Cyfrowa platforma pracy
Cyfrowa platforma pracy oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną świadczącą usługę, która spełnia wszystkie następujące wymogi:
- jest udostępniana, przynajmniej częściowo, na odległość za pomocą środków elektronicznych, takich jak strona internetowa lub aplikacja mobilna;
- jest świadczona na żądanie usługobiorcy;
- obejmuje, jako niezbędny i istotny element, organizację pracy wykonywanej przez osoby fizyczne odpłatnie, niezależnie od tego, czy praca ta jest wykonywana przez internet, czy w określonym miejscu;
- obejmuje stosowanie zautomatyzowanych systemów monitorowania lub podejmowania decyzji.
Definicja ta nie obejmuje usługodawców, których głównym celem jest eksploatacja aktywów lub dzielenie się nimi lub odsprzedaż towarów lub usług.
Zgodnie z założeniem dyrektywy i objaśnieniami definicja ta „nie powinna obejmować dostawców usług, których głównym celem jest wykorzystywanie aktywów, takich jak krótkoterminowy najem lokali mieszkalnych lub odsprzedaż towarów lub usług, lub dzielenie się nimi, ani organizatorów działań wolontariuszy. Definicja ta powinna być ograniczona do usługodawców, dla których organizacja pracy wykonywanej przez daną osobę fizyczną, takiej jak przewóz osób, towarów lub sprzątanie, stanowi niezbędny i istotny, a nie jedynie drugorzędny i czysto pomocniczy element”. Ponadto platformy internetowe, które nie organizują pracy wykonywanej przez osoby fizyczne, a jedynie zapewniają środki, za pomocą których dostawcy usług mogą dotrzeć do użytkownika końcowego, np. poprzez reklamowanie ofert lub zamówień na usługi lub agregowanie i wyświetlanie dostępnych dostawców usług w określonym obszarze, bez dalszego zaangażowania, nie powinny być uznawane za cyfrową platformę pracy.
Podkreślając rozróżnienie pomiędzy cyfrowymi platformami pracy a innymi platformami internetowymi, należy wskazać, że cyfrowe platformy pracy wykorzystują zautomatyzowane systemy monitorowania i podejmowania decyzji w celu organizacji pracy danej osoby fizycznej na jednorazowe lub wielokrotne (powtarzalne) żądanie odbiorcy usługi świadczonej przez platformę. Organizacja tej pracy powinna odgrywać co najmniej znaczącą rolę „w dopasowaniu popytu na usługę do podaży siły roboczej przez osobę, która pozostaje w stosunku umownym z cyfrową platformą pracy i która jest gotowa do wykonania określonego zadania”.
Praca za pośrednictwem platform internetowych
Praca za pośrednictwem platform internetowych oznacza każdą pracę organizowaną za pośrednictwem cyfrowej platformy pracy i wykonywaną w Unii przez osobę fizyczną lub pośrednika na podstawie stosunku umownego między cyfrową platformą pracy a osobą fizyczną, niezależnie od tego, czy istnieje stosunek umowny między osobą fizyczną lub pośrednikiem a usługobiorcą.
Osoba wykonująca pracę za pośrednictwem platform internetowych
Osoba wykonująca pracę za pośrednictwem platform internetowych oznacza każdą osobę wykonującą pracę za pośrednictwem platform internetowych, niezależnie od charakteru stosunku umownego lub jego określenia przez zainteresowane strony.
Pracownik platformy internetowej
Pracownik platformy internetowej oznacza każdą osobę wykonującą pracę za pośrednictwem platform internetowych, która zawarła umowę o pracę lub ma pozostawać w stosunku pracy określonym przez prawo, układy zbiorowe lub praktykę obowiązujące w państwach członkowskich, z uwzględnieniem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na wyjaśnienia zawarte w dyrektywie, omawiające, w jaki sposób dyrektywa ma przyczynić się do zwalczania fikcyjnego zatrudniania. Zgodnie z założeniem „państwa członkowskie powinny dysponować odpowiednimi procedurami umożliwiającymi zapobieganie i wyeliminowanie nieprawidłowej klasyfikacji statusu zatrudnienia osób wykonujących pracę za pośrednictwem platform internetowych. Celem tych procedur powinno być ustalenie istnienia stosunku pracy określonego w prawie krajowym, układach zbiorowych lub praktyce, z uwzględnieniem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, a tym samym zapewnienie, by pracownicy platform internetowych mieli prawa przysługujące w przypadku takiego stosunku pracy, wynikające z odpowiednich przepisów Unii, prawa krajowego i układów zbiorowych. W przypadku gdy status samozatrudnionego lub status pośredni – zdefiniowany na szczeblu krajowym – jest właściwym statusem zatrudnienia, zastosowanie mają prawa i obowiązki wynikające z tego statusu”.
Nie oznacza to jednak, że przy kwalifikacji samozatrudnienia nie należy brać pod uwagę orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości (powołanego w wyjaśnieniach orzeczenia: „kwalifikacja osoby jako „prowadzącego działalność na własny rachunek” w prawie krajowym nie stoi na przeszkodzie zakwalifikowaniu tej osoby jako pracownika w rozumieniu prawa Unii, jeżeli jej niezależność jest jedynie fikcyjna, a tym samym służy ukryciu stosunku pracy”) czy zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy: „ustalenie istnienia stosunku pracy powinno opierać się przede wszystkim na faktach świadczących o rzeczywistym wykonywaniu pracy, w tym na wynagrodzeniu, a nie na sposobie, w jaki strony opisują łączący je stosunek”.
Przenosząc powyższe rozważania na praktykę, należy zwrócić uwagę na faktyczny zakres wykonywanej pracy przy uwzględnieniu analizy pozostałych przesłanek, tj. np. uwzględnić definicję cyfrowej platformy internetowej i dotychczasową praktykę orzeczniczą – co może okazać się sporym wyzwaniem i budzić wątpliwości interpretacyjne w początkowym okresie obowiązywania przepisów.
Pośrednik
Pośrednik oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która nawiązuje stosunek umowny, w tym poprzez podwykonawstwo, z osobą wykonującą pracę za pośrednictwem platform internetowych lub cyfrową platformą pracy w celu udostępnienia pracy za pośrednictwem tej cyfrowej platformy pracy.
Wprowadzenie regulacji dotyczących pośrednika ma na celu zapewnić szeroką ochronę osobom wykonującym pracę za pośrednictwem platform i zapobiec nadużyciom interpretacyjnym przepisów.
Zautomatyzowane systemy podejmowania decyzji
Zautomatyzowane systemy podejmowania decyzji oznaczają systemy, które są wykorzystywane do podejmowania lub wspierania decyzji, mających istotny wpływ na osoby wykonujące pracę za pośrednictwem platform internetowych, w szczególności na ofertę zadań lub ich przydzielanie, zarobki, bezpieczeństwo i zdrowie, ich czas pracy, ich dostęp do szkoleń i ich status umowny, w tym ograniczenie, zawieszenie lub usunięcie konta.
Propozycje uregulowania automatyzacji systemów są istotne z punktu widzenia prowadzenia firmy, bowiem nakładają szereg obowiązków na cyfrowe platformy internetowe.