Jak obniżyć koszty operacyjne przedsiębiorstwa?

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidziana została jednak możliwość zastosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodów przy spełnieniu określonych warunków. Doprecyzowując, z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami, ustawodawca określił koszty uzyskania przychodów w wysokości 50 proc. uzyskanego przychodu. Koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.

… dla określonych rodzajów działalności

Podwyższone koszty uzyskania przychodów stosuje się do przychodów uzyskiwanych z tytułu:

1. działalności twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, inżynierii budowlanej, urbanistyki, literatury, sztuk plastycznych, wzornictwa przemysłowego, muzyki, fotografiki, twórczości audialnej i audiowizualnej, programów komputerowych, gier komputerowych, teatru, kostiumografii, scenografii, reżyserii, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa,
2. działalności artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej, estradowej, tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki i instrumentalistyki,
3. produkcji audialnej i audiowizualnej,
4. działalności publicystycznej,
5. działalności muzealniczej w dziedzinie wystawienniczej, naukowej, popularyzatorskiej, edukacyjnej oraz wydawniczej,
6. działalności konserwatorskiej,
7. prawa zależnego do opracowania cudzego utworu w postaci tłumaczenia,
8. działalności badawczo-rozwojowej, naukowej, naukowo-dydaktycznej, badawczej, badawczo-dydaktycznej oraz prowadzonej w uczelni działalności dydaktycznej.

Także jeżeli pracownicy w ramach stosunku pracy tworzą utwory w którejś z powyższych kategorii to najprawdopodobniej możliwe będzie zastosowanie w stosunku do nich podwyższonych kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50 proc. Firmy, które zatrudniają pracowników realizujących zadania w powyższych dziedzinach powinny więc rozważyć implementację tej preferencji podatkowej.

Jakie dodatkowe warunki?

Warunkiem zastosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodów jest posiadanie przez pracownika statusu właściciela praw autorskich do opracowanego utworu. Zastosowanie preferencji podatkowej zachodzi bowiem dopiero w momencie rozporządzenia przez pracownika przysługującym mu prawem autorskim do utworu, a nie przez sam fakt jego stworzenia. Pamiętać należy również, że obowiązujące przepisy odmiennie kształtują kwestię posiadania praw autorskich do utworu, w zależności od jego rodzaju. Aby możliwe było więc przeniesienie praw autorskich do utworu przez pracownika, konieczne jest w pierwszej kolejności, aby po jego stworzeniu, pracownik był w posiadaniu praw autorskich do niego. Dopiero w dalszej kolejności, pracownik będzie mógł przenieść przysługujące mu prawa autorskie na pracodawcę.

Dodatkowo, wynagrodzenie, do którego możliwe jest zastosowanie 50 proc. kosztów uzyskania przychodów (tzw. honorarium autorskie), powinno zostać szczegółowo wydzielone z ogółu wynagrodzenia należnego pracownikowi ze stosunku pracy. Strony umowy o pracę mają kilka sposobów na wydzielenie honorarium z tytułu opracowania utworu i przeniesienia jego praw autorskich. Niezależnie od wybranego sposobu, pracownik i pracodawca powinni potwierdzić zasady wyodrębnienia części wynagrodzenia jako honorarium autorskiego w zawartej umowie o pracę.

Dla prawidłowego zaimplementowania modelu wynagradzania opartego na 50 proc. kosztach uzyskania przychodów, konieczne jest jeszcze spełnienie kilku innych warunków. Z pomocą przychodzi Interpretacja Ogólna (nr DD3.8201.1.2018) Ministra Finansów z 15 września 2020 r. w sprawie zastosowania 50 proc. kosztów uzyskania przychodów do honorarium autorskiego. Władze skarbowe wyjaśniają w niej zasady korzystania z omawianej preferencji podatkowej, wskazując warunki, których spełnienie umożliwia zastosowanie, w tym przez płatnika podatku dochodowego (np. pracodawcę), 50 proc.  kosztów uzyskania przychodów w odniesieniu do przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich lub rozporządzania przez twórców tymi prawami. Interpretacja określa m.in. obowiązki płatnika w zakresie wypłaty honorarium autorskiego, zasady ustalania jego wysokości, czy zasady dokumentowania wysokości honorarium dla zastosowania 50 proc. kosztów uzyskania przychodów. Samo istnienie takiej interpretacji ogólnej może stanowić wyraz tego, że opisywana ulga podatkowa jest znana fiskusowi, a władze skarbowe zachęcają do jej stosowania. 

Pamiętać należy również, że możliwość zastosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodów jest ograniczona kwotowo. W roku podatkowym łączne koszty uzyskania przychodów z tytułu rozporządzania prawami autorskimi nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, tj. 120 tys. zł w 2023 r.

Podsumowanie

Tekst został opublikowany w Rzeczpospolitej w dniu 30 czerwca 2023 r.