Cách bộ phận tài chính kế toán có thể thúc đẩy doanh nghiệp đạt được mục tiêu tăng trưởng

Bằng cách chuyển trọng tâm chức năng bộ phận tài chính kế toán từ chi phí sang giá trị, các doanh nghiệp khởi nghiệp đang vạch ra lộ trình thành công.

Tóm lược

• Doanh nghiệp khởi nghiệp đang tận dụng tự động hóa và phân tích dữ liệu để nâng cao năng lực của bộ phận tài chính kế toán.
• Huy động vốn trở thành ưu tiên hàng đầu khi doanh nghiệp chuẩn bị cho các thương vụ M&A.
• Để phát triển đội ngũ tài chính kế toán tương lai, doanh nghiệp đang nâng cao kỹ năng cho nhân sự và thúc đẩy hợp tác liên phòng ban.

Bộ phận tài chính kế toán đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy thành công của doanh nghiệp khởi nghiệp. Ngoài việc quản lý dòng tiền và thanh khoản hàng ngày, đội ngũ tài chính kế toán còn hỗ trợ đảm bảo nguồn vốn quan trọng giúp doanh nghiệp tăng trưởng và phát triển. Với vai trò đối tác kinh doanh, bộ phận tài chính kế toán theo dõi hiệu quả hoạt động, cung cấp phân tích và thông tin chuyên sâu để định hướng chiến lược và ra quyết định.

Các tiến bộ công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), tự động hóa và phân tích dữ liệu đang mở ra cơ hội để bộ phận tài chính kế toán vận hành hiệu quả hơn, đồng thời tạo ra giá trị lớn hơn cho tổ chức. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa triển khai chương trình chuyển đổi mạnh mẽ cho bộ phận tài chính kế toán. Thực tế, chỉ 16% lãnh đạo tài chính trong Báo cáo EY Global DNA of the CFO 2023 đánh giá bộ phận tài chính kế toán của họ đạt hiệu suất hàng đầu.

Dữ liệu chất lượng cao là điều kiện tiên quyết để tận dụng tự động hóa và công cụ phân tích mạnh mẽ. Vì vậy, doanh nghiệp nên rà soát dữ liệu tài chính kế toán để đảm bảo tính nhất quán và chất lượng trong toàn bộ hệ thống. Khi có nền tảng dữ liệu vững chắc, họ sử dụng năng lực phân tích nâng cao để cải thiện dự báo, lập kế hoạch kịch bản. Doanh nghiệp cũng đang triển khai những năng lực này để tăng cường quản trị rủi ro và chiến lược cắt giảm chi phí, nâng cao hiểu biết về các yếu tố tạo giá trị cho doanh nghiệp, đồng thời cải thiện hệ thống thông tin quản trị nhằm thúc đẩy hiệu quả hoạt động kinh doanh. Nghiên cứu EY DNA of the CFO cho thấy những năng lực này là rất cần thiết khi có tới 76% CFO cho biết môi trường kinh doanh hiện nay gia tăng áp lực buộc lãnh đạo tài chính kế toán phải tối ưu chi phí và đạt mục tiêu lợi nhuận ngắn hạn.

Tận dụng tự động hóa và phân tích dữ liệu giúp doanh nghiệp cải thiện quy trình đầu-cuối và xây dựng chiến lược tài chính tài chính dựa trên dữ liệu, tích hợp các kịch bản kinh doanh với thông tin chuyên sâu.

Ví dụ: Chuỗi siêu thị gia đình Schnucks (Mỹ) triển khai robot quét kệ sử dụng AI tại hơn 100 cửa hàng để cải thiện quản lý tồn kho và giảm tình trạng hết hàng. Theo nghiên cứu của IHL Group, tổng chi phí do hết hàng đối với các nhà bán lẻ thực phẩm toàn cầu trong năm 2023 lên tới 1,2 nghìn tỷ USD. Khoản chi phí này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu – tình trạng hết hàng thường chiếm khoảng 6% doanh số hàng năm – mà còn làm giảm chất lượng trải nghiệm khách hàng.

Các robot của Schnucks di chuyển qua các lối đi trong cửa hàng đến ba lần mỗi ngày, quét hơn 4,2 triệu sản phẩm trong vòng 24 giờ. Chúng tự động thu thập dữ liệu tại kệ, bao gồm mức tồn kho, vị trí hàng hóa trên kệ, độ chính xác về giá và việc thực hiện chương trình khuyến mãi. Những robot này cung cấp dữ liệu tồn kho toàn diện, cập nhật thường xuyên theo thời gian thực và tích hợp trực tiếp vào hệ thống bổ sung hàng của Schnucks. Kết quả đạt được là khả năng phát hiện tình trạng hết hàng cao gấp 14 lần so với kiểm tra thủ công và giảm 20%–30% số lượng sản phẩm hết hàng tại cửa hàng. Một lợi ích khác là nâng cao mức độ tuân thủ về giá và thực hiện khuyến mãi trên toàn hệ thống cửa hàng Schnucks. Nhìn chung, các robot đã mang lại những thông tin chuyên sâu, góp phần cải thiện hiệu quả tài chính.

2. Tài trợ cho các mục tiêu tăng trưởng

Huy động vốn là yếu tố sống còn để doanh nghiệp khởi nghiệp tăng trưởng và vượt qua đối thủ. Ngoài việc tìm kiếm nguồn vốn bên ngoài (ngân hàng, quỹ đầu tư, vốn mạo hiểm, văn phòng gia đình), bộ phận tài chính kế toán còn có thể giải phóng vốn nội bộ. Vì vậy, những doanh nghiệp này đang tận dụng chuyên môn của bộ phận tài chính kế toán để đáp ứng nhu cầu vốn phù hợp với chiến lược kinh doanh.

Nghiên cứu của EY – Are you harnessing the growth and resilience of private capital? (tạm dịch: Bạn có đang tận dụng sự tăng trưởng và sự bền bỉ của nguồn vốn tư nhân chưa?) – nhấn mạnh sự tăng trưởng vượt bậc của thị trường vốn tư nhân trong thập kỷ qua. Đáng chú ý, vẫn còn một lượng lớn nguồn vốn chưa được giải ngân – khoảng 3,2 nghìn tỷ USD (không bao gồm quỹ phòng hộ và vốn từ văn phòng gia đình). Điều này cho thấy nguồn vốn hiện đang rất dồi dào. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, thị trường vốn tư nhân đang đối mặt với nhiều thách thức như tăng trưởng toàn cầu chậm lại, lạm phát dai dẳng, lãi suất tăng, gián đoạn chuỗi cung ứng, biến động thị trường tài chính và rủi ro địa chính trị. Những yếu tố này đang tác động đến việc triển khai vốn và hạn chế khả năng huy động vốn của các doanh nghiệp khởi nghiệp.

Khi hoạch định chiến lược cho năm 2024 và các giai đoạn tiếp theo, các doanh nghiệp cần quản lý dòng tiền một cách chặt chẽ và giám sát mô hình kinh doanh để đảm bảo tăng trưởng bền vững, có lợi nhuận. Quản lý vốn lưu động là ưu tiên hàng đầu và được xem xét trong tổng thể chiến lược huy động vốn, cùng với các yếu tố như thoái vốn và thuế. Bộ phận tài chính kế toán có thể tạo ra giá trị đáng kể bằng cách rà soát và cải thiện vị thế vốn lưu động, đồng thời xây dựng và triển khai kế hoạch phân bổ vốn hiệu quả. Ngoài ra, bộ phận tài chính kế toán cũng có thể tìm kiếm cơ hội nâng cao hiệu quả tổ chức và giải phóng nguồn lực cho tăng trưởng – như minh chứng từ công ty phần mềm Optimizely (Mỹ). Để khuyến khích nhân viên chi tiêu hợp lý thay vì sử dụng hết ngân sách công tác chỉ vì có sẵn, Optimizely đã phát triển quy trình chi tiêu dựa trên cơ chế khuyến khích. Nhân viên sử dụng cổng thông tin nội bộ để truy cập dữ liệu thị trường theo thời gian thực về điểm đến và nhận ngân sách công tác được phân bổ. Họ có thể lựa chọn phương án lưu trú và di chuyển tiết kiệm, giữ lại một nửa số tiền tiết kiệm được dưới dạng điểm thưởng du lịch. Quy trình này đã giúp công ty tiết kiệm 31% so với ngân sách dự kiến.

3. Xây dựng bộ phận tài chính kế toán trở thành đối tác kinh doanh

Bộ phận tài chính kế toán tạo ra giá trị lớn nhất khi hợp tác hiệu quả với các chức năng khác. Vì vậy, các doanh nghiệp khởi nghiệp đang thúc đẩy sự phối hợp liên phòng ban giữa tài chính kế toán và các bộ phận như nhân sự, công nghệ thông tin, vận hành, chiến lược cũng như các đơn vị kinh doanh. Họ coi sự hợp tác này là cách để cải thiện dòng tiền, giảm chi phí, dự báo vị thế tài chính và rủi ro, nâng cao năng suất lao động, triển khai mô hình kinh doanh mới và tìm kiếm các phương thức tạo giá trị khác biệt. Ngày càng nhiều CFO được xem là đối tác quan trọng của lãnh đạo cấp cao ở các bộ phận khác, đồng thời là đối tác chiến lược của CEO.

Nâng cao kỹ năng là yếu tố then chốt để bộ phận tài chính kế toán trở thành đối tác chiến lược. Do đó, các doanh nghiệp khởi nghiệp khuyến khích đội ngũ tài chính kế toán phát triển năng lực mới ví dụ như kỹ năng khoa học dữ liệu hoặc tham gia chương trình phát triển quản lý. Ngoài ra, đội ngũ tài chính kế toán cần được đào tạo về các vấn đề bền vững để xây dựng cách tiếp cận chặt chẽ trong việc đánh giá hiệu quả phi tài chính, bao gồm các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị (ESG). Đặc biệt, họ cần biết cách truyền đạt mục tiêu và chiến lược tạo giá trị dài hạn cho từng nhóm có quyền lợi liên quan. Theo khảo sát EY Global Corporate Reporting, hiện chỉ 51% CFO tin rằng doanh nghiệp của họ cung cấp cho nhà đầu tư thông tin báo cáo phù hợp và có giá trị về rủi ro và cơ hội ESG.

4. Tích cực tương tác với các bên hữu quan 

Để tăng trưởng và phát triển, doanh nghiệp khởi nghiệp phải giỏi trong việc tương tác với các bên liên quan, bao gồm khách hàng, nhân viên, nhà đầu tư và có thể cả chủ sở hữu gia đình. Trong đại dịch Covid-19, quản lý các bên hữu quan quan trở thành yêu cầu cấp thiết và ưu tiên hàng đầu khi lãnh đạo doanh nghiệp quan tâm sâu sắc đến sức khỏe của nhân viên và khách hàng, đồng thời nhận thức rõ các vấn đề chuỗi cung ứng. Kể từ đó, sự chú ý đến quản lý các bên hữu quan đã giảm ở nhiều doanh nghiệp, dẫn đến khó khăn trong việc đáp ứng (chưa nói đến vượt qua) kỳ vọng ngày càng thay đổi của các bên liên quan. Do đó, quản lý bên liên quan đã quay trở lại danh sách ưu tiên của lãnh đạo cấp cao.

Các doanh nghiệp khởi nghiệp đang xác định các bên hữu quan, phân công trách nhiệm quản lý nhu cầu của họ ở cấp lãnh đạo và chủ động truyền đạt “câu chuyện doanh nghiệp” phù hợp cho từng bên. Vì câu chuyện này bao gồm cả yếu tố tài chính và phi tài chính, bộ phận tài chính kế toán ngày càng đóng vai trò quan trọng trong quản lý các bên hữu quan bằng cách trở thành “trung tâm phân tích chuyên sâu”. Điều này giúp doanh nghiệp xây dựng niềm tin thông qua giao tiếp chủ động, minh bạch và giảm thiểu sự bất ngờ. Để bộ phận tài chính kế toán đóng vai trò gia tăng giá trị trong quản lý mối quan hệ với các bên hữu quan, các doanh nghiệp cũng đang chuyên nghiệp hóa các chức năng quan hệ nhà đầu tư, quản trị rủi ro, thuế và ngân quỹ.

5. Triển khai lập kế hoạch kinh doanh linh hoạt và kiểm thử kịch bản 

Bối cảnh kinh doanh hiện nay thay đổi nhanh chóng, liên tục xuất hiện rủi ro và cơ hội mới. Vì vậy, ngày càng nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp chuyển từ quy trình lập kế hoạch truyền thống theo năm hoặc quý sang mô hình lập kế hoạch linh hoạt, cho phép ra quyết định nhanh chóng. Họ yêu cầu bộ phận tài chính kế toán xây dựng và kiểm thử các kịch bản tài chính tích hợp, bao gồm dự báo chi phí, doanh thu và khả năng xảy ra các yếu tố vĩ mô hoặc can thiệp của chính phủ. Những kịch bản này giúp doanh nghiệp tăng khả năng chống chịu bằng cách chuẩn bị cho các sự kiện có thể ảnh hưởng đến thị trường hoặc hoạt động.

Ngày càng nhiều doanh nghiệp ứng dụng trí tuệ nhân tạo và học máy để triển khai lập kế hoạch linh hoạt và kiểm thử kịch bản. Ví dụ: Một công ty hạ tầng hàng đầu đã áp dụng học máy để cải thiện dự báo EBIT (lợi nhuận trước lãi vay và thuế). Trước đây, dự báo KPI quan trọng như EBIT thường thiếu chính xác, gây nghi ngờ về tính tin cậy của kế hoạch tài chính của công ty. Việc triển khai dự báo cuốn chiếu cũng gặp khó khăn do thiếu dữ liệu về nguyên nhân sai lệch, khiến sai lệch lịch sử không thể loại bỏ khỏi dự báo tương lai.

Công ty hạ tầng này này đã phát triển mô hình dữ liệu cho lập kế hoạch dựa trên kịch bản và tích hợp các quy tắc kinh doanh dựa trên hành vi đặc thù của từng phân khúc để cải thiện độ chính xác. Kết quả là hệ thống tự học, cải thiện theo thời gian dựa trên quy tắc kinh doanh và yếu tố bên ngoài. Việc triển khai dự báo cuốn chiếu và chu kỳ lập kế hoạch linh hoạt giúp công ty điều chỉnh nhanh trước biến động thị trường, nâng độ chính xác dự báo EBIT lên 36%.

Chuyển đổi từ chi phí sang giá trị

Năm ưu tiên trên phản ánh xu hướng chuyển đổi chung của chức năng tài chính kế toán hiện nay. Được hỗ trợ bởi công nghệ, bộ phận tài chính kế toán đang dịch chuyển từ trọng tâm chi phí, với phần lớn thời gian dành cho xử lý giao dịch, sang trọng tâm tạo giá trị, khi mà thời gian chủ yếu dành cho phân tích và cung cấp thông tin chuyên sâu để doanh nghiệp đưa ra quyết định đúng đắn nhằm tạo ra tăng trưởng.

Đáng chú ý, nhu cầu về chức năng tài chính kế toán định hướng giá trị, kết hợp với sự bùng nổ quan tâm đến công cụ AI, làm tăng tầm quan trọng của dữ liệu. Để triển khai tự động hóa hiệu quả, doanh nghiệp khởi nghiệp cần bộ dữ liệu chất lượng cao và nhất quán. Do đó, họ đang xác định nguồn dữ liệu cần thiết để đạt mục tiêu và ưu tiên các sáng kiến làm sạch dữ liệu.

Ngoài ra, việc chuyển đổi bộ phận tài chính kế toán thành “đội ngũ tài chính tương lai” là yêu cầu cấp thiết trong môi trường kinh doanh phức tạp và biến động nhanh hiện nay. Doanh nghiệp khởi nghiệp tập trung nhiều hơn vào nâng cao kỹ năng cho bộ phận tài chính kế toán so với một năm trước, phản ánh mong muốn khai thác tối đa dữ liệu bằng công cụ phân tích. Một động lực khác cho việc nâng cao kỹ năng là bộ phận tài chính kế toán đang đảm nhận vai trò báo cáo bền vững và hiệu quả phi tài chính, đồng thời hỗ trợ thiết lập mục tiêu chiến lược về bền vững và đo lường hiệu quả so với chỉ tiêu, điều này đòi hỏi bộ năng lực và kỹ năng mới.

Một nhóm kỹ năng khác đang được tăng cường để hỗ trợ chức năng tài chính kế toán định hướng giá trị liên quan đến M&A. Đáng chú ý, trong 12 tháng qua, huy động vốn đã trở thành ưu tiên chiến lược của doanh nghiệp khởi nghiệp. Khi lạm phát giảm và lãi suất có dấu hiệu đạt đỉnh, các công ty đang chuẩn bị cho tăng trưởng thông qua M&A. Trong hai năm qua, bộ phận tài chính kế toán chủ yếu tập trung vào giảm áp lực biên lợi nhuận bằng cách tối ưu chi phí và tăng giá. Hiện nay, họ cũng đang tìm kiếm các ứng viên có kỹ năng trong mua bán, sáp nhập doanh nghiệp và phát triển năng lực về định giá, thẩm định và tích hợp sau sáp nhập.

Tổng quan, năm ưu tiên trên cho thấy chức năng tài chính kế toán đang phát triển để thích ứng với thay đổi công nghệ và hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng của doanh nghiệp khởi nghiệp. Trước đây, bộ phận tài chính kế toán đóng vai trò “Người quản lý” các hoạt động tài chính và kế toán trong tổ chức, tập trung vào việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin giao dịch. Tuy nhiên, hiện nay vai trò này đã mở rộng đáng kể. Được hỗ trợ bởi tự động hóa và phân tích dữ liệu, bộ phận tài chính kế toán đang giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định tốt hơn (đóng vai trò là “Nhà tiên tri”), hỗ trợ triển khai chuyển đổi và thực thi thay đổi (đóng vai trò là “Chất xúc tác”), và đảm bảo niềm tin trong vận hành thông qua quản lý rủi ro và tuân thủ (đóng vai trò là “Người bảo vệ”). Bộ phận tài chính kế toán cũng tối ưu hóa việc sử dụng vốn trong toàn doanh nghiệp (đóng vai trò “Người quản trị”) và liên tục nâng cao trải nghiệm của các bên hữu quan nội bộ và bên ngoài khi tiếp nhận thông tin tài chính (đóng vai trò là “Người hỗ trợ”).