Podręcznik dobrych praktyk antykorupcyjnych w krajach UE

15 lutego br. Komisja Europejska opublikowała listę dobrych praktyk antykorupcyjnych w krajach UE, które mogą zainspirować inne kraje do wdrożenia podobnych rozwiązań. 

Celem podręcznika [1] jest przedstawienie dobrych praktyk antykorupcyjnych w państwach członkowskich UE, prezentując jedną dobrą praktykę z każdego kraju członkowskiego. Podręcznik uznaje praktykę za „dobrą”, jeżeli ma ona pozytywny wpływ na zwalczanie korupcji oraz wykazuje mechanizm, który można przenieść i zastosować w innych państwach członkowskich. Pojedyncze praktyki są ustrukturyzowane i uporządkowane w ramach ośmiu rozdziałów tematycznych:

  1. Przejrzystość i otwarte dane;
  2. Zaangażowanie obywateli;
  3. Akcje zbiorowe;
  4. Promocja uczciwości w biznesie;
  5. Zarządzanie i wykrywanie konfliktów interesów;
  6. Strategie antykorupcyjne;
  7. Agencje antykorupcyjne;
  8. Wykrywanie korupcji i prowadzenie dochodzeń.

Każdy rozdział składa się z części teoretycznej i jest zilustrowany odpowiednimi studiami przypadków. Prezentowane są informacje o możliwościach i kosztach wdrożenia danej praktyki w innym kraju, mechanizmach jej wdrażania oraz o wyzwaniach lub słabych punktach.

W podręczniku omówiono praktyki antykorupcyjne wdrożone lub zaktualizowane w ciągu ostatnich pięciu lat, na podstawie których w podręczniku rozpoznano kilka trendów antykorupcyjnych. Wybrane przykłady dobry praktyk antykorupcyjnych zilustrowanych w podręczniku przedstawiamy poniżej.

Najbardziej rozpowszechnione podejście do przeciwdziałania korupcji opiera się na zwiększaniu przejrzystości i „otwartych danych” (open data), co stanowi podstawę dla dalszych działań. Wiele państw członkowskich Unii Europejskiej wdraża w tym celu specjalne rozwiązania technologiczne, od tworzenia nowych zestawów danych po łączenie istniejących informacji z różnych baz danych. Wykorzystywane są tu rozmaite źródła danych, od otwartych danych rządowych (np. dotyczące zamówień publicznych) po obowiązkowe wpisy dotyczące firm lub osób (np. beneficjentów czy przedstawicieli grup interesu).
 

Przykładem takiego rozwiązania jest Centralny rejestr umów w Czechach, gdzie dostępne są informacje na temat wszystkich umów, w których jedna ze stron należy do podmiotu obowiązanego, a wartość umowy przekracza 50,000 CZK (ok. 2000 EUR). Rejestr zawiera ponad cztery miliony opublikowanych umów, a ich łączna wartość sięga ok. jednego miliarda EUR. Z kolei na Słowacji w celu zwiększenia przejrzystości w stosunkach pomiędzy sektorem państwowym i prywatnym został utworzony Rejestr Partnerów Sektora Publicznego. Miał on umożliwić nadzór publiczny i ujawnianie powiązań między przedstawicielami politycznymi sektora państwowego i biznesowego. Gdy narzędzie to powstało w 2017 roku, było wyjątkowym i jednym z pierwszych na świecie rozwiązań tego typu. We Francji powstał w 2018 r. rejestr przedstawicieli lobby („Le répertoire des représentants d'intérêts”). To publiczny elektroniczny rejestr przedstawicieli grup interesu, którzy są prawnie zobowiązani do zgłaszania w tym rejestrze swojej działalności lobbingowej.
 

Raport pokazuje również rozwiązania mające na celu promowanie szeroko pojętej współpracy - zaangażowanie w proces obywateli (np. bezpośrednie lub poprzez instrumenty konsultacji), ale też współpracy kilka agentur i organów państwa. W Bułgarii kampania „Ti Broish” (‘You count’) na rzecz obywatelskiego nadzoru nad wyborami została wdrożona w celu zapobieżenia oszustwom wyborczym podczas wyborów parlamentarnych w Bułgarii w 2021 roku. Inicjatywa została zrealizowana dzięki 12 tysiącom wolontariuszy. Każdy wolontariusz był odpowiedzialny za sytuację w jednym lokalu wyborczym w kraju.
 

Raport podkreśla również wagę egzekwowania standardów uczciwości dla władzy wykonawczej i ustawodawczej. Jako wzór prezentowana jest funkcja Komisarza ds. Standardów Życia Publicznego na Malcie, będąca przykładem podmiotu prowadzącego wiarygodne śledztwa i mającego możliwość karania funkcjonariuszy publicznych wysokiego szczebla za naruszenie etyki, w tym także posłów i osób zaufania publicznego.
 

Inna ciekawa praktyka dotyczy prowadzenia bezpośrednich działań antykorupcyjnych również na poziomie lokalnym, w tym określenie lokalnych strategii antykorupcyjnych. Przykładem agendy antykorupcyjnej działającej na szczeblu lokalnym jest funkcjonująca w Hiszpanii Agencja ds. Zapobiegania Nadużyciom Finansowym i Korupcji oraz Zwalczania Nadużyć Finansowych i Korupcji Regionu Walencji (AVAF). AVAF spełnia głównie funkcję prewencyjną i funkcje edukacyjne, bierze również czynny udział w kształtowaniu przepisów regulacyjnych.
 

Jako przykład dobrej praktyki antykorupcyjnej z naszego rodzimego podwórka przytoczono internetowy portal Rządowego Centrum Legislacji [2], które zapewnia obywatelom wgląd w proces tworzenia prawa, ale też wspomaga proces konsultacji społecznych projektowanych regulacji.
 

Autorzy podręcznika wskazują, że informacje w nim zawarte można traktować nie tylko jako przegląd głównych typów i trendów praktyk antykorupcyjnych w całej UE, ale również jako listę pomysłów i sposobów na przezwyciężenie słabych punktów funkcjonujących lokalnie rozwiązań antykorupcyjnych. 
 

Autorem artykułu jest Martin David.


Zobacz również

Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. „Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków”

Compliance Roadmap: Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach Compliance Officera

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap. Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach compliance officera".

Dyrektywa o ochronie sygnalistów, a postępowania wyjaśniające

Jednym z nowych obowiązków nakładanych przez dyrektywę o ochronie sygnalistów jest konieczność prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających. Sednem tego zagadnienia, a jednocześnie kluczowym wyzwaniem dla spółek i organów zarządczych będzie kwestia wykazania, że przy podejmowaniu działań następczych dochowano należytej staranności. W przeciwnym razie spółka może narażać się na negatywne konsekwencje.

Trzy linie obrony - kto jest odpowiedzialny za zarządzanie ryzykiem?

Model trzech linii obrony, do którego odwołują się m.in. Dobre praktyki spółek notowanych na GPW, wskazuje, że za zarządzanie ryzykiem odpowiedzialni są (w różnym stopniu i zakresie): pracownicy operacyjni jako właściciele ryzyk, ich przełożeni, czyli menedżerowie ryzyk, którzy stoją na drugiej linii obrony oraz audyt wewnętrzny będący trzecią linią obrony, który podobnie jak w przypadku pozostałych procesów pełni funkcję stricte kontrolną.

Ochrona sygnalistów przed odwetem

Najistotniejszym celem dyrektywy o ochronie sygnalistów, jest uniemożliwienie stosowania działań odetowych wobec sygnalisty zgłaszającego przypadki naruszenia prawa Unii Europejskiej.

Kto to jest sygnalista?

Polska jest w gronie państw, w których obowiązek wdrożenia rozwiązań umożliwiających zgłaszanie nieprawidłowości jest uregulowany tylko częściowo. Wynika to np. z ustaw regulujących działalność instytucji finansowych.

Ochrona sygnalistów (whistleblowing)

Prawo dotyczące ochrony sygnalistów zobowiązuje firmy do udostępnienia kanałów umożliwiających poufne zgłaszanie naruszeń, wdrożenie mechanizmów praktycznie chroniących sygnalistów przed odwetem oraz wypracowanie zasad rozpatrywania zgłoszeń w ściśle określonych terminach. Sprawdź jak możemy pomóc w dostosowaniu firmy do nowych przepisów.

Sankcje gospodarcze - sklep on-line

Od lutego 2022 firmy z obszaru Unii Europejskiej muszą przestrzegać sankcji gospodarczych nałożonych w bezprecedensowej skali na Rosję i Białoruś. Nasz zespół ma unikalne doświadczenie w tematach sankcyjnych – edukacji, weryfikacji kontrahentów oraz wdrażaniu odpowiednich procedur. Pomagamy ograniczyć ryzyko kar finansowych i odpowiedzialności karnej wynikające z naruszeń przepisów sankcyjnych.

Polska ustawa sankcyjna

16 kwietnia 2022 r. weszła w życie polska ustawa sankcyjna. Dotyczy szczególnych rozwiązaniań w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Jakie zmiany wprowadza?

Sankcje gospodarcze nałożone na Rosję z perspektywy polskich przedsiębiorstw. Co zmienia zakaz eksportu do Rosji?

UE, USA i Wielka Brytania wprowadzają kolejne pakiety sankcje gospodarcze nałożone na Rosję., m.in. zakaz eksportu do Rosji i Białorusi. W konsekwencji zostały wprowadzone sankcje odwetowe Rosji. Co to oznacza dla polskich przedsiębiorców?

Ryzyko sankcyjne. Co oznaczają sankcje gospodarcze dla przedsiębiorców?

Jak działają sankcje gospodarcze? Co to są listy sankcyjne i ryzyko sankcyjne? Sprawdź, jak wprowadzane sankcje wpływają na prowadzenie biznesu i jak bronić się przed ryzykiem sankcyjnym?

Klapki na oczach czy szerokie horyzonty?

Światowe Badanie Uczciwości w Biznesie 2022 ukazuje jak usprawnienie ładu korporacyjnego może zwiększyć uczciwość biznesu

Zarządzanie ryzykiem nadużyć

Dowiedz się więcej o Dziale Zarządzania Ryzykiem Nadużyć oraz o tym, jak pomagamy firmom realizować cele z zakresu uczciwości w biznesie.

Czas na ochronę sygnalistów - badanie EY

W przeddzień wejścia w życie Dyrektywy UE o ochronie sygnalistów* zapytaliśmy polskie spółki, które od 17 grudnia 2021 r. będą podlegały jej wymogom, o ich stopień gotowości oraz wyzwania, z którymi się zmagają. Wyniki naszego badania zbiegają się w czasie z zamieszczeniem w wykazie prac legislacyjnych polskiego projektu** ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, którego przyjęcie planowane jest w IV kwartale 2021r.

Jak skuteczna struktura sygnalizowania o możliwych naruszeniach może pomóc w tworzeniu trwałej wartości?

Skuteczne systemy sygnalizowania możliwych naruszeń są istotne nie tylko z punktu widzenia prawa i etyki, ale także pomagają firmom zyskać przewagę konkurencyjną. Dowiedz się więcej.

Zapobieganie nadużyciom finansowym i ich wykrywanie: wzmocnienie roli przedsiębiorstw, biegłych rewidentów i organów regulacyjnych

Dowiedz się, dlaczego konieczne jest ponowne zbadanie, w jaki sposób tradycyjne procedury kontroli podchodzą do ryzyka nadużyć finansowych.



                                      Kontakt

                                                   Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.