5 min. czytania 17 sie 2022
Restrukturyzacja

Restrukturyzacja ratunkiem dla przedsiębiorców

Autorzy
Magdalena Kasiarz

EY Polska, Kancelaria EY Law, Partner, Adwokat, Doradca restrukturyzacyjny

Adwokat, doradca restrukturyzacyjny od ponad 15 lat zajmujący się negocjowaniem umów związanych z transakcjami fuzji i przejęć, reorganizacjami i restrukturyzacją zadłużenia.

Piotr Podsiadło

EY Polska, Kancelaria EY Law, Adwokat, Senior Manager

Adwokat specjalizujący się w doradztwie transakcyjnym oraz restrukturyzacyjnym.

5 min. czytania 17 sie 2022
Powiązane tematy Doradztwo prawne

Co to jest restrukturyzacja i czy może uratować moją płynność finansową?

W ostatnim okresie pozytywnym trendem zauważalnym wśród przedsiębiorców jest stopniowe odchodzenie od postrzegania problemów dotyczących wypłacalności w kategoriach osobistej porażki. Restrukturyzacja firmy oraz kwestie płynnościowe przestają być traktowane jako temat tabu. Jednocześnie, odpowiedzialny menadżer powinien zawsze myśleć o przyszłości i analizować różne scenariusze dotyczące dalszych losów przedsiębiorstwa.

Poniżej przedstawiamy krótkie kompendium wiedzy poświęcone procesowi restrukturyzacji. Wyjaśniamy czym jest restrukturyzacja, jakie rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego wyróżnia polskie Prawo restrukturyzacyjne, opisujemy wady i zalety każdej procedury naprawczej oraz podpowiadamy kiedy należy zainicjować restrukturyzację zadłużenia.

Co to jest restrukturyzacja?

Restrukturyzacja polega na przeprowadzeniu zmiany w przedsiębiorstwie w taki sposób, aby firma borykająca się z problemami mogła powrócić na właściwą ścieżkę działalności i odzyskać rentowność.

Innymi słowy, podstawowym celem restrukturyzacji jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością, przy poszanowaniu praw wierzycieli. Restrukturyzacji nie należy więc mylić z postępowaniem upadłościowym, które najczęściej kończy się likwidacją przedsiębiorstwa i wykreśleniem dłużnika z odpowiednich rejestrów.

Rodzaje restrukturyzacji

Aktualnie dłużnicy mogą wybierać spośród czterech dostępnych postępowań restrukturyzacyjnych. Cechą wspólną wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych jest to, że zmierzają do przyjęcia i zatwierdzenia układu restrukturyzującego długi. Z drugiej jednak strony, Prawo restrukturyzacyjne przewiduje istotne różnice między nimi, które wpływają na decyzję o wyborze najwłaściwszego w danej sytuacji postępowania restrukturyzacyjnego. Poniżej przedstawiamy krótką charakterystykę każdego z postępowań, natomiast bardziej kompleksowa analiza znajduje się w naszym artykule Przebieg procedury restrukturyzacyjnej zależy od rodzaju postępowania

- Postępowanie o zatwierdzenie układu

Postępowanie o zatwierdzenie układu jest odformalizowane i w zdecydowanej większości toczy się poza sądem, dzięki czemu jest to najszybsza ścieżka restrukturyzacyjna. Dodatkowo, przez cały czas trwania postępowania dłużnik zachowuje kontrolę nad spółką.

W postępowaniu o zatwierdzenie układu dłużnik zawiera umowę z doradcą restrukturyzacyjnym, który zostaje nadzorcą układu. Do jego obowiązków należy sporządzenie spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych oraz wstępnego planu restrukturyzacyjnego, a także obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego w specjalnym systemie teleinformatycznym – Krajowym Rejestrze Zadłużonych (za pomocą tego systemu prowadzone są również akta postępowania oraz przeprowadza się głosowanie nad propozycjami układowymi). Na koniec, po zebraniu głosów, dłużnik składa do sądu wniosek o zatwierdzenie układu, do którego dołącza m.in. karty do głosowania, podsumowanie przebiegu głosowania wraz z wynikiem oraz sprawozdanie nadzorcy stwierdzające przyjęcie lub nieprzyjęcie układu. Postępowanie kończy się zatwierdzeniem układu przez sąd restrukturyzacyjny.

- Przyspieszone postępowanie układowe

Procedura zawierająca większość standardowych rozwiązań restrukturyzacyjnych, które przewiduje Prawo restrukturyzacyjne. Postępowanie to jest krótsze od postępowania układowego czy sanacyjnego, jednak istnieje ograniczenie w możliwości jego otwarcia jeżeli suma wierzytelności spornych przekracza 15% wszystkich wierzytelności układowych.

Dłużnik nie wybiera samodzielnie doradcy restrukturyzacyjnego i nie zbiera głosów nad propozycjami układowymi, lecz już na samym początku składa do sądu wniosek o otwarcie postępowania. Sąd otwierając przyspieszone postępowanie układowe wyznacza nadzorcę sądowego, który wspiera dłużnika w prowadzeniu postępowania, a także przejmuje kontrolę nad sprawami przekraczającymi zakres zwykłego zarządu.

- Postępowanie układowe

Postępowanie układowe jest prowadzone zamiast przyspieszonego postępowania układowego, jeżeli suma wierzytelności spornych przekracza 15%.

Główna różnica w porównaniu z postępowaniem przyspieszonym polega na tym, że wierzyciele mogą zgłaszać sprzeciwy do spisu wierzytelności przygotowanego przez nadzorcę sądowego. Sprzeciwy te rozpoznaje sędzia-komisarz po zapoznaniu się ze stanowiskiem dłużnika oraz nadzorcy sądowego, a jego rozstrzygnięcie zaskarżalne jest zażaleniem. W efekcie, jeżeli spółka ma dużo wierzytelności spornych, to przez procedurę odwoławczą związaną ze spisem wierzytelności restrukturyzacja firmy może się znaczenie wydłużyć (nawet do kilku lat).

- Postępowanie sanacyjne

Sanacja umożliwia kompleksowe przebudowanie prowadzonego biznesu w oparciu o przyjęty plan restrukturyzacyjny. Jest to najbardziej złożone i najdłuższe postępowanie restrukturyzacyjne, lecz w zamian oferuje najszerszą gamę środków restrukturyzacyjnych korzystnych dla dłużnika, m.in. możliwość rewizji dotychczasowych umów, sprzedaż bez obciążeń składników majątku, które nie są niezbędne do prowadzenia dalszej działalności, czy też przeprowadzenie redukcji zatrudnienia.

Z perspektywy dłużnika, niewątpliwym minusem postępowania sanacyjnego jest utrata całkowitej kontroli nad spółką, która na czas trwania procedury naprawczej przekazywana jest zarządcy. W drodze wyjątku, sąd restrukturyzacyjny może postanowić o pozostawieniu spraw nieprzekraczających zwykłego zarządu w rękach dotychczasowego zarządu.

Czy warto otworzyć postępowanie restrukturyzacyjne?

Jeśli problemy przedsiębiorstwa prowadzą lub mogą doprowadzić w niedalekiej przyszłości do braku możliwości spłaty wymagalnych zobowiązań albo zagrożone jest finansowanie przedsiębiorstwa, tzw. nieformalna restrukturyzacja może nie być wystarczająca. W takiej sytuacji możliwą drogą wyjścia z kryzysu jest zainicjowanie formalnego postępowania restrukturyzacyjnego, które daje szanse na złapanie oddechu, bowiem procesowi restrukturyzacji towarzyszy objęcie przedsiębiorcy szczególną ochroną prawną. Poniżej opisujemy podstawowe zalety wejścia na formalną drogę naprawczą, natomiast bardziej szczegółowa analiza została przedstawiona w naszym bezpłatnym Przewodniku po postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Przewodnik 

po postępowaniu restrukturyzacyjnym

30 pytań i odpowiedzi

Pobierz Przewodnik

- Wstrzymanie egzekucji prowadzonych przez wierzycieli

Niewątpliwą zaletą restrukturyzacji jest parasol ochronny roztaczany nad dłużnikiem z chwilą otwarcia postępowania – zawieszone zostają egzekucje w toku, a nowe nie mogą być wszczynane. Wyjątek stanowią wierzytelności zabezpieczone rzeczowo, których egzekucja jest zawieszona jedynie w przypadku postępowania sanacyjnego oraz postępowania o zatwierdzenie układu.

Aktualnie dłużnik korzysta z ochrony przez cały okres trwania postępowania, jednak po wdrożeniu najnowszych regulacji unijnych zawartych w Dyrektywie Drugiej Szansy, zawieszenie egzekucji zostanie ograniczone czasowo. 

- Zawieszenie obowiązku płatności za zobowiązania powstałe przed chwilą otwarcia postępowania

Mając na względzie równe traktowanie wszystkich wierzycieli, których wierzytelności objęte są układem, dłużnika obowiązuje bezwzględny zakaz ich spłacania. Oznacza to, że termin płatności zadłużenia powstałego przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego zostaje zawieszony aż do czasu zakończenia formalnego procesu naprawczego, przy czym wierzyciel nie może domagać się wcześniejszej spłaty swoich należności.

Z drugiej strony, dłużnik zobowiązany jest regulować zobowiązania bieżące, czyli powstałe po otwarciu postępowania, a niestosowanie się do tego obowiązku może być powodem umorzenia restrukturyzacji.

- Utrwalenie istniejących kluczowych umów i utrudnienie ich wypowiedzenia przez kontrahentów

W trakcie postępowania restrukturyzacyjnego wierzyciele są zobowiązani do dalszego wykonywania umów zawartych przed jego otwarciem, nawet mimo braku wynagrodzenia za już zrealizowane prace. Warto podkreślić, że wierzyciel nie tylko nie może rozwiązać łączącej go z dłużnikiem umowy z powodu otwarcia restrukturyzacji, ale już samo uwzględnienie w umowie postanowień zastrzegających możliwość jej zmiany lub rozwiązania w przypadku złożenia wniosku restrukturyzacyjnego lub otwarcia postępowania jest niedopuszczalne - jeżeli w umowie znajduje się taki zapis, jest on nieważny z mocy prawa.

Restrukturyzacja zadłużenia: Ograniczenia nakładane na dłużnika

Mimo wielu zalet, procesowi restrukturyzacji w mniejszym lub większym stopniu (w zależności od rodzaju postępowania) towarzyszy ograniczenie swobody dłużnika w prowadzeniu działalności. Co do zasady, dłużnik nie może obciążać składników swojego majątku ani wyzbywać się ich. Prawo restrukturyzacyjne przewiduje wyjątki, te jednak warunkowane są uzyskaniem zgody np. rady wierzycieli czy sędziego-komisarza. Mimo to, należy pamiętać, że wszelkie ograniczenia mają na celu przeciwdziałanie ewentualnemu uszczuplaniu majątku dłużnika oraz ochronę prawa wierzyciela do otrzymania pełnej spłaty.

Restrukturyzacja firmy jest więc swego rodzaju transakcją wiązaną, w której dłużnik może liczyć na umorzenie części zobowiązań, ale zanim to nastąpi, musi współpracować z wierzycielami oraz organami sądowymi aby zdobyć ich zaufanie i poparcie.

Czy to już czas na restrukturyzację?

Jeżeli spółka spodziewa się, że w najbliższym czasie może utracić płynność finansową i nie będzie w stanie regulować swoich zobowiązań, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego może okazać się najlepszym środkiem zapobiegawczym. Zachęcamy do skorzystania z naszego bezpłatnego narzędzia – Kalkulatora Wypłacalności, które w łatwy i przejrzysty sposób podpowie czy należy rozważyć podjęcie działań naprawczych.

Kalkulator wypłacalności

Skorzystaj z naszego bezpłatnego narzędzia

Dowiedz się więcej

Niestety praktyka pokazuje, że niejednokrotnie przedsiębiorcy bagatelizują pierwsze sygnały nadchodzących problemów lub są przekonani, że poradzą sobie bez wsparcia z zewnątrz. Takie podejście niepotrzebnie opóźnia moment podjęcia decyzji o zainicjowaniu restrukturyzacji i w konsekwencji już na starcie zmniejsza szanse na zakończenie procedury z sukcesem. Należy podkreślić, że im wcześniej zostaną podjęte działania naprawcze, tym prawdopodobieństwo przywrócenia przedsiębiorstwa do dobrej kondycji jest większe. Przykładów firm, które miały szanse przetrwać jeżeli wcześniej zdecydowałyby się na podjęcie kroków restrukturyzacyjnych jest wiele. Dlatego, aby nie dołączyć do grona niewypłacalnych przedsiębiorstw, kluczowe jest jak najszybsze uchwycenie właściwego momentu na rozpoczęcie programu naprawczego.

Lepiej zapobiegać niż leczyć

Czy istnieje złoty środek na uniknięcie kryzysu? Niestety nie. Natomiast warto wypracować określone mechanizmy kontrolne i procedury, które w pewnym stopniu zminimalizują ryzyko ogłoszenia upadłości, w szczególności:

  • regularny monitoring wskaźników płynności. Ocena powinna opierać się na aktualnych informacjach dotyczących organizacji przedsiębiorstwa oraz danych makroekonomicznych (dostosowanych do rodzaju i skali działalności),
  • opracowanie strategii działania lub planu naprawy na wypadek nagłego pogorszenia sytuacji biznesowej, przy uwzględnieniu możliwie najszerszego wachlarza potencjalnych ryzyk,
  • bieżący monitoring dostępnych mechanizmów wsparcia oferowanych w ramach pomocy publicznej oraz programów wczesnego ostrzegania.

Natomiast w przypadku wystąpienia nawet najmniejszych sygnałów zwiastujących nadchodzące problemy, należy jak najszybciej podjąć adekwatne kroki zaradcze w myśl zasady „przede wszystkim reagować”.

Na koniec warto jeszcze raz podkreślić, że problemy implikujące restrukturyzację nie zawsze wynikają ze złego zarządzania przedsiębiorstwem. Przeciwnie, w wielu przypadkach ich przyczyny należy doszukiwać się w zupełnie innej sferze, np. transformacji technologicznej, zmianach prawnych lub sytuacji makroekonomicznej w kraju i na świecie. Jednak niezależnie od przyczyn problemu, kluczem do sukcesu jest szybkie zidentyfikowanie źródła trudności oraz przygotowanie szczegółowego i realistycznego planu wyjścia z kryzysu. Przygotowując taki plan warto skorzystać z pomocy zewnętrznego doradcy, który patrząc „z boku” może pomóc obiektywniej zdiagnozować przyczyny problemów. Od lat wspieramy przedsiębiorców w obszarze procesów naprawczych, dlatego zapraszamy na rozmowę z ekspertem EY, podczas której wspólnie omówimy dostępne rodzaje restrukturyzacji w kontekście sytuacji konkretnego przedsiębiorstwa oraz zarysujemy możliwe scenariusze na przyszłość – w celu zapisania się na bezpłatną konsultację należy wypełnić formularz kontaktowy. 

Obawiasz się, że Twoja firma ma problemy z płynnością finansową? Twój kontrahent przestał wykonywać umowę?

Umów się na bezpłatną rozmowę z ekspertem

Formularz kontaktowy

Bezpośrednio na maila

Bądź na bieżąco i subskrybuj newsletter prawny EY

Subskrybuj

Podsumowanie

Przedstawiamy krótkie kompendium wiedzy poświęcone procesowi restrukturyzacji. Wyjaśniamy czym jest restrukturyzacja, jakie rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego wyróżnia polskie Prawo restrukturyzacyjne, opisujemy wady i zalety każdej procedury naprawczej oraz podpowiadamy kiedy należy zainicjować restrukturyzację zadłużenia.

Kontakt

Chcesz dowiedziec sie wiecej? Skontaktuj sie z nami.

Informacje

Autorzy
Magdalena Kasiarz

EY Polska, Kancelaria EY Law, Partner, Adwokat, Doradca restrukturyzacyjny

Adwokat, doradca restrukturyzacyjny od ponad 15 lat zajmujący się negocjowaniem umów związanych z transakcjami fuzji i przejęć, reorganizacjami i restrukturyzacją zadłużenia.

Piotr Podsiadło

EY Polska, Kancelaria EY Law, Adwokat, Senior Manager

Adwokat specjalizujący się w doradztwie transakcyjnym oraz restrukturyzacyjnym.

Powiązane tematy Doradztwo prawne
  • Facebook
  • LinkedIn
  • X (formerly Twitter)