w sprawach o nadużycia finansowe i tendencje w 2020 roku

Z raportu wynika, że oprócz podrobionych towarów medycznych i środków ochrony osobistej związanych z pandemią, wykryto szereg innych schematów przestępstw gospodarczych. Obejmują one między innymi:

  • zmowy między beneficjentami a wykonawcami (w szczególności w zakresie zamówień publicznych);
  • konflikty interesów;
  • fałszowanie lub zawyżanie faktur;
  • korupcję;
  • konflikty interesów dotyczące finansowania rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich (często związane z praniem pieniędzy);
  • nieprawidłowe wydatkowanie i nadużycia finansowe związane z finansowaniem badań naukowych;
  • przemyt papierosów i tytoniu

Ochrona zdrowia i bezpieczeństwo środowiska

Od marca 2020 roku w wyniku działań OLAF i współpracujących z nim organów państw członkowskich UE zidentyfikowano ponad 1 000 podmiotów mających związek z produkcją i dystrybucją ponad miliona niezgodnych z normami lub podrobionych przedmiotów, takich jak maski chirurgiczne, środki do dezynfekcji rąk czy zestawy do robienia testów na koronawirusa. Na skutek czynności dochodzeniowo-śledczych zatrzymano również podrobione produkty spożywcze i napoje. Przykładowo, jedna z przeprowadzonych operacji zakończyła się konfiskowaniem około 1,3 miliona litrów podrobionego wina i napojów alkoholowych, naruszających prawa własności intelektualnej, nie dopuszczając ich do konsumentów w UE.

 

Poza ochroną zdrowia społeczeństwa, w centrum zainteresowania urzędu znajdowały się również kwestie związane ze środowiskiem naturalnym. Przestępcy coraz częściej koncentrują swoje działania w obszarze ochrony środowiska. W 2020 roku OLAF uczestniczył w konfiskowaniu nielegalnych pestycydów oraz wielu ton nielegalnych gazów chłodniczych (HFC). Dla porównania, gdyby czternastotonowy ładunek HFC zajęty w wyniku działań OLAF nie został ujawniony i zatrzymany, miałby taki sam wpływ na środowisko, jak 38 lotów w dwie strony z Amsterdamu do Sydney.

 

Działania dotyczące przeciwdziałania przemytowi papierosów i tytoniu

W wyniku działań śledczych w 2020 roku OLAF i organy z nim współpracujące przejęły prawie 370 milionów papierosów przeznaczonych do nielegalnej sprzedaży na terenie UE, pochodzących spoza jej granic. Straty, które sprzedaż tych papierosów mogłaby wyrządzić finansom publicznym oszacowano na 74 miliony euro.

 

Jednocześnie urząd aktywnie zwalczał fałszerzy koncentrujących się na nielegalnej produkcji papierosów na terenie UE. Trwająca trzy lata operacja obejmująca 10 państw doprowadziła do konfiskaty 95 milionów nielegalnych papierosów i 300 ton tytoniu, przy czym zatrzymano ponad 200 osób, a potencjalne straty finansowe oszacowano na 80 milionów euro. Warto zauważyć, że w ostatnich latach coraz popularniejszy wśród przemytników stał się tytoń do fajek wodnych.

 

Nadużycia związane z wyłudzaniem funduszy z UE

Podobnie jak w poprzednich latach, jednym z głównych problemów wskazanych w raporcie OLAF za 2020 rok były oszustwa polegające na manipulowaniu przetargami i procedurą przetargową, oraz wyłudzanie funduszy unijnych na projekty, które w rzeczywistości nie były realizowane, bądź mogły zostać zrealizowane za znacznie mniejszą kwotę. Przykładowo wykazywano konieczność poniesienia wydatków za usługi w rzeczywistości fikcyjne. Tego rodzaju nadużycia finansowe dotyczą najczęściej sfer takich jak badania naukowe, rolnictwo, rozwój obszarów wiejskich i fundusze społeczne. W raporcie OLAF ujawniono, że wiele z takich przypadków było również powiązanych z praniem brudnych pieniędzy.

 

Ujawnianie tego rodzaju przestępstw przez organy ścigania państw członkowskich UE może być problematyczne z uwagi na straty dla skarbu państwa. W przypadku ujawnienia przestępstwa wyłudzenia funduszy UE, a niewykrycia sprawców takiego przestępstwa, skarb państwa zobowiązany jest zwrócić pieniądze do budżetu UE, gdzie kwoty często sięgają setek milionów euro.

 

W latach 2016-2020 w Polsce, przyglądając się sprawom karnym przeprowadzonym w wyniku rekomendacji wydanych przez OLAF, tylko 33% z nich zakończyło się sporządzeniem aktu oskarżenia.

W latach 2016-2020 w Polsce, przyglądając się sprawom karnym przeprowadzonym w wyniku rekomendacji wydanych przez OLAF,
z nich zakończyło się sporządzeniem aktu oskarżenia.


Zobacz również

Zapobieganie nadużyciom finansowym i ich wykrywanie: wzmocnienie roli przedsiębiorstw, biegłych rewidentów i organów regulacyjnych

Dowiedz się, dlaczego konieczne jest ponowne zbadanie, w jaki sposób tradycyjne procedury kontroli podchodzą do ryzyka nadużyć finansowych.

Imperatyw kategoryczny Kanta jako wstęp do dyskusji o compliance

Compliance w organizacji nie bierze się z niczego, nie pojawia się nagle jako prawda objawiona.


    Kontakt
    Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.