Odwołanie od decyzji podatkowej – zasady i terminy

Kluczowe aspekty odwołania – wymogi formalne

Jak każde podanie w postępowaniu podatkowym odwołanie powinno spełniać podstawowe wymogi formalne. Należą do nich m.in.:

• odpowiednia treść żądania;
• wskazanie osoby, od której pochodzi żądanie, wraz z jej adresem (miejscem zamieszkania lub zwykłego pobytu, siedzibą albo miejscem prowadzenia działalności) lub adresem do doręczeń w kraju;
• identyfikator podatkowy, a w przypadku nierezydentów – numer i seria paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość lub inny numer identyfikacyjny.

Specyfika postępowania odwoławczego wskazuje na szczególne wymogi, które powinno zawierać odwołanie od decyzji podatkowej. Są to:

• zarzuty stawiane danemu rozstrzygnięciu;
• określenie zakresu i rodzaju zmian, które powinny być według strony wprowadzone do tej decyzji.

Jeśli jednak wniesione odwołanie nie zawiera jednego z ww. szczególnych elementów, tj. zarzutów przeciw decyzji, ani nie określa istoty ani zakresu żądania będącego przedmiotem odwołania, organ podatkowy I instancji wzywa wnoszącego do usunięcia braków w terminie siedmiu dni. Poucza go tym samym, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie odwołania bez rozpatrzenia. Postanowienie wydane w tej sprawie jest ostateczne dla strony odwołującej się.

Proces odwoławczy – jak wygląda?

Odwołanie jest wnoszone do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu podatkowego, który wydał decyzję. Nie podlega ono opłacie skarbowej na mocy ustawy o opłacie skarbowej. Nie istnieje też żaden druk, na którym strona zgłasza swoje wątpliwości co do otrzymanego rozstrzygnięcia. Na tym etapie organ I instancji, który wydał decyzję, może uznać, że odwołanie wniesione przez stronę zasługuje na uwzględnienie w całości. Wydaje więc nową decyzję, którą uchyla, lub zmienia zaskarżoną decyzję (strona ma możliwość odwołania od nowej decyzji). Etap ten nazywa się procedurą autokontroli i w tym przypadku organ I instancji odstępuje od przekazania sprawy organowi podatkowemu wyższego stopnia.

Należy podkreślić, że autokontrola ogranicza się jedynie do zarzutów wniesionych w odwołaniu – nic ponadto. Oznacza to tyle, iż wadliwe elementy wydanej decyzji, których odwołanie nie obejmuje, nie podlegają ocenie organu I instancji. Organ odwoławczy w pierwszej kolejności sprawdza, czy nie zachodzą powody wyłączające możliwość załatwienia danej sprawy co do istoty. Ocenia zatem, czy odwołanie jest dopuszczalne, czy zostało wniesione w ustawowym terminie oraz czy spełnia szczególne warunki, których wymaga podatkowe postępowanie odwoławcze, a które wynikają z art. 222 Ordynacji podatkowej. Efektem końcowym takiej oceny jest postanowienie, które jest ostateczne, a można je zaskarżyć tylko do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Kolejnym etapem jest możliwość przeprowadzenia dodatkowego postępowania w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecenie przeprowadzenia tego postępowania organowi, który wydał decyzję (zarówno na żądanie strony, jak i z urzędu). Przepis ten przesądza o realizacji zasady prawdy obiektywnej przez organ prowadzący postępowanie. Zasada ta wymaga zebrania i rozpatrzenia w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego.

Dodatkowo wskazać należy na brak przymusu adwokackiego w postępowaniu podatkowym. Stanowi to zabezpieczenie przed nadgorliwością organu przy badaniu, czy konkretny środek zaskarżenia spełnia określone warunki, wymagane przez właściwe przepisy prawa.

Terminy i procedura odwołania od decyzji urzędu skarbowego

Odwołanie od decyzji podatkowej wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie albo zawiadomienia spadkobierców, o którym mowa w art. 103 § 1 Ordynacji podatkowej. Może ono być wnoszone na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, drogą elektroniczną lub ustnie do protokołu. Odwołanie utrwalone w postaci elektronicznej wnosi się na adres do doręczeń elektronicznych lub przez portal podatkowy.

Jak zatem liczyć termin do wniesienia odwołania? Na to pytanie odpowiada art. 12 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu. Dla uproszczenia, jeśli decyzję doręczono w środę, termin na odwołanie przypada na koniec środy dwa tygodnie później. W przypadku gdy ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.

Jeśli jednak odwołująca się strona uchybi terminowi do wniesienia odwołania, wówczas ma prawo złożyć wniosek o przywrócenie terminu, wykazując, że uchybienie terminowi nastąpiło bez jej winy.

Organ I instancji jest ustawowo zobowiązany do przekazania odwołania wraz z pozostałymi aktami sprawy organowi odwoławczemu (jeśli nie „naprawia” swojego rozstrzygnięcia w ramach autokontroli) bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania podania od strony odwołującej się. Przekazując sprawę dalej, organ podatkowy I instancji jest obowiązany ustosunkować się do przedstawionych zarzutów i poinformować o tym stronę. Stanowi to część składową załączonych materiałów dowodowych i podlega ocenie organu odwoławczego na równi z pozostałymi dowodami przedstawionymi w postępowaniu.

W myśl art. 233 Ordynacji podatkowej organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:

1. utrzymuje w mocy decyzję organu I instancji albo
2. uchyla decyzję organu I instancji w całości albo w części – i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy – bądź uchylając tę decyzję, umarza postępowanie w sprawie,
3. uchyla decyzję organu I instancji w całości i sprawę przekazuje do ponownego rozpatrzenia właściwemu organowi I instancji, jeżeli decyzja tego organu została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości, albo
4. umarza postępowanie odwoławcze.

W dużym skrócie – rozstrzygnięcia odwoławczego organu podatkowego dzielą się na decyzje merytoryczne (rozstrzygają sprawę co do istoty) oraz kasacyjne (nie kończą danej sprawy podatkowej, ale powodują, że nadal pozostaje ona w trakcie rozpatrywania przed organem podatkowym I instancji).