Zmiany w rekompensatach dla sektorów i podsektorów energochłonnych

Rekompensaty mają ograniczyć ryzyko ucieczki emisji, czyli sytuacji, w której ze względu na koszty związane z polityką klimatyczną przedsiębiorstwa przeniosą swoją produkcję poza UE.

5 marca 2022 r. weszła w życie, przyjęta przez Parlament jednogłośnie, nowelizacja ustawy o rekompensatach dla sektorów i podsektorów energochłonnych z 9 lutego 2022 r. Choć mechanizm funkcjonuje począwszy od wypłat za 2019 r., nowelizacja wynikała z konieczności transponowania do prawa krajowego rozwiązań zawartych w unijnych Wytycznych w sprawie niektórych środków pomocy państwa w kontekście systemu handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych po 2021 r. (Wytyczne ETS). 

Który przedsiębiorca może otrzymać wsparcie za 2021 rok?

O rekompensaty kosztów pośrednich mogą ubiegać się przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność w jednym z sektorów energochłonnych wymienionych w załączniku nr 1 znowelizowanej ustawy. Obok dotychczas objętych wsparciem sektorów (m.in. produkcja stali, papieru czy metali nieżelaznych), nowelizacja wprowadza do systemu wsparcia nowe sektory, takie jak wytwarzanie i przetwarzanie produktów rafinacji ropy naftowej, albo produkcja wodoru.

Jednak nie dla wszystkich sektorów dotychczas objętych wsparciem wprowadzone zmiany są korzystne. Po nowelizacji ustawy z rekompensat nie skorzystają już m.in. sektor produkcji nawozów i związków azotowych czy chemikaliów organicznych.

Wnioskodawca będzie musiał spełnić szereg wymogów formalnych oraz dokładnie udokumentować swoją produkcję oraz zużycie energii elektrycznej. Ponadto, po raz pierwszy przedsiębiorca będzie musiał także udowodnić, że nie znajduje się w trudnej sytuacji.

Co się zmieniło w formule wyliczenia rekompensat? 

Wysokość rekompensat będzie w większym stopniu odzwierciedlała bieżącą sytuację przedsiębiorstw. Rekompensaty będą bowiem uzależnione od rzeczywistego zużycia energii elektrycznej i rzeczywistej wielkości produkcji w roku, za który przyznawane są rekompensaty, a nie jak dotąd, od wartości historycznych.

Zgodnie z nowymi Wytycznymi ETS, aktualizacji ulegnie regionalny wskaźnik emisji, a także wartości poszczególnych benchmarków produktowych. Redukcja tych wskaźników nie jest jednakże dobrą informacją z perspektywy wnioskodawców, gdyż przełoży się wprost na obniżenie poziomu rekompensat.

Czy rekompensaty przysługują na energię z odnawialnych źródeł?

Rekompensaty przyznawane są niezależnie od tego, czy dany podmiot zużywa energię elektryczną zakupioną od innego podmiotu, czy wyprodukowaną na własne potrzeby. Dotychczas z pomocy wyłączona była energia elektryczna wyprodukowana na własne potrzeby lub zakupiona bezpośrednio od wytwórcy, w zakresie w którym nie była ona obciążona kosztami ETS (np. instalacje OZE, biomasa, instalacje non-ETS).

Rewizja Wytycznych ETS pozwoliła jednak na zmianę tego podejścia w kierunku odzwierciedlającym rzeczywisty wpływ kosztów uprawnień do emisji na ceny energii elektrycznej, także tej wytwarzanej z odnawialnych źródeł. Z perspektywy wnioskodawców wytwarzających energię elektryczną na własne potrzeby lub rozważających zawarcie umowy PPA (ang. power purchase agreement) zmiany te należy ocenić jako zdecydowanie korzystne.

Na co trzeba przeznaczyć środki z tytułu rekompensat?

Dotychczas beneficjenci systemu rekompensat mogli dowolnie dysponować uzyskanymi  z tego tytułu środkami. Komisja Europejska postanowiła jednak uzależnić możliwość uzyskania pomocy od podjęcia przez nich wysiłków w celu poprawy efektywności energetycznej i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. W przypadku nierozliczenia powyższego obowiązku w ciągu czterech lat, pomoc będzie musiała zostać zwrócona.

Beneficjenci objęci obowiązkiem przeprowadzenia audytu energetycznego na mocy dyrektywy o efektywności energetycznej (tzw. duzi przedsiębiorcy) zostali zobowiązani do realizacji wybranego przez siebie obowiązku w postaci:

• realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej wskazanego w audycie energetycznym przedsiębiorstwa, dla których okres zwrotu nakładów nie przekracza 3 lat,

• wykazania, że w roku kalendarzowym, za który zostały przyznane rekompensaty, co najmniej 30% energii elektrycznej, w odniesieniu do której podmiot ten uzyskał rekompensaty, zostało wytworzonej ze źródeł zapewniających uniknięcie emisji gazów cieplarnianych,

• poniesienia nakładów finansowych, w wysokości nie mniejszej niż 50% wartości rekompensat uzyskanych za dany rok kalendarzowy, na przedsięwzięcia mające na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.

Co zrobić, aby uzyskać pomoc?

Przede wszystkim należy zacząć od analizy możliwości złożenia wniosku pod kątem spełniania warunków do objęcia pomocą publiczną, takich jak klasyfikacja prowadzonej działalności oraz wymagań formalnych. Kolejnym krokiem jest przygotowanie kompletnego wniosku zgodnie z brzmieniem nowelizacji, zawierającego niezbędne dane, metodykę zbierania danych oraz kompleksową dokumentację. W tym roku wnioski o przyznanie rekompensat można składać do 30 kwietnia 2022 r.