Binek araç ithalatında ek mali yükümlülükler ve gümrük vergisi tartışmaları

Otomotiv sektörünün ağırlıklı gündemini araç ithalatlarındaki %25 veya %30 oranında tahsil edilen ek mali yükümlülükler (EMY) oluşturuyor. 22 Eylül’de yayımlanan Karar ile ihdas edilen EMY’ler, 60 günlük erteleme süresinin sonunda 22 Kasım itibarıyla yürürlüğe girerek bazı ülkelerden yapılan ithalatlarda tahsil edilmeye başlandı. Ancak 24 Kasım itibarıyla gümrük BİLGE sisteminde bu EMY’lerin yer alması, mevzuat ile ilgili tartışmaları da beraberinde getirdi.

Ek mali yükümlülüklerin uygulanması

22 Eylül tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan 10435 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yapılan değişiklikle, ABD menşeli olup 87.03 tarife pozisyonunda sınıflandırılan taşıtların ithalinde 2018 yılından bu yana uygulanan %60 oranındaki EMY yürürlükten kalkmıştı. Nereden ithal edildiğine bakılmaksızın, ABD menşeli olup 87.03 tarife pozisyonunda sınıflandırılan taşıtların ithalinde %60 oranında EMY 2018/11973 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 2018 yılından beri tatbik ediliyordu. Son düzenleme ile söz konusu EMY, 22 Eylül tarihinden itibaren yürürlükten kaldırıldı.

Yine 22 Eylül tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan 10436 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile, 31.12.2020 tarih ve 3350 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan İthalat Rejimi Kararına ekli (II) sayılı listede yer alan konvansiyonel ve hibrit (plug-in hariç) otomobiller, plug-in (haricen şarj edilebilir) otomobiller ve elektrikli otomobillere ilişkin satırlar yeniden düzenlendi.

Bu düzenleme çerçevesinde, Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi kapsamındaki ülkelerden yapılan ithalatı düzenleyen (4), (5) ve (6) no.lu sütunlar ile diğer ülkelerden yapılan ithalatı düzenleyen (7)’nci sütuna (1), (2) ve (3) no.lu dipnotlar eklendi. 

Bu dipnotlara göre, taşıtların ithalinde uygulanan gümrük vergisine (GV) ilave olarak,

·        Konvansiyonel (içten yanmalı) veya hibrit motorlu araçlar için %25 veya minimum 6.000 ABD Doları/adedin yüksek olanı,  

·        Plug-in (haricen şarj edilebilir) otomobiller için %30 veya minimum 7.000 ABD Doları/adedin yüksek olanı,

·        Elektrikli araçlar için %30 veya minimum 8.500 ABD Doları/adedin yüksek olanı

EMY olarak uygulanacağı belirtildi.

Bu yeni yükümlülükler için 60 günlük geçiş süresi öngörüldü ve bu geçiş hükmü gereği yeni EMY’lerin 21 Kasım (bu tarih dahil) tarihine kadar tahsil edilmeyeceği belirlendi. Bu sürenin dolmasıyla birlikte, bu hafta itibarıyla yeni ilave yükümlülükler tahsil edilmeye başlandı.

Gümrük vergisi ve A.TR dolaşım belgesi

60 günlük sürenin bitmesiyle, daha önce teknik ve teorik olarak tartışılan bir konuyla bu kez fiilen karşılaşılmaya başlandı. AB veya STA menşeli otomobiller ile üçüncü ülkelerden doğrudan yapılan ithalat işlemlerinde bu yeni EMY’nin tahsil edilmesi veya edilmemesi konusunda bir sorun gözükmüyor. Ancak bu araçlar, AB üzerinden A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde ithal edildiğinde de aynı şekilde sistemde vergilerin hesaplandığı görülüyor. Aslında AB ile aramızdaki gümrük birliği gereği, A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde ithal edilen eşyaların mevcut ithalat rejim kararı gereği bu EMY’lerin tahsil edilmemesi gerekiyor.

3350 sayılı İthalat Rejim Kararı menşe esaslı bir düzenleme olarak kurgulanmıyor. Kararın ekinde ithalatta uygulanacak gümrük vergisi oranları ile ödenecek ek mali yükümlülüğü gösterir listeler (ekli I, II, III, IV, V, VI ve VII) ve bu listelere ilişkin dipnotlar yer alıyor. Bu liste ve dipnotlara göre ülke ya da ülke gruplarına ait ithalat vergilemesi yapılıyor.  AB ve STA olan ülkeler 1 sayılı sütunda yer alıyor ve ilgili anlaşmanın tercihli vergi oranı şartı sağlandığında %0 veya indirimli vergi oranı tatbik ediliyor. AB’den A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde ithal edilenlerde ise menşeden bağımsız olarak bu vergiler tahsil edilmiyor.

Son yapılan değişiklikte 87.03 tarifesindeki taşıtlar için uygulanacak EMY, bu listelerden (II) sayılı listeye eklenen 1, 2 ve 3 no.lu dipnotlarla belirleniyor. Bu dipnotlar ise anılan listenin sadece GTS Ülkeleri ve Diğer Ülkeler sütunlarında (4, 5, 6, 7 sayılı sütunlar) bulunuyor.  AB’nin yer aldığı (I) sayılı sütunda herhangi bir dipnot veya EMY düzenlemesi yer almıyor.

Sonuç olarak, ülkemizle AB arasındaki Gümrük Birliği kuralları gereğince, A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde yapılan ithalatta, (II) sayılı listenin 1’inci sütununa tabi olunması gerektiğinden ve bu sütunda EMY ihdas eden dipnotlar bulunmadığından (A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde yapılan ithalatta), EMY’nin uygulanmayacağı değerlendiriliyor.

Çözüm önerileri ve hukuksal tartışmalar

Yapılan düzenleme ile amaçlanan düzenlemenin farklı olduğu anlaşılıyor. Geçmişte 9079 sayılı Karar ile yapılan düzenleme uyarınca, AB’nin STA’sı olan ülke menşeli araçlar (Güney Afrika, Meksika, Japonya gibi) için eşya A.TR Dolaşım Belgesi ile ithal edilse dahi %10 ek mali yükümlülük tahsil ediliyor. Halihazırda bu düzenleme hâlâ devam ediyor. Ancak, Eylül ayında yayımlanan 10436 sayılı Karar’da bunun gibi bir düzenlemenin yapılmadığı görülüyor. Bu nedenle, yeni ihdas edilen EMY’nin A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde ithal edilen araçlarda uygulanması için ilgili Karar’da değişiklik yapılması gerekiyor. Değişiklik yapılmaması, bu EMY tahsilini hukuksal açıdan tartışmalı bir hale getiriyor. 

*Sercan Bahadır'ın Ekonomi Gazetesi için hazırladığı makaleden alınmıştır.

Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.