Skutki dla dużych przedsiębiorców
W związku z istotnym znaczeniem dużych odbiorców dla bezpieczeństwa systemu gazowego oraz sankcjami karnymi za niewykonanie obowiązku zastosowania się do ograniczeń, powinni oni śledzić nadchodzące zmiany w prawie, które dotkną ich w sposób bezpośredni. Już teraz warto przygotować wewnętrzny plan działania i dostosowania produkcji do ewentualnych ograniczeń. Zgodnie z aktualną wersją ustawy o zapasach, do 31 lipca odbiorcy objęci ograniczeniami muszą poinformować operatora, do którego sieci są przyłączeni, o minimalnej ilości gazu ziemnego, której pobór nie powoduje zagrożenia bezpieczeństwa osób oraz uszkodzenia lub zniszczenia obiektów technologicznych i odpowiada maksymalnemu dozwolonemu poborowi gazu ziemnego w 10. stopniu zasilania. Jeśli nowelizacja ustawy o zapasach ropy naftowej i gazu wejdzie w życie, od przyszłego roku 2023 r. przedsiębiorców czekają zmiany w zakresie raportowania na potrzeby sporządzania Planów wprowadzania ograniczeń w poborze gazu ziemnego do operatorów oraz wzmocnienie kontroli przekazywanych informacji. Zmianie ulegnie także wydawane na jej podstawie rozporządzenie w sprawie wprowadzania ograniczeń w poborze gazu. Nowy zakres raportowania przewidziany projektem był przedmiotem konsultacji i może jeszcze ulec zmianie do czasu uchwalenia ustawy.
Zwiększenie poziomów obowiązkowych zapasów gazu ziemnego w polskich magazynach zgodnie z planem dojścia do 80% ma zapobiec wystąpieniu sytuacji, w której będzie konieczne wprowadzanie ograniczeń, co obniża ryzyko przedsiębiorców nimi objętych. Jednak w przypadku realizacji umowy solidarnościowej z innym państwem, ryzyko dalej występuje. Duzi przedsiębiorcy w Europie zachęcani są do krótkoterminowych oszczędności w poborze gazu w czasie, kiedy produkcja na to pozwala oraz długofalowego zwiększania poziomu efektywności dzięki przeprowadzaniu audytów energetycznych i zapobieganiu stratom ciepła. Komisja Europejska ocenia zdolność do oszczędności w taki sposób przez przemysł 2 mld m3 gazu. Dopuszcza się, żeby państwa członkowskie ustanowiły cele wpierające realizację wspomnianych zamierzeń. Komisja zachęca także przemysł do uczestnictwa w planach dobrowolnych ograniczeń skoordynowanych na poziomie Unii Europejskiej, które mają być sporządzane od 2024 r. W projekcie RePowerEU Plan nie wskazano jednak, czy i z jakimi dodatkowymi korzyściami dla odbiorców miałoby się wiązać uczestnictwo w takim planie.
Należy zauważyć, że oprócz propozycji oszczędności, Komisja planuje także rozpoczęcie analiz w kierunku określenia szczególnych kategorii dużych odbiorców, którzy powinni podlegać ochronie na wypadek sytuacji niedoborów gazu ziemnego. Najpóźniej do 2027 r. planowane jest wydanie wytycznych w sprawie kryteriów ustalania priorytetów dla odbiorców niechronionych przed ograniczeniami w poborze gazu, w szczególności przemysłu. Kryteria do zakwalifikowania sektorów na tą listę nie zostały jeszcze wskazane. Możliwe, że zostaną doprecyzowane po weryfikacji zaktualizowanych planów na wypadek sytuacji nadzwyczajnej, w których państwa członkowskie będą zobowiązane określić najważniejszych odbiorców, którzy odgrywają kluczową rolę w krytycznych łańcuchach dostaw w Unii. Najbliższa rewizja planów, przewidziana do 1 marca 2023 r., będzie okazją do sporządzenia takiej listy przez Polskę.