Czy ostatnie wyroki TSUE to kolejny przełom w sprawach frankowych?

W wyrokach z 7 grudnia 2023 r. (sygn. akt C-140/22) i z 14 grudnia 2023 r. (sygn. akt  C-28/22), Trybunał Sprawidliwości UE po raz kolejny wypowiedział się kwestiach dotyczących kredytów frankowych.  

W pierwszym wyroku TSUE kolejny raz potwierdził, że ocena abuzywności klauzul umownych następuje z mocy prawa i sąd krajowy powinien zweryfikować te postanowienia z urzędu. TSUE podkreślił, że nie można uzależniać możliwości wykonywania praw przez konsumenta od złożenia przez niego oświadczenia przed sądem, że nie wyraża zgody na utrzymanie w mocy nieuczciwego warunku, że jest świadomy konsekwencji nieważności umowy i wyraża zgodę na nieważność umowy. W tym tonie wypowiedział się już również Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów (II CZP 6/21), wskazując, że niedozwolone postanowienie umowne (art. 385(1) § 1 k.c.) jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

Dodatkowo TSUE wskazał na prawo konsumenta do żądania zwrotu pełnych kwot, które zapłacił w ramach wykonywanej umowy kredytowej, bez pomniejszania jej o równowartość odsetek, które bank otrzymałby, gdyby umowa ta pozostała w mocy.

W kolejnym wyroku z dnia 14 grudnia 2023 r. TSUE nie przesądził o kwestii przedawnienia roszczeń banków ani też o początku biegu przedawnienia, wskazując jedynie, że nie może on biec od daty prawomocnego wyroku. Ponadto zdaniem TSUE  banki są uprawnione do korzystania z prawa zatrzymania, przy czym skorzystanie przez bank z tego uprawnienia nie może oznaczać automatycznego wstrzymania naliczania odsetek za opóźnienie na rzecz konsumenta.

Trudno dopatrywać się w ostatnich wyrokach TSUE przełomu i znaczącego wpływu na status spraw dotyczących kredytów frankowych. Przypominamy, że kwestie skutków stwierdzenia abuzywności pozostają wyłącznie w rękach sądu  i prawa krajowego. Potwierdzenie przez TSUE prawa konsumenta do zwrotu zapłaconych rat w żaden sposób nie ogranicza roszczeń po stronie banku. Najistotniejsze jest, że TSUE nie wypowiedział się na temat przedawnienia roszczeń banków, co pozostaje nadal w gestii prawa krajowego, podobnie jak kwestia odsetek za opóźnienie. W konsekwencji, w naszej ocenie wyroki te, a zwłaszcza wyrok z 14 grudnia, nie wpływają negatywnie i nie zmieniają dotychczasowego podejścia w zakresie konieczności rozliczenia się stron w przypadku stwierdzenia przez sąd nieważności umowy kredytu frankowego. Ostatni wyrok TSUE potwierdza, że do tego rozliczenia musi i powinno dojść w przypadku stwierdzenia nieważności umowy.

Nie sposób też dziś ocenić, czy i w jaki sposób te kolejne wyroki wpłyną na orzecznictwo sądów polskich. W naszej ocenie nie należy im nadawać zbyt istotnego znaczenia, ale na ostateczną ocenę jego skutków przyjdzie nam jeszcze poczekać. 

Linki do orzeczeń:

Wyrok TSUE z 7 grudnia 2023 r. (sygn. akt C-140/22) 

Wyrok TSUE z 14 grudnia 2023 r. (sygn. akt  C-28/22)