Minęły już trzy miesiące od zapisanego w Dyrektywie o ochronie sygnalistów w krajach członkowskich UE terminu jej wdrożenia do prawa krajowego. Proces ten wciąż przebiega niezadowalająco, czemu wyraz dała m.in. Komisja Europejska.
Założenia dyrektywy
Dyrektywa o ochronie sygnalistów została uchwalona w 2019 r., a wdrożenie do legislacji krajów członkowskich UE jej zapisów dotyczących dużych przedsiębiorstw (zatrudniających 250 i więcej pracowników) miało nastąpić do 17 grudnia 2021 r. Mniejsze przedsiębiorstwa (zatrudniające między 50 a 249 pracowników) nowymi przepisami mają zostać objęte do 17 grudnia 2023 r.
Dla przypomnienia - dyrektywa nałożyła na przedsiębiorstwa szereg obowiązków związanych z ochroną sygnalistów takich jak:
- utworzenie wewnętrznych, poufnych i bezpiecznych kanałów przyjmowania zgłoszeń od sygnalistów oraz poinformowanie o nich pracowników i partnerów biznesowych,
- wskazanie osób odpowiedzialnych za weryfikację zgłaszanych naruszeń,
- podejmowanie działań wyjaśniających oraz przekazywanie sygnaliście informacji zwrotnych, zarówno o przyjęciu zgłoszenia jak i o podjętych w związku z nim działaniach,
- udostępnienie pracownikom i partnerom biznesowym informacji na temat wewnętrznych oraz zewnętrznych możliwości zgłaszania naruszeń.
Terminy a rzeczywistość
Jak podaje serwis EU Whistleblowing Monitor [1] monitorujący postępy we wdrażaniu Dyrektywy o ochronie sygnalistów, jedynie osiem krajów członkowskich przyjęło przepisy: Cypr, Dania, Francja, Litwa, Łotwa, Malta, Portugalia i Szwecja. Zdecydowana większość członków UE - 18 krajów - ma opóźnienie w transpozycji dyrektywy, a Węgry, jako jedyny kraj, nie rozpoczęły żadnych działań związanych z wprowadzeniem właściwych przepisów krajowych.
Niestety samo przyjęcie przepisów nie oznacza, że zapisy dyrektywy zostały wprowadzone w danym kraju we właściwy sposób – w praktyce do tej pory żaden członek Unii Europejskiej nie wdrożył w pełni zapisów dyrektywy.
I właśnie z tego powodu Komisja Europejska na przełomie stycznia i lutego 2022 r. formalnie wezwała prawie wszystkie kraje członkowskie UE do usunięcia uchybienia związanego z brakiem lub opóźnieniem wdrażania przepisów krajowych wprowadzających Dyrektywę o ochronie sygnalistów. Od tamtej pory nowe przepisy uchwaliła Francja, a projekt nowelizacji został zaprezentowany w Irlandii. Nadmienić warto, że francuska ustawa wykroczyła poza tzw. standard minimum, rozszerzając zarówno zakres możliwych do zgłoszenia naruszeń jak i zakres chronionych podmiotów pomagających przy zgłoszeniu.
W Polsce bez zmian
Jeśli chodzi o Polskę, to niestety wciąż nie ma żadnych postępów w pracach nad projektem ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Ostatnie publicznie dostępne informacje pochodzą z grudnia 2021 r.
Nie warto jednak czekać z wdrożeniem odpowiednich rozwiązań w przedsiębiorstwie na uchwalenie polskiej ustawy. Zapisy dyrektywy o ochronie sygnalistów zawierają szereg wskazówek co do kierunku koniecznych do podjęcia działań w dużych firmach. Mogą one przykładowo dotyczyć zarówno zaprojektowania, wdrożenia i obsługiwania kanałów przyjmowania zgłoszeń w sposób gwarantujący poufność danych sygnalisty jak i wyznaczenia odpowiedniej osoby lub działu, które zajmą się prowadzeniem postępowań wyjaśniających. Każde z tych działań może rodzić szereg wyzwań, z którymi warto zmierzyć się już teraz.
Zobacz również
Wstecz
