Ministerstwo Sprawiedliwości z nowym projektem ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych – ma dotyczyć wszystkich,

Ministerstwo Sprawiedliwości kontynuuje prace nad nowelizacją ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary – 17 listopada została przedstawiona druga wersja noweli. Projektowane przepisy wprowadzą szereg istotnych zmian, które – jak się wydaje – będą miały znaczący wpływ na działalność wielu podmiotów w Polsce.

Przypomnijmy – na początku września br. Ministerstwo Sprawiedliwości udostępniło, datowany na 29 sierpnia 2022 r., projekt nowelizacji ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, która to nowelizacja – zgodnie z zapowiedziami resortu sprawiedliwości – ma zwiększyć skuteczność obowiązującej od 2002 r. ustawy. Po dwóch miesiącach od upublicznienia pierwszej wersji projektu, na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji udostępniono drugą wersję nowelizacji.

Za czyny zabronione odpowiadać będą wszystkie podmioty, nie tylko te największe

 

Jak EY może pomóc

Ochrona sygnalistów (whistleblowing)

Prawo dotyczące ochrony sygnalistów zobowiązuje firmy do udostępnienia kanałów umożliwiających poufne zgłaszanie naruszeń, wdrożenie mechanizmów praktycznie chroniących sygnalistów przed odwetem oraz wypracowanie zasad rozpatrywania zgłoszeń w ściśle określonych terminach. Sprawdź jak możemy pomóc w dostosowaniu firmy do nowych przepisów.

Czytaj więcej

Sankcje gospodarcze - sklep on-line

W związku z wojną na Ukrainie, Unia Europejska i Stany Zjednoczone zwiększyły zakres sankcji gospodarczych. Problem zgodności z sankcjami, który wcześniej był przede wszystkim domeną banków, rozszerzył się na tysiące firm działających w Polsce.

Czytaj więcej

Zarządzanie zgodnością i etyką (Compliance & Integrity)

Wspieramy firmy w prowadzeniu etycznego biznesu budując systemy compliance oraz wdrażając narzędzia i mechanizmy sprzyjające zarządzaniu zgodnością.

Czytaj więcej

EY Virtual Compliance Officer (EY VCO)

EY Virtual Compliance Officer (EY VCO) to autorskie narzędzie whistleblowingowe EY spełniające wymogi Dyrektywy UE o ochronie sygnalistów.

Czytaj więcej

Na pierwszy rzut oka nowy projekt wydaje się być pewnego rodzaju hybrydą aktualnie obowiązujących przepisów oraz sierpniowego projektu noweli. Wersja 2.0 projektu ustawy przywraca aktualne brzmienie definicji podmiotu zbiorowego, wprowadzając jednak szczególną kategorię podmiotów zbiorowych tj. znanych z pierwszej wersji projektu – podmiotów, zatrudniających więcej niż 500 pracowników albo osiągających roczny obrót przekraczający 100 mln euro. Do tych podmiotów zastosowanie będą miały zasady znane z sierpniowej wersji projektu – utrzymana została zasada braku prejudykatu jako podstawy pociągnięcia podmiotu zbiorowego do odpowiedzialności. Oznacza to, że duży podmiot zbiorowy będzie mógł odpowiadać za czyn zabroniony niezależnie od tego, czy zostało zakończone postępowanie przeciwko osobie, która działając w imieniu tego podmiotu dopuściła się czynu zabronionego. Istotne będzie to czy czyn zabroniony pozostawał w bezpośrednim związku z prowadzoną przez ten podmiot zbiorowy działalnością i czy czyn przyniósł lub mógł przynieść podmiotowi korzyść majątkową lub niemajątkową. Projektodawca utrzymał ponadto zasadę, zgodnie z którą warunkiem ponoszenia przez podmiot zbiorowy odpowiedzialności z tytułu ustawy jest (i) brak należytej staranności w wyborze osoby, która dopuściła się czynu zabronionego albo w nadzorze nad nią lub (ii) takie zorganizowanie działalności podmiotu zbiorowego, które ułatwiło lub umożliwiło popełnienie czynu zabronionego.

Jeżeli chodzi o mniejsze podmioty zbiorowe, tj. wszystkie, które nie wyczerpują przesłanki, utrzymano zasadę prejudykatu, przy czym w najnowszej wersji projektu nie ma ona charakteru bezwzględnego. W projekcie stworzono bowiem nowy katalog czynów zabronionych, co do których zasada prejudykatu nie będzie miała zastosowania. Projektodawca tym samym zwiększył ryzyko prawne ciążące na mniejszych podmiotach zbiorowych. Warto również podkreślić, że zdecydowano się na zróżnicowanie katalogu kar. Małe podmioty zbiorowe będą mogły być ukarane karą pieniężną w wysokości od 10 tys. do 5 mln zł, natomiast duże podmioty karą pieniężną od 10 tys. do 30 mln zł albo karą do wysokości 3% przychodu osiągniętego w roku obrotowym, w którym popełniono czyn zabroniony. Nowa wersja projektu, podobnie jak i sierpniowa, ostatecznie usuwa katalog kar stanowiących podstawę pociągnięcia do odpowiedzialności podmiotu zbiorowego. Przywrócono ponadto termin przedawnienia, przy czym wydłużono go o 5 lat względem aktualnych przepisów, co oznacza, że okres przedawnienia wynosił będzie 15 lat.

Duże podmioty zbiorowe będą mogły być ukarane karą pieniężną w wysokości od 10 tys. do
mln zł

Zgodnie z propozycjami przepisów zawartymi w projekcie nowelizacji, niemożliwe ma być ograniczenie ryzyka ponoszenia odpowiedzialności przez podmiot zbiorowy za czyn zabroniony poprzez połączenie, podział, przekształcenie lub sprzedaż podmiotu zbiorowego. Odpowiedzialność zostanie bowiem transferowana na nowopowstały podmiot lub na nabywcę. Wynik wszystkich powyższych zmian ma być jeden – łatwiejsze dochodzenie odpowiedzialności od podmiotów zbiorowych.

Okres przedawnienia będzie wynosił
lat

Compliance (nadal) najlepszym remedium

Druga wersja projektu nie zmieniła w zasadzie nic istotnego jeżeli chodzi o możliwość ograniczenia ryzyka związanego z pociągnięciem podmiotu zbiorowego do odpowiedzialności karnej. Nadal najlepszym mechanizmem mitygującym ryzyko pozostaje posiadanie skutecznej funkcji compliance. Sprawny system compliance może być bowiem głównym argumentem w wykazaniu, że podmiot zbiorowy dochował należytej staranności. W szczególności wdrożenie odpowiednich mechanizmów zgłaszania naruszeń może okazać się pomocnym rozwiązaniem w ograniczeniu ryzyka prawnego związanego z ustawą. Nowa wersja projektu noweli utrzymuje bowiem możliwość całkowitego zwolnienia z odpowiedzialności jeżeli tylko podmiot zbiorowy sam zawiadomi prokuratora oraz poda istotne okoliczności tego czynu. Ponadto, w przypadku przejmowania podmiotów zbiorowych w ramach transakcji M&A, nabywca będzie mógł uniknąć ponoszenia odpowiedzialności za nabywany podmiot, jeżeli wykaże, że pomimo zachowania należytej staranności nie mógł uzyskać wiedzy o czynie zabronionym będącym podstawą ponoszenia odpowiedzialności. By móc uzyskać taką wiedzę koniecznym może okazać się przeprowadzenie odpowiedniego procesu due diligence ukierunkowanego na kwestie zgodności oraz odpowiednie zabezpieczenie ryzyk compliance w transakcjach M&A.

Nie ma wątpliwości, że w świetle aktualnie obowiązującej ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych, nowe przepisy – jeżeli wejdą w życie w takim kształcie – znacząco wpłyną na zmianę zasad na jakich będą działać spółki obecne na polskim rynku. Istotnym wymogiem wielu z nich będzie odpowiednie zabezpieczenie ryzyka braku zgodności (non-compliance) i minimalizowanie związanych z nim negatywnych konsekwencji.

Będziemy monitorować postępy prac nad nowelizacją ustawy i na bieżąco informować Państwa o wszelkich istotnych zagadnieniach związanych z nowym projektem noweli.

Kontakt

Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.