Przy takich uwarunkowaniach, rynek na produkty zielone rośnie, a energetyka odnawialna powinna stać się kluczowym sektorem napędzającym wzrost europejskiej gospodarki po pandemii. Do tego jednak potrzebne będą inwestycje liczone w miliardach euro rocznie.
Banki jako instytucje zaufania publicznego oraz dawcy finansowania mają istotny wpływ na wdrażanie zasad związanych ze zrównoważonym rozwojem. Normy te są uwzględniane przez banki w ich politykach ESG i zasadniczo wpływają na strategię ich funkcjonowania oraz prowadzoną politykę kredytową. Biorąc pod uwagę wytyczne KE i oczekiwania społeczne banki ograniczają swój bezpośredni wpływ na środowisko jak również dostosowują polityki kredytowe do wymogów zrównoważonego wzrostu, redukując lub wręcz przestając finansować określone szkodliwe dla środowiska inwestycje, a zwiększając akcję kredytową w zakresie projektów przyczyniających się do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. Takie projekty stają się też priorytetem dla innych dawców finansowania.
Równolegle również same przedsiębiorstwa (produkcyjne, usługowe, przetwórcze, dystrybucyjne itp.), które nie są dawcami finansowania, starają się przekształcać i działać możliwie zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Wymuszają to na nich nie tylko przepisy i stosowne regulacje, ale – przede wszystkim – coraz bardziej świadomi klienci, którzy coraz powszechniej nie są zainteresowani kupowaniem produktów i usług od firm przyczyniających się swoją działalnością do niszczenia naszej planety. W związku z tym, przedsiębiorstwa planują różne inwestycje, by stać się bardziej eco, w tym coraz częściej dążą do zapewnienia sobie dostępu do zielonych źródeł energii poprzez zaangażowanie w takie projekty lub w drodze zawierania kontraktów na zakup energii z takich źródeł (tzw. cPPA, corporate power purchase agreement). Z kolei firmy działające w branży energii odnawialnej przeżywają rozkwit i zwiększają skalę działalności. Obie te grupy przedsiębiorców mogą wykorzystać podobne źródła i produkty finansowania tego typu projektów.
Zgodnie z szacunkami Instytutu Energetyki Odnawialnej (IEO) łączne nakłady wyłącznie na energetykę odnawialną w Polsce w latach 2020-2030 wyniosą ponad 116 miliardów złotych, nie mówiąc już o innych inwestycjach niezbędnych do przeprowadzenia przez firmy w dążeniu do spełniania wymogów ich polityk ESG. Zarazem IEO zakłada, że 70 proc. całkowitych nakładów inwestycyjnych na energetykę odnawialną (czyli około 81,5 miliarda złotych) pokryją dotacje oraz dług zewnętrzny w różnych formach. Natomiast zgodnie z raportem „Polityka Energetyczna Polski 2021” przygotowanym przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, transformacja energetyczna będzie wymagała w latach 2021–2040 zaangażowania nakładów inwestycyjnych w sektorze energetyki odnawialnej na poziomie 120 - 142 miliardów złotych. Potrzeby są więc ogromne.
Instrumenty finansowania zielonych projektów
Poza finansowaniem kapitałowym i bezzwrotnymi dotacjami, na rynku dostępny jest również szereg narzędzi służących do dłużnego finansowania zielonych projektów, co sprzyja optymalizacji struktury finansowania i maksymalizacji zwrotu z projektu. Są one zróżnicowane m.in. pod kątem: formy (instrumentu), kosztów, okresu finansowania, dostępnej kwoty, czy wymaganych zabezpieczeń.
Zielone finansowanie dłużne jest dostępne zarówno w formule project finance (z przeznaczeniem na konkretny projekt i zabezpieczeniem na jego aktywach i przepływach), jak i finansowania korporacyjnego. Na etapie przygotowania projektu oraz akwizycji dominuje finansowanie korporacyjne, które może być wykorzystane na przykład na pokrycie kosztów związanych z przystąpieniem do aukcji czy na zakup przedsięwzięcia. Na etapie budowy oraz w fazie operacyjnej dostępne jest projektowe finansowanie długoterminowe (tzw. senior debt), które zwykle charakteryzuje się korzystniejszymi warunkami w porównaniu do warunków dotyczących finansowania dostępnego na wcześniejszych etapach projektu (z uwagi na malejące ryzyko). Strukturyzując finansowanie projektów zielonych można dodatkowo zoptymalizować stopę zwrotu z projektu, między innymi, poprzez pozyskanie środków dłużnych na okresowe sfinansowanie (prefinansowanie) wkładu własnego w projekt (w formie tzw. equity bridge loan). W zależności od: momentu pozyskania finansowania w cyklu życia projektu, założonej struktury finansowania danego projektu, stopnia i źródła zabezpieczenia odbioru zielonej energii (tzw. off-take) oraz jego skali i związanego z tym ryzyka, na zielone projekty dostępne może być finansowanie dłużne z różnych źródeł i w różnej formie. Z uwagi na istniejący mechanizm wsparcia rządowego, ale również obecne uwarunkowania rynkowe (rosnące ceny energii) i rozwijający się rynek kontaktów PPA - zapewniających odpowiednią rentowność projektów, projekty OZE w Polsce są finansowane obecnie głównie za pomocą długu bankowego. Ale istnieją również alternatywne źródła finansowania, w tym między innymi oferowane przez fundusze dłużne, private debt czy fundusze mezzanine. Oferowane przez tych dawców finansowania instrumenty strukturyzowane dają często dużo większą elastyczność i mogą być dostępne w sytuacji braku możliwości pozyskania długu bankowego, czy też jako jego uzupełnienie w przypadku bardziej złożonych projektów o większej skali.
Polecamy
Zielone obligacje jako szczególny rodzaj zielonego finansowania
Zielone projekty mogą być również finansowane w drodze emisji obligacji. Szczególnym ich rodzajem są tzw. Zielone Obligacje (Green Bonds). W zależności od celu wykorzystania środków z ich emisji, wyróżnia się również: Obligacje Społeczne (Social Bonds), Obligacje Zrównoważone (Sustainability Bonds), Obligacje związane ze Zrównoważonym Rozwojem (Sustainability-Linked Bonds) czy też Climate Bonds.
Należy zwrócić uwagę, że Zielone Obligacje (jak i każde „zielone finansowanie” w potocznym tego słowa znaczeniu) mają na celu umożliwienie pozyskania finansowania z przeznaczeniem na inwestycje, które przynoszą korzyści dla środowiska.
W przypadku zielonych obligacji, określono, iż dłużny papier wartościowy, aby mógł zostać uznany za takie narzędzie musi spełnić określone standardy, choć na dziś większość wytycznych w tym zakresie ma charakter wyłącznie kierunkowy.
Do niedawna najbardziej rozpowszechnione wytyczne w tym zakresie zawarte były w ramach dokumentu Zasady Zielonych Obligacji (Green Bond Principles – GBP), który został opracowany przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Rynku Kapitałowego (ICMA). Wytyczne te zostały zaktualizowane w czerwcu 2021 r. i mają charakter kierunkowy.
Równolegle, trwają prace w zakresie opracowania europejskiego standardu zielonych obligacji. 6 lipca 2021 roku Komisja Europejska zaproponowała ważne wytyczne kierunkowe dotyczące zielonych obligacji w formie nowego rozporządzenia w sprawie European Green Bond Standard („GBS UE”). Ma ono na celu uczynienie systemu finansowego Unii Europejskiej bardziej zrównoważonym poprzez stworzenie „złotego standardu” dla Zielonych Obligacji, który można porównać oraz dostosować do innych standardów rynkowych.
Zielone obligacje i ich emisja podlegają w Polsce rygorom ustawy o obligacjach, a sam proces ich emisji jest zasadniczo taki sam jak dla zwykłych obligacji. Podstawową cechą różnicującą je od zwykłych obligacji jest konieczność przeznaczenia pozyskanych środków na projekty „zielone” oraz sposób monitorowania oraz raportowania tego faktu.
Ponadto, w celu klasyfikacji obligacji jako zielone zgodnie ze standardami UE (GBS UE), planowane jest wdrożenie obowiązku przygotowania i upublicznienia przed emisją tzw. Ram Zielonych Obligacji (czyli tzw. Green Bonds Framework). Ramy te powinny obejmować prezentację celów środowiskowych oraz sposobu, w jaki strategia emitenta jest zgodna z zasadniczymi założeniami, a także uzasadnienie ich emisji. Zawierają również proces, za pomocą którego emitent określa zgodność projektów ekologicznych z taksonomią UE oraz opis zielonych projektów, które mają być finansowane lub refinansowane, a także proces powiązania działalności inwestycyjnej emitenta na rzecz zielonych projektów z wyemitowanymi zielonymi obligacjami uzupełniony o opis sprawozdawczości (np. przewidywaną częstotliwość, treść, wskaźniki). Emitenci zielonych obligacji będą również zobowiązani do raportowania tj. dostarczenia informacji m.in. o zielonych projektach oraz celach środowiskowych realizowanych w ramach zielonych projektów.
Komisja Europejska proponuje ponadto, by ramy zielonych obligacji podlegały zewnętrznej weryfikacji przez audytora, w celu niezależnego potwierdzenia najważniejszych aspektów związanych z ich emisją a następnie, już w fazie realizacji inwestycji sprawdzenia, czy środki pozyskane z obligacji zostały wykorzystane zgodnie z ich przeznaczeniem. Zewnętrzna weryfikacja powinna sprzyjać rozwojowi rynku zielonych obligacji dzięki zwiększeniu komfortu inwestorów zarówno odnośnie ”zielonego elementu” finansowanego projektu, zgodności ze stosowanym standardem, jak i procesów emitenta związanych z alokacją i wykorzystaniem pozyskanych środków.
Można spodziewać się, że wraz z postępującym rozwojem rynku zielonych obligacji rosnąć będzie potrzeba zewnętrznej ich weryfikacji przez firmy audytorskie, a jednocześnie będzie ona przyczyniać się do szybszego wzrostu zainteresowania tą ofertą wśród inwestorów. Stanie się tak, jeżeli w ich oczach zewnętrzna weryfikacja przez audytora zarówno przed, jak i już po emisji obligacji przyczyni się do ograniczenia ryzyka tzw. greenwashingu czyli przeznaczenia środków na inne niż „zielone” cele. ”
Aktualnie obowiązek zewnętrznej weryfikacji różni się w zależności od stosowanego standardu zielonych obligacji. Ich ramy, co do zasady, podlegają opinii zewnętrznego weryfikatora, tzw. drugiej opinii zewnętrznej. Według standardu GBP ICMA taka opinia jest pożądana, ale nie jest ona obligatoryjna.
Natomiast przedstawione niedawno wytyczne EU GBS nakładają obowiązek na emitenta posiadania weryfikacji Ram Zielonych Obligacji w takiej właśnie postaci.
Kolejnym stosowanym standardem, zgodnie z którym mogą być emitowane zielone obligacje jest Climate Bond Standard opracowany przez Climate Bond Initiative. W przypadku stosowania tego standardu wymagana jest zewnętrzna weryfikacja, zarówno przed i po emisji (tzw. pre-issuance certification oraz post-issuance certification).
Zewnętrzna weryfikacja zielonych obligacji może mieć formę tzw. second party opinion lub tzw. third party opinion.
- Second Party Opinion (druga opinia zewnętrzna) polega na ocenie przez zewnętrzną stronę „odcienia zieloności” projektu w wyniku której potwierdza się, czy i w jakim stopniu finansowane przedsięwzięcie jest „zielone” i zgodne z przyjętymi kryteriami oceny (takimi, jak np. taksonomia UE). Podsumowaniem takiej opinii może być ocena w skali „zieloności” lub rating.
- Third party opinion (trzecia opinia zewnętrzna) w zależności od rodzaju opinii może polegać na:
- Sprawdzeniu, jeszcze przed rozpoczęciem realizacji projektu inwestycyjnego, czy dokument ram zielonych obligacji został przygotowany zgodnie z wytycznymi danego standardu i zawiera wymagane w nim informacje (pre-issuance certification),
- lub/oraz czy emitent wdrożył odpowiednie procesy zapewniające odpowiednią alokację pozyskanych środków do „zielonych” projektów (post-issuance certification) oraz czy pozyskane w emisji środki są wydawane zgodnie z ich deklarowanym wcześniej przeznaczeniem.
Podsumowanie
Realizacja wszystkich działań niezbędnych do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju wymagać będzie wielomiliardowych środków. Szacuje się, że nakłady na samą energetykę odnawialną w Polsce do 2030 roku wyniosą ponad 116 miliardów złotych, z czego oczekuje się, że około 70 proc. pokryją dotacje oraz dług w różnych formach.
Poza finansowaniem kapitałowym i bezzwrotnymi dotacjami, na rynku dostępnych jest również wiele instrumentów służących do dłużnego finansowania zielonych projektów, co sprzyja optymalizacji struktury finansowania i maksymalizacji zwrotu z projektu. Są one zróżnicowane m.in. pod kątem: formy (instrumentu), kosztów, okresu finansowania, dostępnej kwoty czy wymaganych zabezpieczeń.
Szczególnym rodzajem instrumentu finansowania zielonych projektów są zielone obligacje. Istotnym warunkiem do rozwoju tego rynku będą jasne wytyczne, które zapewnią pełne ich zrozumienie przez wszystkich interesariuszy oraz porównywalność transakcji i powiązanych z nimi dokumentów, prospektów emisyjnych, etc. Wydaje się, że dobrym rozwiązaniem z tej perspektywy będzie Green Bond Standard opracowywany obecnie przez Komisję Europejską, ponieważ opiera się on na wytycznych taksonomii UE, która w najbliższym czasie będzie definiować działania wspierające zrównoważony rozwój. Ponadto, Green Bond Standard będzie wymagać zarówno weryfikacji audytorskiej przed emisją, jak też raportowania związanego z wykorzystaniem środków, które będzie podlegało zewnętrznemu audytowi w trakcie realizacji projektu. Powinno to przełożyć się na uatrakcyjnienie tej formy inwestycji dla szerszego grona dawców finansowania.
Jak EY Parthenon może pomóc
Restrukturyzacja i pozyskiwanie finansowania oraz fuzje i przejęcia
Eksperci z zespołu Strategia i Transakcje, EY świadczą usługi w zakresie restrukturyzacji finansowej na rzecz przedsiębiorstw, wierzycieli, inwestorów i innych zainteresowanych stron, aby pomóc w zachowaniu wartości przedsiębiorstwa. Zapewniamy pomoc w trudnych i złożonych sytuacjach, dążąc do szybkiego wypracowania rozwiązania, jego realizacji i osiągnięcia założonych celów.
Czytaj więcejLider
EY Polska, Strategia i Transakcje, Partner Zarządzający. Lider zespołu Transaction Diligence oraz Doradztwa Dezinwestycyjnego w regionie Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej oraz Azji Środkowej (CESA).
EY Polska, Lider Doradztwa w zakresie Pozyskania Finansowania i Restrukturyzacji (Capital & Debt Advisory), Partner
Zmiany klimatu i energia
Nasze pragmatyczne podejście biznesowe pomaga klientom reagować na fizyczne ryzyko zmian klimatu, a także działać na nowych rynkach i środowiskach regulacyjnych związanych z emisją dwutlenku węgla i energią odnawialną.
Czytaj więcej
