Elastyczność zatrudnienia w organizacji w kontekście przepisów podatkowych

Ważne!

Karta podatkowa jako alternatywna forma opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej wciąż funkcjonuje w polskim systemie podatkowym. Jednakże, w 2023 roku korzystanie z karty podatkowej jest zarezerwowane wyłącznie dla podatników, którzy płacili kartę w 2021 roku i po 31 grudnia 2021 nie zrezygnowali z tej formy opodatkowania (ani nie stracili tej możliwości). Od 2022 roku nie jest możliwe wybranie kartu podatkowej jako nowej formy opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej.

Elastyczne zatrudnienie: podstawowe różnice w wybranych formach opodatkowania

Przy wyborze optymalnej formy opodatkowania kluczowe znaczenie ma kwota uzyskiwanego w skali roku dochodu. Skala podatkowa może okazać się korzystna dla przedsiębiorców, którzy nie wchodzą w drugi próg podatkowy, dzięki niskiej stawce podatku oraz możliwości skorzystania z kwoty wolnej od podatku. W przypadku tej formy, dochód przekraczający 120.000 zł w skali roku zostanie już jednak opodatkowany według 32% stawki, zatem może się okazać nietrafionym wyborem dla przedsiębiorców osiągających wysokie zarobki. Przy wyborze podatku liniowego lub ryczałtu (z pewnymi wyjątkami) stawka podatku jest co do zasady stała i niezależna od wysokości uzyskanego przychodu.

Przedsiębiorcy, którzy wybiorą skalę podatkową lub podatek liniowy mogą pomniejszyć przychód o wydatki związane z działalnością gospodarczą zaliczane do kosztów podatkowych, czyli o takie wydatki, które służą uzyskaniu przychodu, zabezpieczeniu lub zachowaniu jego źródła. Trzeba jednak pamiętać, że nie każdy wydatek przedsiębiorcy pomniejszy przychód, ponieważ ustawodawca przewidział katalog wydatków, które nie będą stanowić kosztów uzyskania przychodu (np. wydatki na reprezentację) . W przypadku ryczałtu ewidencjonowanego opodatkowany jest przychód (w tym przypadku nie ma możliwości odliczania kosztów podatkowych). Zatem podatnik, który generuje bardzo niskie koszty uzyskania przychodu (albo zerowe) może rozważyć opodatkowanie ryczałtem. Z kolei generowanie bardzo istotnych kosztów może spowodować, że bardziej korzystną formą okaże się skala podatkowa lub podatek liniowy.

Zastanawiając się, która forma opodatkowania jest dla nas najlepsza musimy pamiętać również o tym, że w przypadku skali podatkowej podatnik może rozliczać się wspólnie z małżonkiem. Przedsiębiorca korzystający z podatku liniowego lub ryczałtu traci taką możliwość. Warto rozważyć również wykorzystywane ulgi podatkowe – katalog dostępnych odliczeń jest ograniczony w przypadku podatku liniowego oraz ryczałtu.

Ważne!

Zmiany formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej  w 2023 roku należy dokonać do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskasz pierwszy w danym roku przychód z tej działalności (w większości przypadków zatem będzie to 20 lutego 2023 roku). Do tego dnia można złożyć do Naczelnika Urzędu Skarbowego oświadczenie o zmianie formy opodatkowania.

Elastyczność form zatrudnienia a składka zdrowotna

Przy wyborze formy opodatkowania należy wziąć pod uwagę także składkę zdrowotną. Polski Ład uzależnił sposób kalkulacji składki od wybranej przez przedsiębiorcę formy opodatkowania.

W przypadku skali podatkowej składka wynosi 9 proc, a dla podatku liniowego – 4,9 proc. od podstawy wymiaru, którą w obu przypadkach będzie uzyskany z działalności gospodarczej dochód. Trzeba również pamiętać, że kwota składki nie może być jednak niższa niż 9% minimalnego wynagrodzenia. W 2022 roku minimalna kwota składki wynosiła 270,90 zł miesięcznie i odpowiednio 3.250,80 zł w skali roku).

Przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych również płacą 9 proc. składkę zdrowotną. W odróżnieniu od poprzednich form opodatkowania, podstawą kalkulacji nie jest jednak uzyskiwany dochód. Wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej określa się według progów przychodu uzyskanego przez przedsiębiorcę w danym roku Oznacza to, że ryczałtowiec płaci stałą składkę w zależności od wysokości rocznych przychodów. Ustawodawca przewidział następujące progi:

Nowe zasady odliczania składki zdrowotnej

W trakcie 2022 roku, wraz z kolejnymi wersjami Polskiego Ładu zmieniały się zasady odliczania składki zdrowotnej. Na początku 2022 r. ustawodawca zdecydował, że składki zdrowotnej nie można odliczać od podatku. Od 1 lipca 2022 r., niektórzy podatnicy zyskali jednak pewną rekompensatę. Przedsiębiorcy opodatkowani stawką liniową zyskali prawo do odliczenia od dochodu (a nie od podatku jak w 2021 roku) zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne do wysokości limitu 8,7 tys. zł w skali roku. Możliwość pomniejszenia przychodu o zapłacone składki zyskali też podatnicy ryczałtu – odliczą 50 proc. zapłaconych składek.

Uwaga!

Zapłaconych składek zdrowotnych nie odliczą opodatkowani skalą podatkową. W ich przypadku jako rekompensata ma zadziałać niższa 12 proc. stawka podatku PIT oraz wyższy próg podatkowy (120 tys. zł).

Uwaga!

Niezależnie od formy opodatkowania, w 2023 roku znacząco wzrosną obciążenia przedsiębiorców z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Przedsiębiorcy zapłacą nawet 200 zł miesięcznie więcej.

Wybierając optymalną formę opodatkowania działalności gospodarczej w 2023 roku należy wziąć pod uwagę wiele czynników, w tym kwotę przychodów (dochodów), generowane koszty, składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, a także liczne wyłączenia dotyczące podatku liniowego oraz ryczałtu. Dokładne zaplanowanie swojej sytuacji oraz kalkulacja pozwoli wybrać najkorzystniejszą formę. Czasu nie zostało wiele, bo tylko do 20 lutego 2023 roku, a zmiana formy opodatkowania w trakcie roku co do zasady nie będzie możliwa. 

Elastyczność zatrudnienia: umowa o pracę czy samozatrudnienie (B2B)?

Doświadczenia wyniesione z okresu pandemii oraz wzrastająca otwartość pracowników na częstsze zmiany w życiu zawodowym sprawiły, że co raz bardziej popularną formą współpracy staje się samozatrudnienie. Należy podkreślić jednak, że umowa o pracę i świadczenie usług w ramach działalności gospodarczej (B2B) są to dwie, mocno różniące się między sobą formy współpracy.

Umowa o pracę kojarzona jest z gwarancją stabilności zatrudnienia, a Kodeks Pracy jasno opisuje prawa i obowiązki zarówno pracodawcy jak i pracownika. Powoduje to pewne ograniczenia tej formy, ponieważ pracownicy często jednak oczekują, aby w ramach stosunku pracy możliwe było bardziej elastyczne zatrudnienie, w szczególności w odniesieniu do kwestii czasu i miejsca jej wykonywania.

W przeciwieństwie do umowy o pracę, umowa o świadczenie usług posiada taką elastyczność. Współpraca B2B opiera się na umowie, która jest efektem negocjacji niezależnych przedsiębiorców podejmujących współpracę jako usługodawca i usługobiorca. Usługodawca jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za rezultat wykonanych przez siebie czynności, może wykonywać swoje obowiązki w czasie i miejscu wybranym przez siebie.

Aktualnie zauważalnym trendem jest wybór tej ostatniej formy współpracy właśnie z uwagi na elastyczność, którą daje. Nie bez znaczenia również pozostaje kwestia poziomu dochodów netto dająca przewagę umowie o świadczenie usług. Atutem jest również możliwość wyboru formy opodatkowania, która pozwala na dopasowanie najkorzystniejszego rozwiązania do prowadzonej działalności gospodarczej.

Zmiany wprowadzone od początku 2022 r. spowodowały, że B2B stało się jeszcze bardziej korzystne w porównaniu do umowy o pracę niż miało to miejsce w latach ubiegłych. Pokazują to poniższe przykłady. Jeśli chodzi o elastyczność zatrudnienia, opłacalne stało się ponoszenie ryzyka gospodarczego związanego z wykonywaniem usług w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Przykład 1 

Założenia: miesięczne wynagrodzenie 16 000 PLN/ 192 000 PLN rocznie