İstisna yemek bedeli nasıldı?
Gelir Vergisi Kanunu’nda (“GVK”) sayılan gelir türlerinden biri de ücret gelirleridir. Ücret geliri, bir işveren ve iş yerine bağlı çalışan bir kişinin emeği karşılığında hak ettiği mal ve para ile temsil edilebilen değerlerdir. Ücret vergilemesinde vergilemenin bazı “safi ücret” geliridir. Ancak, işverence sağlanan bazı menfaatler vergiden istisnadır. GVK’nun 23/8’inci maddesindeki “çalışanlara iş yeri veya işyeri eklentilerinde yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler” bu istisnanın bir örneğidir.
İş yerinde yemek verme imkanı yoksa aynı maddenin parantez içi hükmüne göre, çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedeli de vergiden istisnadır. 1.7.2022’den geçerli olmak üzere bu tutar 51 TL olup; istisnadan yararlanabilmek için 51 TL’lik ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şarttır. Eğer ödeme 51 TL’nı aşarsa aşan kısım çalışana sağlanan bir menfaat olarak vergiye tabidir.
İstisna yemek bedelinde ne değişti?
3.12.2022 tarihli Resmi Gazete ile yayımlanan 7420 sayılı Kanunun 2’nci maddesiyle GVK’nun 23/8’inci maddesinin parantez içi hükmü değiştirilerek, “işverenlerce, iş yerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 51 TL’nı aşmayan kısmı istisna” edildi. Ancak, “buna ilişkin ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şartı” maddeden çıkarıldı. Gerekçesi, “yapılan düzenlemeyle, yemek bedelinin çalışanların banka hesabına yatırılması ve çalışanlarca bu tutarların yemek hizmeti veren işletmeler dışında da kullanılması durumunda, anılan istisnadan faydalanılmasına imkân tanınmak” olarak açıklandı. Böylece iş yerinde yemek verilmediğinde, yemek bedelinin doğrudan yemek verme hizmetini sağlayanlar (lokantalar vb.) veya bu işe aracılık eden kuruluşa ödenme uygulaması sona erdi ve değişiklik 1.12.2022’de yürürlüğe girdi.
Bedelin bankaya yatırılması şart mı?
Değiştirilen metinde “ödeme şekline” ilişkin açıklık bulunmazken, uygulamaya ilişkin hazırlanan 322 Nolu Tebliğ Taslağında nakit olarak yapılan yemek bedeli ödemelerinin “Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelik” kapsamında olduğu açıklanıyor. Diğer bir deyişle, iş yerinde yemek verilmemesi durumunda yemek bedelinin vergiden istisna olması ancak bankalar aracılığıyla ödenmesi şartına bağlandı. Aksi takdirde istisna uygulanması söz konusu olmayacak. Böylece, “ödemeye aracı kuruluşların yemek kartları veya mobil cihazlarındaki uygulamalar” kanalıyla yapılan ödemeler kapsam dışında kalacak.
Dolayısıyla, değişiklik sonrasında çalışanlarına 51 TL’den daha fazla yemek bedeli ödeyen işverenler için ek operasyonel yükler oluşacak. Örneğin çalışanlarına 125 TL günlük yemek bedeli sunan bir işveren, 51 TL’nı banka üzerinden kalan 74 TL’nı diğer kart veya uygulamalara yüklemeye devam edecek. Aslında bu kanallara aktarımlar da bankalar üzerinden yapılıyor. Çünkü 7.000 TL’nı aşan her türlü tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlarla yapılma zorunluluğu dikkate alınırsa, istisna yemek bedelinin bankalar aracılığıyla yapılması şartı ne kadar anlamlı?
İstisna yemek bedeli ve SGK uygulaması
Değişiklik sonrasında SGK Yönetim Kurulu 17.11.2022 ve 2022/323 sayılı Kararı ile sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere, “yemek bedeli” olarak yapılan her türlü ödemelerin, günlük asgari ücretin %23,65’inin prime esas kazançtan istisna olduğunu karara bağladı. İstisna tutarı hesaplaması şu şekildedir: